Op sommige Nederlandse organisten-cv’s komt zij wel eens voorbij: een onderscheiding van de ‘Société Académique d’Education et d’Encouragement Arts-Sciences-Lettres’. Binnenkort valt die eer zelfs in goud te beurt aan de Alphense stadsorganist Simon Stelling. Maar wat doet dit Franse academische genootschap eigenlijk? ORGELNIEUWS legde acht vragen voor de Nederlandse gedelegeerde van de Société, Susanna Veerman.
advertentie
Wat is de Académie precies, hoe is deze ontstaan en met welk doel?
Officieel en vertaald: ‘Arts-Sciences-Lettres – Academisch Genootschap voor bemoediging en vorming’, opgericht in 1915 (bij wet van 1 juli 1901) door René Flamant – Lid van het Genootschap van Letterkundigen – beschermd door hoogstaande personen op het terrein van Kunsten, Wetenschappen en Letteren. Het Academisch Genootschap Arts-Sciences-Lettres (ASL) heeft als roeping vrouwen en mannen te erkennen en aan te moedigen die, door hun talent en hun werk, bijdragen aan de uitstraling van de Franse cultuur op artistiek, letterkundig en wetenschappelijk gebied.
De vereniging beschikt over een aanzienlijk netwerk van afgevaardigden of gedelegeerden, zowel in Frankrijk als in het buitenland. Zij worden benoemd door de Raad van Bestuur. De afgevaardigden staan de raad bij in de ontwikkeling en uitstraling van het genootschap en om de culturele uitwisseling op het gebied van kunsten, wetenschappen en letteren te vergemakkelijken.
Ieder jaar geeft ASL een groot feest in een vermaard etablissement in Parijs. In aanwezigheid van talrijke leden en vrienden worden aan de geslaagden de diploma’s overhandigd die behoren bij de verschillende medailles die zijn toegekend door de Commission Supérieure des Récompenses. De Raad van Bestuur van de ASL kan ook de hoogste medailles toekennen aan aan Franse en buitenlandse persoonlijkheden. Die worden ook overhandigd tijdens deze plechtige ceremonie, die opgeluisterd wordt met een artistieke voorstelling, gevolgd door een erediner.
Ook wordt een Grote Prijs voor de Letteren (klassieke en vrije poëzie, verhalen, novellen) en een Salon van Beeldende Kunsten (onder andere schilderkunst, beeldhouwkunst en gravures.) georganiseerd. Deze kennen elk een eigen reglement. Daarnaast brengt Arts-Sciences-Lettres bij zijn leden het halfjaarlijks tijdschrift Rayonnement uit. Hierin is voornamelijk te lezen aan welke culturele manifestaties de leden van het genootschap hebben deelgenomen.
Arts-Sciences-Lettres staat niet alleen open voor kunstenaars, letterkundigen en wetenschappers, maar ook voor alle vrouwen en mannen die zich inzetten en interesseren voor de Franse cultuur in al zijn aspecten.
Wie komen er in aanmerking voor een medaille en hoe gaat een voordracht in zijn werk?
Via de gedelegeerde in Nederland kunnen alle toonkunstenaars die zich verdienstelijk maken voor de Franse cultuur in aanmerking komen voor een medaille. Je kan de onderscheiding zien als enerzijds een stimuleringsprijs en anderzijds als waarderingsprijs voor de kunstenaar.
Formeel mag een persoon zichzelf niet voordragen (in het verleden is overigens wel gebeurd). Iemand uit de omgeving kan dat voor hem of haar doen bij de gedelegeerde door middel van een schriftelijke aanvraag met persoonlijke motivatie waarom hij of zij de persoon in kwestie zou willen voordragen.
Er wordt een portfolio ingeleverd met alle activiteiten van de kandidaat op het gebied van Franse cultuur. Dit bewijs moet zoveel mogelijk originele documenten omvatten en aanzienlijk uitgebreid zijn. De teksten worden in het Frans en Nederlands aangeleverd. Als gedelegeerde beoordeel ik of er voldoende reden is om iemand voor te dragen en zorg ervoor dat alle documenten zijn voor de aanvraag compleet zijn.
Op basis van de ingezonden documenten kan ik als gedelegeerde mijn persoonlijke advies aan de ASL uitbrengen over de ‘kleur’ (graad) van de medaille die de voorgedragen persoon zou kunnen krijgen. Het staat de ASL echter te allen tijde vrij om een medaille wel of niet toe te kennen of van kleur te veranderen. De ASL kent een strikt reglement voor het toekennen van de medailles en een lange en zware procedure!
