Molfetta is een vissersplaats aan de Adriatische Zee. In verschillende kerken van deze stad zijn fraaie orgels te vinden. Orgels die in de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw zijn gebouwd door plaatselijke orgelmakers, zoals De Simone, Rubino en De Rossi. De meeste van deze instrumenten zijn de afgelopen jaren gerestaureerd en verkeren derhalve in uitstekende staat. Dat is te merken op de cd ‘Affetti e Tastiature’, waarop vijf orgels uit Molfetta te beluisteren zijn.
advertentie
Op de cd worden ze bespeeld door twee vakkundige organisten: Francesco Di Lernia en Gaetano Magarelli. De eerste is orgeldocent aan het conservatorium van Foggia (Apulië). De tweede is leerling van Di Lernia en kapelmeester van de kathedraal in Molfetta. Beide meesters laten op deze orgels Italiaanse muziek uit ruim drie eeuwen horen (1500-1800). Hierbij beroeren ze de ‘tastiature’ (toetsen) met zoveel ‘affetti’ (gevoel), dat de cd bijzonder aangenaam is om naar te luisteren.
Zampogna
Beide maestri spelen vrolijke dansen uit Milaan (Dalza) en uit Napels (Strozzi). Contrapuntische stukken, zoals een strenge Ricercare (De Mayone) en levendige Canzones (Gabriëli; Frescobaldi). Uiteraard staan er ook Toccata’s op de cd. In de ene worden statige accoorden versierd met klankenslingers (Quagliati), in de andere worden ze grillig aan elkaar geregen op een zwevend gestemde Voce Umana (Frescobaldi).
Verder klinken variatiereeksen (Pasqiuni) en speelse Sonates (Scarlatti, Valeri, Galuppi). En sfeervol is de Pastorale van Zipoli, waarin het gevogelte uit de ucelliera (voilère) van zich horen laat en ook de zampogna (doedelzak) op de groot-C van het pedaal, mee mag doen.
Flauti e Principali
Door deze grote variatie valt het nauwelijks op dat elk van de bespeelde orgels slechts één manuaal bezit en hooguit negen registers. Registers die, op een enkele Flauto in XII of Flauto in XV (Fluit 3′ of Fluit 2′) na, ook nog eens allemaal Prestanten zijn (8′, 8′(d), 4′, 2′, 1½’, 1′, ¾’, ½’). Maar wel slank en helder klinkende exemplaren, die in middentoon-stemming staan en worden aangeblazen op een lage winddruk (43-62 mm. W.K.), zodat ze allerminst vervelen.
Aardig is het om te merken hoe die principali in de loop van de achttiende eeuw steeds ronder, en in de negentiende eeuw steeds voller gaan klinken. Qua schoonheid steken ze die in Toscane of in Lombardije naar de kroon!
Scuola Organaria Napolitana
Het cd-boekje bevat uitgebreide informatie over de bespeelde instrumenten. Helaas staat er niets in over de ‘Napelse Orgelschool’ waartoe de Molfettaanse bouwers behoorden. Onderscheidde die zich door een lagere toonhoogte (a1 = 399-415 Hz.)? Door de toepassing van sleep- in plaats van springladen? En door een geringer aantal Registri di Concerto (fluiten en tongwerken) dan elders in Italië?
Ook staat in het boekje niets over de gespeelde werken. Maar het schijfje is boeiend om naar te luisteren: een prima binnenkomer voor wie nog geen italiaanse orgelmuziek in zijn/haar kast heeft staan.
Apulië
In de landstreek Apulië, rondom Molfetta, zijn overigens nog meer fraaie orgels te vinden. Je kunt ze bewonderen op de webstek van orgelmaker Canosa en beluisteren op een vorige cd die Di Lernia en Magarelli hebben gemaakt. Voor wie dit jaar nog op vakantie wil, of al weer plannen maakt voor volgend jaar: aanbevolen!
Affetti e tastiature
La scuola organaria napoletana a Molfetta tra il XVII ed il XIX secolo
Francesco di Lernia – Gaetano Magarelli
IMMACOLATA (Anonimo, XVII-XIX sec.)
Joan Ambrosio Dalza (fl. 1508)
1. Pavana alla Venetiana (da Intabolatura da Lauto – Libro quarto, 1508)
Andrea Gabrieli (1533 ca- 1585)
2. Canzon francese detta Petit Jacquet*
Gerolamo Frescobaldi (1583-1643)
3. Canzona Terza (da Il secondo libro di Toccate) **
4. Toccata per la Levatione (da Fiori Musicali 1635, Messa della Madonna) *
Bernardo Pasquini (1637-1710)
5. Variazioni per il Paggio Todesco **
Paolo Quagliati (1555 ca. – 1628)
6. Toccata dell’Ottavo Tuono **
SAN DOMENICO (Pietro Fe Simone junior, 1756)
Domenico Scarlatti (1685-1757)
7. Sonata K. 34, Larghetto **
8. Sonata K. 35, Allegro **
Gaetano Greco (1657 -1728)
9. Toccata XIII *
SAN BERNARDINO (Giuseppe Rubino, 1767)
Anonimo (sec. XVII)
10. Tocata Ytaliana de 1er Tono *
Bernardo Pasquini (1637-1710)
11. Tastata, Per Milone (Napoli, luglio 98) **
12. Aria [I] *
13. Aria [II] *
14. Aria [III] *
Domenico Zipoli (1688-1726)
15. Pastorale
(da Sonate d’Intavolatura per Organo e Cimbalo, parte prima) **
SANT’ANDREA (Giuseppe Rubino, 1771)
Ascanio Mayone (1570 ca. – 1627)
16. Ricercar Primo (da Primo Libro di diversi capricci, 1603) *
Gregorio Strozzi (1615 – ca. 1687)
17. Balletto primo **
18. Balletto secondo
(da Capricci da sonare cembali et organi, 1687) **
Bernardo Pasquini (1637-1710)
19. Passagagli *
SANTO STEFANO (Pasquale de Rossi, 1827)
Gaetano Valeri (1760-1822)
20. Sonata IX **
21. Sonata X **
Baldassarre Galuppi (1706-1785)
22. Allegro *
23. Largo *
Label: Digressione music
Nummer: DCTT62
Speelduur: 66’55
Booklet: 19 pagina’s (digipack) (IT/EN)
Prijs: € 13,90
Bestellen: www.digressionemusic.it
