Een troon van rotan, een koets gemaakt van een struisvogelei, een hondenmand in de vorm van een kroon en een doos vol Olympische medailles… Het zijn enkele cadeaus die de Britse koningin Elizabeth vorig jaar kreeg aangeboden ter gelegenheid van haar diamanten regeringsjubileum. Het kabinet verblijdde haar met niet minder dan zestig placemats… Nee, doet u mij dan maar wat de burgemeester en gemeenteraad van Londen hare majesteit hebben toebedacht: jawel, een orgel!
advertentie
Een tweeklaviers kabinetorgel om precies te zijn, ter vervanging van het Novello Memorial Organ (met pijpwerk van Snetzler uit 1759) dat sinds 1965 in de Westminster Abbey stond. Het nieuwe orgel werd na een internationale aanbesteding gebouwd door de firma Mander en gestoken in een in achttiende-eeuwse stijl vervaardigde, mahoniehouten kast met fraai snijwerk en vergulde frontpijpen. Slechts aan de flink uit de kast stekende klavieren en het pedaal is te zien dat het in 2013 is gebouwd.
Na een kort verblijf in het Mansion House (de burgemeesterswoning), is het orgel november vorig jaar in de Henry VII Lady Chapel van de Abbey gezet – koninklijk grondgebied – en in aanwezigheid van Zijne Koninklijk Hoogheid de Earl of Wessex in gebruik genomen.
Tijdens het verblijf in de burgemeesterswoning zijn de klanken van het orgel op cd gezet door Catherine Ennis, organist van St. Lawrence Jewry, de kerk van het Londense stadsbestuur. Op deze cd speelt zij een scala aan muziek die op de een of andere manier met gekroonde hoofden in verband kan worden gebracht. Hierdoor is te horen dat het instrument ook wat betreft de klank een eigentijdse afwerking heeft gekregen.
Intiem en kamermuzikaal klinkt de Chimney Flute in Byrds variaties over The Queenes Alman, en vrolijk klokt de Recorder in Daquins Coucou. Helder straalt de Sesquialtera in een Voluntary van Stanley; en de Mixture geeft aan J.C. Bachs Concerto VI – met variaties over ‘God save the King’ – een zilverachtige glans.
Minder intiem maar wel fraai is de Trumpet die Mander op het bovenklavier heeft gezet. In de genoemde Voluntary van Stanley is hij, met z’n ronde geluid, op z’n best te beluisteren. Ennis weet er, dankzij een Open Diapason op het onderklavier en een Bourdon in het pedaal, zelfs het Trumpet Minuet van Hollins mee te vertolken.
Die Diapason moet wel met beleid getrokken worden: in Händels La Paix voldoet hij goed als solostem; maar wanneer hij zich, bijvoorbeeld in Gibbons’ Queen’s Command, bij de fijne Fifteenth (Octaaf 2′) voegt, wordt het geluid nogal bol. Op 18e eeuwse orgels klinkt dat anders. Jammer is ook dat er geen Twelfth (Quint 3′) op het orgel is gezet; die zou op een instrument als dit allesbehalve hebben misstaan en voor extra kleur hebben gezorgd.
Wel heeft Mander voor twee bijzondere speelregisters gezorgd. Het zijn geluiden die, sinds de bouw van Dallams orgel voor de turkse Sultan (1599) niet meer in Engeland zijn gemaakt: een Drum or Thunder en een Nightingale. De nachtegaal, die tijdens het tjilpen met een maatje rondjes boven de kast vliegt, is te horen in Mozarts variaties over ‘Ah vous dirai je maman’ (Kortjakje) – en natuurlijk in Léfébure-Wély’s Fantaisie over Mozarts Zauberflöte. Van het onweerpedaal weet Ennis effectief gebruik te maken aan het begin van Waltons Spitfire Prelude: dankzij de ronkende zestienvoeten lijkt het precies alsof er oude kisten aan komen vliegen!
Met Waltons Prelude is ze wel aan de grenzen gekomen van wat er met dit orgel mogelijk is: een combinatie van grondstemmen en Trompet gaat nog net, maar wanneer het upperwork zich hierbij voegt krijgt het orgel wind te kort en gaat het hikken. Met name in Händels Fireworks Suite is dit storend waarneembaar; maar misschien komt dit ook doordat Ennis het orgel hier niet ‘invoelend’ genoeg aanpakt. Op de rest van de cd geeft zij in elk geval door verzorgd spel en afwisselende registraties een prima indruk van het nieuwe instrument dat in de Abbey is neergezet.
Ben trouwens benieuwd waar dat Snetzler-orgel gebleven is…
500 Years of Organ Music for Royal Occasions
Performed by Catherine Ennis
Recorded in The Egyptian Hall of The Mansion House, City of London
Concerto VI (JC Bach); The Queenes Alman (Byrd); The Queen’s Command (Gibbons); Le Coucou (Daquin); 3 Pieces from Richard III (Walton); ‘Spitfire’ Prelude (Walton); Variations (Mozart); Fantasy [Mozart] (Lefébure-Wély); Voluntary No. 1 in C (Stanley); Trumpet Tune (Hollins); Fireworks Suite (Handel).
Label: City Music Foundation
Nummer: CMFR20131
Speelduur: 68’40
Booklet: 12 pagina’s (EN)
Prijs: £ 10,00
Verkrijgbaar via City Music Foundation, Londen