Als gedelegeerde bent u organist /musicus. Zijn er in Nederland nog andere kunstdisciplines vertegenwoordigd?
Nee, er is maar één gedelegeerde per land. Als het land heel groot is dan zijn er soms verschillende gedelegeerden die een gebied verdelen. In USA zijn er bijvoorbeeld vier gedelegeerden, in Marokko drie in Spanje en Duitsland twee. Als gedelegeerde voor Nederland mag ik iedereen voordragen op die zich op elk gebied van Franse kunst en cultuur verdienstelijk heeft gemaakt.
Wat is de hoogst haalbare onderscheiding?
De ASL kent zeven onderscheidingen. De hoogst haalbare onderscheiding is Diplomês de Grande Médaille d’Or avec Plaquette d’Honneur. Verder heb je zes onderscheidingen in oplopende volgorde:
- Médaille Bronze = brons
- Médaille d’Etain = tin
- Médaille d’Argent = zilver
- Médaille Vermeil = verguld zilver
- Médaille d’Or = goud
- Médaille de Platine = platina
Waarom kom je de ASL-medailles zo weinig tegen op buitenlandse organisten-cv’s
Er zijn wel dégelijk Franse en andere buitenlandse organisten die zijn onderscheiden. Waarschijnlijk komt het buiten Nederland minder vaak voor omdat de gedelegeerde misschien meer mensen uit een andere beroepsgroep voordraagt. Waarom ze dat niet op hun cv zetten weet ik niet. In Nederland was mijn voorganger Jan W. van Spronsen natuurlijk erg actief in de orgelwereld…
Hoeveel ASL-gedecoreerde organisten zijn er momenteel in Nederland?
Er zijn bij mijn weten momenteel vijftig Nederlandse organisten die de onderscheiding (soms meerdere malen) hebben ontvangen sinds 1964. De 16 inmiddels overleden organisten die de onderscheiding ook ontvingen heb ik hierbij niet meegerekend. Daarnaast zijn er nog minimaal 16 Nederlandse personen inmiddels onderscheiden uit andere kunstdisciplines voor hun verdiensten voor de Franse cultuur.
U heeft contacten in Frankrijk; hoe wordt daar tegen de Nederlandse inspanningen voor de Franse orgelcultuur aangekeken?
Je kunt algemeen stellen dat het in Frankrijk zeer wordt gewaardeerd dat mensen ‘van buitenaf’ zich inzetten voor de Franse cultuur in hun eigen land. Dus ook voor de orgelcultuur.
Hoe kijkt u zelf tegen de ontwikkeling van de belangstelling voor Franse orgelcultuur in Nederland aan?
Ik vind het een goede zaak dat er in de loop der jaren steeds meer belangstelling is ontstaan voor Franse orgelmuziek, omdat daar in Frankrijk veel goede orgelliteratuur voor orgel is geschreven. Dat geldt zowel voor vroege Franse muziek als als voor de romantische periode en de hedendaagse muziek. Met name aan de orgelafdeling van het Rotterdams conservatorium is er veel aandacht voor Franse muziek. Bij andere Nederlandse conservatoria zie ik dat minder. Dat is jammer, want deze grote orgelcultuur verdient ook bij een nieuwe generatie organisten ruime aandacht.
Zie ook
Susanna Veerman (*1975) is dirigente, organiste en kerkmusicus. Vanaf 1999 is zij werkzaam als kerkmusicus in de Sint-Augustinuskerk te Amsterdam. Sinds 2009 mag zij zich titulair organist van het Cavaillé-Coll-orgel in deze kerk noemen. Van haar spel verschenen diverse opnamen met voornamelijk Franse muziek, veelal samen met haar echtgenoot Wim Does met wie zij een muziekpraktijk in Amsterdam en Apeldoorn heeft. In april 2007 werd zij onderscheiden met de zilveren medaille (l’argent) van de Société Académique ‘Arts-Sciences-Lettres’ vanwege haar verdiensten voor de Franse koor- en orgelmuziek. In april 2013 volgde de Medaille Vermeil van datzelfde genootschap. Sinds mei 2013 is zij voor de Société gedelegeerde voor Nederland.
