Text Example

advertentie

De Franse musicoloog Paul-Louis Mercier heeft vermoedelijk een geluidsopname ontdekt waarop César Franck het orgel van de Trocadéro bespeelt. ‘Misschien wel de ontdekking van de negentiende eeuw’, zegt Mercier over zijn vondst: een onopvallend doosje met twaalf grijze tinfolierollen. Orgelnieuws.nl kreeg de beschikking over een kort geluidsfragment.

Geluidsfragment, Prière, César Franck

De Parijse musicoloog, werkzaam voor het Nationaal Audiovisueel Instituut kwam in het bezit van het doosje na te zijn benaderd door historicus Jean-Claude Arnoud. Arnoud is vooral geïnteresseerd in de geschiedenis van vernieuwende techniek, met als specialisatie de tweede helft van de 19e eeuw. Werkend aan een onderzoek naar voorwerpen die gepresenteerd zijn op de Wereldtentoonstelling van 1878, vond Arnoud in een van de vele archieven in Parijs een document van een bezoeker, waarin een aantal ‘uitvindingen’ werden beschreven.

Een van die uitvindingen was de nog vrij nieuwe fonograaf van Edison, een vermelding die op zich niet bijzonder was, omdat het bekend is wat Edison in Parijs heeft laten zien. Echter, wat wel de aandacht trok was het groene doosje dat bij het dagboek hoorde: daarin zat een aantal tinfolierollen, zonder enige verdere aanduiding of beschrijving.

Vijf van de twaalf rollen bleken weinig interessant te zijn, ,,waarschijnlijk gebruikt om de fonograaf uit te proberen, of om te demonstreren hoe het apparaat werkt. De overige rollen bevatten korte muziekstukken of fragmenten van langere werken, er past slechts een kleine twee minuten geluid op een rol.

Op de vijf rollen met muziekfragmenten staan opnames met soloviool en piano en een rol met orgelmuziek. De viool- en pianowerken waren vrij snel gecatalogiseerd, de orgelrol leverde aanvankelijk wat meer problemen op. Er was een beschadiging op de rol waardoor de eerste tien seconden nauwelijks af te spelen waren, de rest van de opname bleek een langzaam werk met een klank die aanvankelijk meer aan een harmonium herinnerde dan een orgel.

‘Zo jammer dat het begin ontbreekt, vooral nu bijna alle gegevens van de opnames bekend zijn: de eerste 32 maten van César Francks Prière. Het is onwaarschijnlijk dat er een oudere opname bestaat dan deze’, zegt Mercier.

Documenten van de Franse Bibliotheque National boden uitkomst. De opnames moeten zijn gemaakt op of tijdens de wereldtentoonstelling. Voor wat de orgelopname betreft, lag het voor de hand om op zoek te gaan naar de gebeurtenissen rond het orgel dat Cavaillé-Coll had gebouwd in het Palais du Trocadero op het Wereldtentoonstellingterrein. Het orgel werd intensief gebruikt vanaf 25 juli 1878.

Edison had notities gemaakt over zijn verblijf in Parijs. Daarin staat een aantekening over het gebruik van de fonograaf voor het vastleggen van muziek, waarin hij onder andere ‘een al wat oudere Parijse organist’ opschrijft.

Nadat alle historische documenten met elkaar waren vergeleken, kwamen Mercier en Arnoud uiteindelijk tot de conclusie dat het is zeer aannemelijk dat de Edisonrol de eerste en misschien wel enige opname is die van César Franck is gemaakt.

Mercier en Arnoud onderhandelen op het moment om de opname op de markt te brengen, naar alle waarschijnlijkheid zal nog dit jaar een publicatie het licht zien.

Interessante links

www.nytimes.com/2008/03/27/arts/27soun.html?_r=1

http://en.wikipedia.org/wiki/Trocad%C3%A9ro

www.culture.gouv.fr/culture/cavaille-coll/en/frames_expo1878.html

www.ina.fr

Met dank aan Louis-Paul Mercier voor het ter beschikking stellen van het geluidsfragment

April fool – 1 april klik hier …