In de Petruskerk te Leens staat sinds 9 december een achttiende-eeuws kabinetorgel. Het instrument was in het bezit van de heer Maas Jan Top te Nunspeet en heeft vanaf 1973 in zijn huis gestaan. Na het overlijden van de heer Top, enkele jaren geleden, besloten de erven het orgel in bruikleen af te staan aan de Petruskerk. Het instrument werd door de firma Van der Putten in het koor van de kerk geplaatst.
advertentie
Kast en instrument vormen geen historische eenheid. Wel zijn het vrijwel geheel bewaarde binnenwerk en de kast te dateren rond 1775. De oorspronkelijke kast is op enig moment verdwenen. De heer Top kocht het binnenwerk (lade, pijpwerk en windvoorziening) in 1958. Daarna werd hetopgeslagen bij orgelmakerij Leeflang te Apeldoorn, in afwachting van het beschikbaar komen van een stilistisch passende kast.
In 1973 werd het orgel in een beschikbaar gekomen kast gebouwd door Leeflang. Aangenomen werd dat Abraham Meere de maker van het kabinet was. Het meubele geeft echter geen aanwijzingen die deze aanname rechtvaardigen. Het klavier werd nieuw vervaardigd naar voorbeeld van het Gideon Thomas Bätz-kabinetorgel in de Utrechtse Domkerk.
Van het binnenwerk werd toegeschreven aan G.Th. Bätz (rond 1775). Bij Bätz-kenner Gert Oost en huisorgelspecialist Arend Jan Gierveld riep echter dit grote twijfels. Nader globaal onderzoek van het pijpwerk wees uit uit dat het orgel met grote waarschijnlijkheid afkomstig is uit de zgn. Goudse of Rotterdamse School, waartoe bouwers als Hess en Mitterreither behoorden.
De Petruskerk beschikt met het kabinetorgel over een derde orgel binnen haar muren. Naast het Hinsz-orgel uit 1734 staat er sinds 1982 ook een koororgel (6/I) van Mense Ruiter. Het kabinetorgel zal een plaats krijgen binnen de muzikale activiteiten van de Stichting Hinszorgel Leens.
Dispositie
Manuaal C-d3
Holpyp 8 bas/discant – geheel van eiken
Prestant 8 discant
Gemshoorn 4 discant
Fluyt 4 bas/discant – geheel van eiken
Quynt 3 bas/discant – eiken; bas 1973
Octaaf 2 bas/discant
Gemshoorn 1 bas
Carljon 1 discant – = terts 1 3/5
Met dank aan Roelof Kuik.
Bron: Peter van Dijk ‘Beknopt rapport over het kabinet-orgel van de familie Top-Vlijm te Nunspeet’, augustus 2016
© 2016 beeld Roelof Kuik
