advertentie
In de Kerk van de H.H. Martelaren van Gorcum (Hofkerk) te Amsterdam-Watergraafsmeer is onlangs het gerenoveerde en voltooide Adema/Schreurs-orgel opgeleverd. De werkzaamheden aan en completering van het orgel uit 1957 werden uitgevoerd door Adema’s Kerkorgelbouw te Hillegom.
De aan de H.H. Martelaren van Gorcum gewijde kerk (ook wel Hofkerk genoemd) aan de Linnaeushof in Watergraafsmeer is in 1926/1929 gebouw onder architectuur van A.J. Kropholler. Pas in 1943 wordt een contract getekend voor de bouw van een mechanisch orgel (8/I/P) door de firma Joseph Adema (onder leiding van Hubert Schreurs) te Amsterdam. Daarbij is gebruik gemaakt van zowel bestaand als nieuw materiaal. In 1945 kan het orgel, dat in de apsis van het priesterkoor stond opgesteld, in gebruik worden genomen.
Het orgel heeft dan de volgende dispositie:
Manuaal C-f3
Bourdon 16
Praestant 8
Holpijp 8
Octaaf 4
Roerfluit 4
Doublet 2
Sexquialter I-II
Mixtuur II-III
Pedaal C-d1
Subbas 16 (tr. Manuaal)
Koppel Pedaal – Manuaal
Al snel worden er plannen gemaakt om tot een groter instrument te komen. In 1957 konden deze worden verwezenlijkt. Opnieuw wordt door de firma Adema (Hubert Schreurs) een nieuw orgel vervaardigd: een tweeklaviers orgel met elektropneumatische kegelladen. Voor het pijpwerk kan deels gebruikt worden gemaakt van het vorige orgel. Zeven van de 25 registers, waaronder alle tongwerken, worden gereserveerd. Ook het front en de zwelkast worden nog niet geplaatst. Voor het front en de orgelkas worden meerdere ontwerpen gemaakt die echter nooit ten uitvoer zijn gebracht, waardoor het orgel bij oplevering slechts door een onderkas met frontladen wordt omhuld.
In 1991 wordt de gereserveerde Trompet Harmoniek 8’ van het Reciet geplaatst, een Adema-register afkomstig uit de St. Vincentius à Paolo te Amsterdam. Na de restauratie van het kerkgebouw worden in het begin van de 21ste eeuw plannen gemaakt om het orgel te completeren. In 2009 wordt aan Adema’s Kerkorgelbouw te Hillegom de opdracht gegeven om het orgel te herstellen en te voltooien volgens de in 1957 geplande dispositie.
Bij de recente werkzaamheden is de dispostie aangevuld met zowel nieuw pijpwerk (Principaal 8’, Prestant 4’, Ruischpijp II en Basson-Hobo 8’) als passend pijpwerk uit voorraad van de orgelmaker (Kromhoorn 8’, Fagot 16’). Voor de uitbreiding van het pedaal zijn nieuwe windladen vervaardigd. Om plaats te bieden aan het pedaalpijpwerk is de windvoorziening gewijzigd van één grote naar twee kleinere balgen (hoofdbalg en regulateur). De elektrische tractuur werd geheel gedigitaliseerd. De speeltafel, die terzijde van het priesterkoor staat opgesteld, is voorzien van een nieuw interieur met digitaal setzersysteem. Vanwege de afstand tussen speeltafel en orgel is de tractuur voorzien van MIDI en afstandsbediening, zodat stemwerkzaamheden zonder assistentie aan de speeltafel kunnen worden uitgevoerd.
Voor het ontwerp van het front dienden een van de eerste frontontwerpen en de indeling van de reeds in 1957 aangebrachte windladen voor de frontpijpen als uitgangspunt. De beide hoekpijpen van de Principaal 8’ kregen dubbele labia om de visuele eenheid van het labiumverloop van zowel het voorfront als de zijfronten te bewaren. De frontpijpen werden naar het oorspronkelijk bestek uitgevoerd in zink.
Het Reciet werd voorzien van een zwelkast die aan drie zijden is voorzien van jaloezieën. De beide zijkanten van de zwelkast maken deel uit van de orgelkas en zijn gemaakt van mahonie.
Ingebruikname
Op zondag 2 oktober wordt het orgel plechtig ingezegend tijdens de eucharistieviering van 10.30 uur. Die middag is er om 15.30 uur een ingebruiknameconcert met medewerking van Richard Egarr (orgel), barokorkest Ensemble Frankendael, Jacco Calis (bariton) en Godfried Jansen (orgel). Het Groot Concertkoor Amsterdam onder leiding van Enrique Lopez Corton zal, op orgel begeleid door Erik-Jan Eradus, Kodaly’s Laudes Organi uitvoeren. Ronald van Baekel van Adema’s Kerkorgelbouw zal een toelichting geven over het orgel, waarna Erik-Jan Eradus met improvisaties het orgel zal demonstreren.
Tijdens het concert zal ook speciaal aandacht worden geschonken aan Elisabeth de Bruin, een Joodse parochiane, die in 1944 in Auschwitz is vermoord. Zij schonk een groot geldbedrag aan de parochie waarmee in 1957 het orgel kon worden gebouwd. Ter nagedachtenis aan haar zal de Kaddisj worden uitgevoerd. Haar familie zal die middag haar naam onthullen op een gedachtenisplaquette.
Dispositie
Groot Orgel C-a3
Bourdon 16
Praestant 8
Holpijp 8
Octaaf 4
Dwarsfluit 4
Doublet 2
Sexquialter I-II
Mixtuur II-III
Kromhoorn 8 – 2011, uit voorraad orgelmaker
Reciet Expressief C-a3
Baerpijp 8
Viola di Gamba 8
Vox Coelestis 8
Praestant 4
Roerfluit 4
Flagéolet 2
Ripieno II – 1 1/3 + 1
Trompet Harmoniek 8 – 1991, ouder pijpwerk
Basson-Hobo – 2011, nieuw
Pedaal C-f1
Majorbas 32 – uit Subbas 16, met 10 2/3-koor voor C-H
Subbas 16
Principaal 8 – 2011, C-c#1 front, zink; rest binnen, metaal
Gedekt 8 – uit Subbas 16
Prestant 4 – 2011, C-c# front, zink; rest binnen, metaal
Ruispijp II – 2011, metaal, 2 2/3 + 2
Fagot 16 – 2011, uit voorraad, houten stevels, zinken bekers, halve lengte.
Werktuiglijke registers
Pedaalkoppel G.O.
Pedaalkoppel Rec.
Pedaalkoppel Rec. 4’
Koppel G.O. + Rec.
Koppel G.O. + Rec. 16’
Koppel G.O. + Rec. 4′
Koppel Rec. + Rec. 16’
Koppel Rec. + Rec. 4’
Transpositeur
Voettreden (v.l.n.r.):
Tutti
Piano
Automatische pedaalomschakeling
Sequencer <
Generaal Crescendo
Zweltrede Reciet
Sequencer >
Koppel G.O. + Rec.
Pedaalkoppel G.O.
Pedaalkoppel Rec.
Digitaal setzersysteem
© 2011 www.orgelnieuws.nl
© 2011 fotografie Adema’s Kerkorgelbouw B.V.
