Een jubilerend Luthers orgel, een jubilerende Lutherse cantor-organist en de muziek van misschien wel de ultieme Lutherse kerkmusicus. Deze cd is de optelsom van Jonathan Bätz, Jeroen de Haan en Johann Sebastian Bach.
advertentie
In 2021 was het 175 jaar geleden dat de firma Bätz een orgel plaatste in de Evangelisch Lutherse Kerk in Woerden. Ter gelegenheid hiervan maakte cantor-organist Jeroen de Haan opnamen voor een cd, die echter nog enige tijd ongemonteerd op de plank bleven liggen. Omdat hij in maart 2024 zijn 25-jarig jubileum als cantor-organist zou vieren, vond hij de uitgave van de cd een mooie gelegenheid om deze zaken te combineren.
Organistenbord
Door een destijds rondwarend virus duurde het nog tot september 2023 voordat het orgeljubileum daadwerkelijk kon worden gevierd. Dit gebeurde niet alleen met de presentatie van de cd, maar ook met de onthulling van een organistenbord in de kerk.
Waar in veel protestantse kerken een bord prijkt met de namen van de predikanten die aan de gemeente zijn verbonden, heeft Luthers Woerden nu ook een gekalligrafeerd bord onder het orgel hangen. Jeroen de Haan deed een aantal jaren archiefonderzoek en stelde een lijst samen van organisten vanaf 1846, in totaal vijftien. Ze staan nu vermeld op een bord dat in stijl met het predikantenbord werd gemaakt door gemeentelid Sijmen Hijkoop.
Bätz-orgel
Het Bätz-orgel is het eerste orgel in deze kerk. Het initiatief voor de bouw van het instrument werd genomen in 1844. In 1846, bij het 200-jarig bestaan van het kerkgebouw, werd het in gebruik genomen. Het orgel kreeg 11 stemmen op Hoofdwerk en Onderpositief, en het pedaal werd aangehangen. Bijzonder is dat het orgel geen tongwerken heeft. Het is het jongste bewaarde orgel van Jonathan Bätz (1787-1849) sinds een brand in 1900 het orgel in Harmelen uit 1848 verwoestte.
Het orgel heeft de tand des tijds ongeschonden doorstaan. Pogingen om de Mixtuur te vervangen door een Bourdon 16 zijn nooit uitgevoerd.
Dispositie Bätz-orgel (1846)
Hoofdwerk C-f3
Prestant 8
Bouron 8
Octaaf 4
Quint 3
Octaaf 2
Mixtuur III-IV
Cornet IV
Onderpositief C-f3
Holfluit 8
Viola 8 (C-cis uit Holfluit)
Fluit 4
Gemshoorn 2
Pedaal C-c1
aangehangen
Bach
De Haan bespeelt op dit orgel een cd gevuld met werken van wellicht de beroemdste Lutherse kerkmusicus aller tijden, Johann Sebastian Bach. Hij laat het hele orgel horen in een brede waaier van orgelwerken. Hoe hij dit doet, is precies te volgen aan de hand van de registraties die zijn opgenomen in het bijbehorende boekje.
Bach spelen op een midden-negentiende-eeuws orgel met twee klavieren en aangehangen pedaal, zonder ook maar één zestienvoets register? De sonore klank van de achtvoetsregisters, de in de achttiende eeuw gewortelde klank van Bätz en de zorgvuldige programmakeuze van De Haan bewijzen dat het prima kan. Een uitstekend visitekaartje voor beide jubilarissen.
175 jaar Bätz-orgel
Een kleine parel in een oude schuilkerk
Bach: Christ lag in Todesbanden BWV 695; Fuga in h-moll BWV 579; Liebster Jesu, wir sind hier BWV 731; Nun freut euch, lieben Christeng’mein BWV 734; Preludium en Fuga in d-moll BWV 539; Triosonate I BWV 525; Erbarm dich mein, o Herre Gott BWV 721; Nun danket alle Gott BWV 657; Allabreve in D-Dur, BWV 589; Pastorella BWV 590; Fantasia et Fuga in c-moll BWV 537
Jeroen de Haan, Bätz-orgel, Evangelisch-Lutherse Kerk, Woerden
Passo di Gallo – PDG 202106, TT 79′, opname 06+09/2021, prijs € 15,00 | jeroendehaan.net
