Eind vorig jaar nam Edward De Geest afscheid als organist-titularis van de Sint-Baafskathedraal te Gent, een positie die hij sinds 1 oktober 1994 bekleedde. Vanuit de schitterende Sint-Baafs heeft hij aldus vele jaren meegewerkt aan de bloei van de Vlaamse orgelkunst, zowel als liturgisch en concertorganist.
advertentie
Edward De Geest (69) heeft vele prijzen gewonnen en is van grote betekenis geweest voor België als orgelland. De bescheiden grootmeester is altijd positief over zijn noorderburen en de Hollandse orgelcultuur.
Tijd voor tien plus vier vragen.
U had een heel bijzonder orgel onder handen. Hoe karakteriseert u dit instrument ?
Het grote orgel van de Sint-Baafskathedraal is een mooi voorbeeld van de orgelbouwprincipes tijdens het Interbellum (de periode tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog): een terugkeer naar barokke disposities op het oude kruisbeukorgel, gecombineerd met een nieuwer romantisch/modern koororgel, echter alles uitgebouwd met elektrische tractuur.
Welke docenten hebben u vooral gevormd en hoe?
Mijn eerste orgelleraar was Jo Van Eetvelde die in 1961 laureaat werd van het Internationaal Improvisatieconcours Haarlem. Hij doceerde aan de Muziekacademie in Lokeren. Aanvankelijk volgt hij de lijn Lemmens-Peeters-Verschraegen: legatospel stond voorop. Hij evolueerde geleidelijk naar stilistisch gespeelde orgelwerken. Een ander leraar was Stanislas Deriemaeker, ook laureaat van het Haarlems Improvisatieconcours maar dan in 1960. Als professor orgel aan het Antwerps conservatorium kreeg hij al gauw te maken met het muzikale gedachtengoed in de historische uitvoeringspraktijken van Jos Van Immerseel, professor clavecimbel; doel was orgelspel op hoog niveau, dit alles bedacht vanuit een historiserende speelwijze waarbij een serene techniek als hulpmiddel fungeerde. Tenslotte was er nog Prof. Gabriël Verschraegen in Gent, organist van de Bavo aldaar; hij behandelde de te spelen orgelstukken vanuit een globale muzikale visie.
Al zovele jaren was u titularis van het Gentse Bavo-orgel.Welke bijzondere herinneringen wilt u met ons delen?
Enerzijds op liturgisch vlak: de muzikale omlijsting en opluistering van de grote diensten op de kerkelijke hoogdagen zoals Pasen, Pinksteren, Kerstmis enz. Gregoriaans en polyfone werken bloeiden open en onder andere Bachs orgelwerken en aangepaste improvisaties werden van onder de gewelven de kathedraal ingestuurd.
Anderzijds op concerterend vlak: het beluisteren van grote recitals door bijvoorbeeld Guy Bovet, Gillian Weir, Jos van der Kooy, Ton Koopman, Daniel Roth, Flor Peeters en Gabriël Verschraegen. Ik had ook het voorrecht velen van hen te mogen registreren wat zeer leerrijk was.
Organist zijn van de Sint-Baafskathedraal Gent: een benijdenswaardige positie?
Het is een positie met hoog aanzien: je ontmoet er vele organisten, al dan niet op doorreis in Gent of om er een recital te spelen. Vele groepen met orgelmelomanen komen er het orgel beluisteren en bespelen. Je kan er toe bijdragen dat het orgel een waardige plaats krijgt in het monumentale kathedraalgebouw.
Kunt u iets vertellen over uw liturgische praktijk in Gent?
Mijn opdracht als kathedraalorganist op liturgisch terrein bestond uit het opluisteren van twee diensten per week voor het kapittel van de kathedraal en een vaste dienst op zondag voor toeristen, parochianen, gemeenteleden enz. Daarnaast waren er bijkomende diensten ter gelegenheid van kerkelijke hoogdagen, dit alles in samenwerking met allerlei koren en waarbij de bisschop van Gent voorgaat.
Wat betekent lesgeven voor u?
Orgelles geven is een boeiende opdracht: uw eigen kennis en kunde mogen doorgeven aan opkomende organisten is echt iets moois. En dan zien en horen dat uw leerling de opgedane kennis kan verweven met een eigen stijl: ook dat is iets fantastisch.
Welke literatuur komt volgens u het meest tot zijn recht op uw orgel?
De werken van Max Reger, Flor Peeters, Olivier Messiaen en andere werken uit de twintigste eeuw.
U hebt verschillende prachtige cd’s gemaakt. Uw improvisatiekunst is niet vastgelegd. Heeft dat een reden?
Ik improviseer elke zondag voor, tijdens en na de kerkdienst van 11.00 uur. Ik houd het improviseren dan ook liever strikt liturgisch. In mijn improvisaties zoek ik raakpunten met onder meer Charles Tournemire en Jean Langlais. Het Klais-orgel van de kathedraal is zeer geschikt voor improvisatie.
Noem drie componisten die u graag speelt op het Gentse orgel.
César Franck op het Sint-Baafsorgel: daarvoor tracht ik een vertaling te zoeken / maken voor een uitvoering op een Cavaillé-Coll-orgel naar een uitvoering op een Klais-orgel. Verder ook de werken van Joseph Jongen, Petr Eben, Edward Elgar enz.
Drie componisten die u liever niet speelt op uw orgel.
Jan Pieterszoon Sweelinck, François Couperin, Girolamo Frescobaldi. Alhoewel … op het kruisbeukorgel (ook transeptorgel genoemd) speel ik regelmatig werken van deze componisten. Het is vooral een geschikte registratie vinden, de elektrische tractuur eigen worden en het contrapuntisch spel duidelijk laten overkomen in de ruimte.
Als het Klais-orgel aan een restauratie toe zou zijn, welke wensen hebt u dan?
Dat het orgel zijn toestand uit 1936 mag behouden: weliswaar worden versleten gedeelten vernieuwd en dat een setzersysteem wordt geïnstalleerd. Een omvangrijk orgel als dat van de kathedraal kan dat registratiehulpmiddel goed gebruiken.
Geef een top van de orgelcultuur in Nederland in onze tijd …
Nederland staat ver op gebied van orgelbouw, orgelcompositie, orgelinterpretatie en orgelimprovisatie. Top in de orgelbouw met onder meer Flentrop, Van Vulpen, Verschueren, Reil, Van den Heuvel; top in de orgelcompositie met onder anderen Manneke, Kee, Welmers en nog zoveel jongeren, top in de orgelinterpretatie en orgelimprovisatie met Ton Koopman, Jos van der Kooy, Jan Hage, Ben van Oosten, Hayo Boerema, enz …
Nederlandse orgelbouwers, orgelcomponisten en organisten: jullie staan zeer ver op jullie domein, ja zelfs op wereldniveau. Proficiat!!!
Wilt u een korte reactie geven op de volgende namen:
Cameron Carpenter
Nieuw licht aan de horizon? Een voorbeeld voor de jongeren?
Marie-Claire Alain
Organiste van wereldformaat
Flor Peeters
Groot pionier en wegbereider binnen de Vlaamse orgelschool
Gustav Leonhardt
Stond aan de wieg voor alles wat met oude muziek te maken had
Jean Guillou
Verbluffend organist, vooral technisch een fenomeen
Biografie: edwarddegeest.eu
