Er zijn niet veel kerken waar twee orgels staan die niet alleen qua omvang aan elkaar gewaagd zijn, maar ook prima de dialoog met elkaar aankunnen. In de Lutherkirche te Wiesbaden is dat mogelijk. Dat bewijst deze cd waarop de Jörg Endebrock en Susanne Rohn de Walcker- en Klais-orgels in orgeltransciptie bij elkaar brengen, samen met percussionist Konrad Graf.
advertentie
Toen de Walcker uit 1911 eind jaren 70 artistiek en technisch was afgeschreven, kreeg Orgelbau Klais uit Bonn de opdracht een nieuw instrument te bouwen. Het Walcker-orgel mocht blijven staan, al was het alleen maar om de bijzondere architectuur van de kerk niet te doorbreken. Dat was maar goed ook, want snel daarna kwam men erachter dat dit instrument het waard was om gerestaureerd te worden. Zo staan ze nu pal tegenover elkaar te pronken. Daarbij blijken ze, ondanks totaal verschillende karakters, prima samen op te kunnen trekken.
Zonder andere bouwers te kort te willen doen werd de Duitse orgelmarkt aan het begin van de twintigste eeuw gedomineerd door Walcker en Sauer. Bleef Sauer aanvankelijk nog trouw aan zijn brede en donkere symfonische concept, bij Walcker zie je een prominente rol aan het begin van de Orgelreform. Dat kenmerkt ook dit instrument in Wiesbaden. Enerzijds staat het nog volop in de symfonische wereld, anderzijds zoekt het wel naar een helder klankbeeld.
Vervolgens staat bijna 70 jaar later Klais weer aan het eind van de neobarok en zie je hem juist vanuit die periode interesse krijgen in een klankbeeld dat zich in zekere zin los probeert te maken van die periode. Dat maakt het samenspel ook zo boeiend. Feitelijk openen en sluiten deze instrumenten een lange en belangrijke periode uit de orgelbouw af.
Als je dan toch twee van die volwaardige instrumenten onder één dak hebt, dan kan je ook een repertoire kiezen wat elders niet kan worden uitgevored. Zo ‘bouw’ je één van de instrumenten (Rheinberger) of beide (Mussorgsky) om tot een groot orkest. Alle benodigde orkestinstrumenten zijn voorhanden. Alleen slagwerk ontbrak nog. Geen probleem, dat huur je in en de sound is compleet. Jörg Endebrock, de titularis van de kerk, nodigde collega Susanne Rohn en slagwerker Konrad Graf uit om beide orgels vast te leggen met het Tweede Orgelconcert van Rheinberger en de Schilderijententoonstelling van Mussorgsky.
Rheinberger heeft een omvangrijk oeuvre voor orgel nagelaten, maar wordt toch relatief weinig gespeeld. Wellicht is hij voor orgel soms wat te breedsprakig, maar boeiend is hij vaak wel. Het hier opgenomen orgelconcert heeft hij geschreven voor groot orgel en orkest en mag zeker gehoord worden. Tevens toont hij dat hij helemaal thuis is in de cantabele melodieën en kleurijke harmonieën die deze tijd kenmerkt. Walcker/Endebrock is hier het orkest en Klais/Graf speelt de orgelpartij. Dat levert een boeiend klankbeeld op, waarbij Walcker zich ook echt ontpopt tot een breed symfonieorkest en Klais goed de vertaling weet te maken naar een negentiende-eeuws instrument. Enig minpuntje is dat je bij tijd en wijle wel de echte orkestklank mist om beide partijen te kunnen onderscheiden.
De Schilderijen van een tentoonstelling van Mussorgsky kennen al vele arrangementen. Voor deze opname kozen de musici ervoor om de orkestbewerking van Maurice Ravel als uitgangspunt te nemen. Een forse uitdaging, omdat Ravel het hele instrumentarium van het orkest uitbuit. Ga dat op orgel maar eens imiteren. Daar zijn ze zeker in geslaagd. Mooi om te horen hoe men hier de mogelijkheden van beide orgels uitnut en, zowel in symphonisch geweld als in verstilde klanken het orkest weet na te bootsen.
In zijn orkestratie had Ravel een prominente rol aan de slagwerker toebedeeld. Graf kan dus in de Wiesbadener Lutherkirche flink aan de slag en dat klinkt als een klok! Van César Franck is de beroemde uitspraak ‘Mon orgue c’est mon orchestre’. Als je wilt horen wat hij daarmee bedoelde dan moet je beslist deze cd beluisteren!
HD Klassik biedt deze opname in verschillende vormen aan. Naast een SACD is deze ook leverbaar op USB-stick en is het album in verschillende vormen te downloaden (Stereo, 5.1 Surrond en 3D-Binaural-Stereo). Los van de toegepaste techniek is de opname van uitstekende kwaliteit en weet men de drie instrumenten in de juiste verhoudingen te vangen. Dat lijkt mij geen eenvoudige opgave. Het booklet is beknopt, maar valt wel op door de schitterende foto’s van de Lutherkirche, een juweel uit de Jugendstilperiode.
Arrangement für 2 Orgeln & Schlagzeug (Vol. 1)
Jörg Endebrock (Historic Walcker Organ, 1911), Susanne Rohn (Klais Organ, 1973), Konrad Graf (Percusion). Lutherkirche Wiesbaden.
Organ Concerto No. 2 in G minor op. 177 (Rheinberger); Pictures at an Exhibition (1874) (Mussorgsky)
Label: hd-klassik (Cybele Records)
Nummer: hd-klassik 3D-001701
Speelduur: 60’31
Booklet: 20 pagina’s (DU/EN)
Prijs: vanaf € 16,90
Bestellen: www.hd-klassik.com
