Orgel Grote Kerk Rijnsburg gerenoveerd

Text Example

advertentie

Tijdens de ochtenddienst van zondag 27 november werd het orgel van de hervormde Grote Kerk in Rijnsburg opnieuw in gebruik genomen. Het Van der Linden-orgel werd in de voorgaande maanden gerenoveerd door Adema’s Kerkorgelbouw.

In 1923 bouwt de firma Van Leeuwen een nieuw orgel ter vervanging van een instrument van Knipscheer uit 1873. Het nieuwe elektro-pneumatische instrument wordt gebouwd als balustradewerk in een klassieke kast met zijkantbespeling. In 1953 ondergaat het orgel nog wijzigingen door Willem van Leeuwen. Orgelkas en enig pijpwerk wordt in 1974 door Jac. van der Linden te Leiderdorp gebruikt voor, in feite, een nieuw, mechanisch orgel. De orgelkas wordt voorzien van een nieuw onderkast met de klaviatuur aan de voorzijde. Het orgel krijgt 27 stemmen verdeeld over Zwelwerk (achter de middentoren), Hoofdwerk (in C/C#-laden aan weerszijden van het Zwelwerk) en Pedaal (achter).

In 1989 wordt het orgel door de firma Pels & Van Leeuwen te ’s Hertogenbosch gerenoveerd. Als adviseur treedt Jaap van Rijn uit Katwijk aan Zee op. De dispositie van 1974, die wat neobarokke trekken vertoont, wordt meer naar een Frans-romantische opzet gewijzigd. Het Hoofdwerk wordt uitgebreid met een Flûte Harmonique 8’, de Gemshoorn 4’ wordt gewijzigd in een Fluit 4’. Op het Zwelwerk worden Quintadeen 8’, Gedekte Fluit 4’ en Woudfluit 2’ vervangen door overblazende fluiten; Prestant 4’, Nasard 1 1/3, Sesquialter en Scherp worden gewijzigd in Nasard 2 2/3, Terts 1 3/5, Flageolet 1’ en Plein-Jeu II-III. Het orgel wordt opnieuw geïntoneerd.

Toen zich in 2008 groot onderhoud aan het orgel aandiende, is op initiatief van de plaatselijke organisten bezien in hoeverre het ook mogelijk was om een aantal als onbevredigend ervaren aspecten van de klank en aanleg van het orgel kon worden aangepakt. Met Adema’s Kerkorgelbouw te Hillegom is een plan opgesteld waarin onder meer windvoorziening, zwelkast, dispositie en intonatie worden gewijzigd. In 2011 zijn de werkzaamheden door Adema uitgevoerd. De windvoorziening is geheel herzien en uitgebreid met een hoofdbalg en een nieuwe regulateur voor het Zwelwerk; de winddruk is verhoogd. De grootste 24 pijpen van de Bourdon zijn op nieuwe moteursladen geplaatst. Voor de Contrabas is een nieuwe kegellade gemaakt. Een geheel nieuwe zwelkast van achtvoets-hoogte is gemaakt ter vervanging van de bestaande, krap bemeten kast.

De dispositie is verder omgebogen naar de Franse romantiek. Op het Zwelwerk zijn Roerfluit 8’, Flageolet 1, Plein Jeu en (Duitse) Hobo vervangen door een Bourdon 8’, Vioolprestant 8’, Trompet Harmonique 8’ en Basson-Hobo 8’. De Viola di Gamba van 1974 werd vervangen door een exemplaar uit voorraad van de orgelmaker, nu voorzien van zelfstandig groot octaaf. Op het Hoofdwerk werd de Fluit 4’ vervangen door pijpwerk uit de voormalige Roerfluit 8’ van het Zwelwerk. De Trompet 8’ verhuisde naar het Pedaal (in plaats van een Octaaf 4’) en is vervangen door een nieuwe Trompet 8’ naar Franse bouwwijze. De samenstelling van de Mixtuur is gewijzigd met gebruik van pijpwerk uit de voormalige Plein Jeu van het Zwelwerk. De prestantregisters van het Hoofdwerk zijn (deels) een hele toon opgeschoven om een wijdere mensuur te krijgen. Tenslotte is het orgel opnieuw geïntoneerd.

Op zondag 27 november 2011 werd het orgel kerkelijk in gebruik genomen waarbij het werd bespeeld door de plaatselijke organisten Dick Durieux en Sietse Strating.

Dispositie

Hoofdwerk C-g3

Bourdon 16

Prestant 8 – deels een toon opgeschoven

Flûte Harmonique 8 – 1989

Holpijp 8

Octaaf 4 – deels een toon opgeschoven

Fluit 4 – 2011, uit voormalige Roerfluit 8’, Zwelwerk

Quint 2 2/3 – een toon opgeschoven

Octaaf 2 – een toon opgeschoven

Mixtuur III-V – 1974/1989, 2011 samenstelling gewijzigd

Cornet V discant

Trompet 8 – 2011, Franse factuur

Zwelwerk C-g3

Vioolprestant 8 – 2011, nieuw, C-H i.c.m. Viola di Gamba

Bourdon 8 – C-H, 1974 hout, c-g3, metaal, 2011, uit voorraad Adema

Flûte traversière 8 – 1989

Viola di Gamba 8 – 2011, uit voorraad Adema

Voix Céleste 8 – af f0, 2011 uit voorraad Adema

Flûte octaviante 4 – 1989

Nasard 2 2/3 – 1974/1989

Octavin 2 – 1989

Terts 1 3/5

Trompet Harmonique 8 – 2011, Franse factuur, af c2 harm.

Basson-Hobo 8 – 2011, Franse factuur

Pedaal

Contrabas 16 – 1923

Subbas 16

Prestant 8

Gedekt 8

Bazuin 16

Trompet 8 – 1974, voormalige Hoofdwerk-trompet

Werktuiglijke registers

Koppel man I–II

Koppel ped – I

Koppel ped – II

Tremulant man I

Tremulant man II

Motor – inschakeling windmotor

Licht

Zweltrede Zwelwerk

De koppels zijn in wisselwerking zowel als handregister als per voettrede te bedienen.

Samenstelling Mixtuur

C: 2 – 1 1/3 – 1

c1: 4 – 2 2/3 – 2 – 1 1/3

c2: 5 1/3 – 4 -2 2/3 – 2

c3: 8 – 5 1/3 – 4 – 2 2/3 – 2

Winddruk: 94 mm wk (Hoofdwerk), 105 mm wk (Zwelwerk), 120 mm wk (Pedaal)

Toonhoogte: a1 = 440 Hz

Stemming: evenredig zwevend