advertentie
Aart Bergwerff
Pels & Van Leeuwenorgel St. Nikolaikirke, Halmstad, Zweden
Fantaisie et fugue en si bémol Majeur (Boëly); Introduktion und Passacaglia e-Moll – Sonate VIII, op. 132 (Rheinberger); Prière, op. 20 (Franck); Fantaisie pour le verset ‘Judex Crederis’ au Te Deum, op. 32 (Boëly); Deux danses à Agni Yavishta (Alain); Revirado (Piazzolla/Bergwerff); Deuxième Sonate pour Grand Orgue, op. 24 (Hendriks jr.).
Label: Tulip Records/ JQZ Muziekproductions, Kampen
Nummer: Ture200801
Speelduur: 59’28”
Booklet 16 pagina’s;
Prijs: € 18,50
Muzikale interpretatie * * * *
Programmakeuze * * *
Keuze van het instrument * * * * *
Kwaliteit van de opname * * * * *
Informatie in het booklet * * * * *
Grafische vormgeving (cd en boekje) * * * * *
[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]
Een recital geheel zonder Bach … maar Bachse invloeden zijn er wel. In de Fantaisie et Fugue van de originele en misschien nog immer onderschatte Boëly. Ook in Rheinbergers Passacaglia uit Sonate VIII. De grand old man van York Minster, Francis Jackson, plaatste Rheinbergers Passacaglia zelfs op gelijke hoogte met die van Bach!
Pels en Van Leeuwen timmert aan de weg met nieuwbouw en restauraties. Het orgel in Halmstad was al eerder opgevallen bij het opnameteam van Hyperion die er met Christopher Herrick een opname maakten. Voor de toekomst van de orgelcultuur is het natuurlijk belangrijk dat van nieuwe instrumenten (en van nieuwe muziek!) opnamen verschijnen. Ik heb de orgelklank van deze Pels en van Leeuwen als karaktervol en veelzijdig ervaren. Een mooi instrument.
Boëly tokkelt vrolijk weg. Roth deed het in Mainz wat pittiger, en zo ook Beekman op zijn laatste nieuwe CD (Bach, Boëly & Beekman in de Oostkerk van Middelburg). Ik miste een beetje de ‘onstuimige bravoure’ uit het boekje …
Bergwerff durft hier ook Francks Prière aan. Soms wordt Franck exclusief opgesloten in een Cavaillé-Coll idioom; heel soms zelfs nog in de kleur van maar enkele instrumenten van deze bouwer! Dat is dan meer een Cavaillé-Coll syndroom, lijkt mij. Het miskent ook Francks genialiteit.
Het Prière is intussen één van de fraaiste orgelwerken uit de 19e eeuw. Gelukkig volgt Bergwerff niet de kortstondige hype die Joris Verdin een aantal jaren geleden ontketende wat betreft de te volgen tempi in Francks orgelmuziek. Bij Verdin was het Prière in ruim negen minuten geknipt en geschoren! Een technische analyse van Francks metronoomgebruik en – cijfers heeft de stekker inmiddels gelukkig uit dit olympisch streven getrokken, naar ik meen.
Tegen de wat vlotte afsluiting van het Prière door Bram Beekman in Perpignan protesteerde Maarten ’t Hart indertijd in Luister – hoewel hij in zijn recensie abusievelijk de Pastorale i.p.v. het Prière noemde! Bergwerff heeft ook een op het eerste gehoor misschien wat zakelijke coda. Het wonderlijke is echter dat het mij in beide uitvoeringen ook na herhaald luisteren en vergelijken telkens weer overtuigde. Alsof de gebedsverhoring aan het einde dan toch beslist en spoedig komt – na een lange smeekbede: “Daal haastig ter verlossing neer …” Ook de vermaarde opname van André Marchal laat hetzelfde kordate slot horen.
De Fantaisie pour le verset “Judex Crederis” van Boëly maakte op mij grote indruk: die prachtige ronde pedaalklank … en de mechaniek die meeroffelt alsof het zo hoort! Bergwerff pakt het krachtig aan.
In het boekje bij de laatste complete Erato-uitgave van Alains orgelwerken schrijft zus Marie-Claire dat de werken van haar broer op veel orgels kunnen – hoewel zij het orgel van de St. Ferjeux te Besançon toch wel ideaal vindt. Bergwerff laat horen dat de exotische klanken van de begaafde en te jong omgekomen Franse oorlogsheld Jehan Alain ook op het Hollandse orgel in Zweden kunnen.
Voor Piazolla zou ik zelf niet meteen hebben gekozen, maar het is een effectvol en klankrijk stuk dat het – voor mij – onverwacht heel goed doet in het recital.
Het laatste kwartier wordt gevuld met Frans-romantische klanken … van Hollandse bodem. En nota bene in Parijs bij Leduc (1934) uitgegeven! Hendriks heeft zich in zijn Deuxième Sonate pour Grand Orgue georiënteerd op de laatromantische Franse school. Het laatste deel zet in met Franse zwier. De Pels en Van Leeuwen laat zich niet kennen en doet heerlijk mee. Vele jaren geleden had Johann Lemckert in de Rotterdamse Laurens een concertserie met als thema ‘Het onbekende Meesterwerk’. En kijk, daar past Hendriks helemaal in. Mijn waardering voor het programmeren van zulk werk in plaats van nog een keer de Toccata van Widor …
Het gehele recital duurt een uurtje. Niet het vele is goed, maar het goede is veel. Toch had er zomaar nog twintig minuten muziek op gepast! Dat kost een paar sterretjes.
Het lijkt mij toe dat het instrument mooi in de microfoons gevangen is. Het fris ogende boekje geeft een helder beeld van de kerk en informatieve teksten, alsook een prachtige foto van de speeltafel.
In korte tijd zijn er twee prachtige platen uitgekomen van Bergwerff. In verschillende opzichten heb ik genoten van Hollandse kwaliteit in Zweden. [ARJEN VAN KRALINGEN]
[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]
© 2009 www.orgelnieuws.nl
