De Belgische orgelbouwer Thomas is van alle markten thuis. Dominique Thomas bouwde orgels in alle stijlen. In het Frankse Ciboure verrees in 2012 een instrument geïnspireerd op de Nederlandse orgelbouw. Het enorme orgel in Monaco uit 2011 staat in een indrukwekkend vormgegeven orgelkas. Vorig jaar bouwde Thomas een koororgel in de Sint Leodegariuskerk van Bornem.
advertentie
Het instrument is geïnspireerd op de Duitse orgelbouwer Silbermann. Met name het éénklaviersorgel in Rötha maakte indruk op de orgelbouwer uit Francorchamps. Op zijn studiereizen naar het Duitse Saksen, zo schrijft de orgelbouwer in het booklet, ‘stelde ik vast dat ook op een klein instrument van Gottfried Silbermann (1683-1753) een groot deel van de orgelliteratuur van Johann Sebastian Bach gespeeld kan worden.’
De dispositie van het orgel in de Onze Lieve Vrouw & Sint Leodegariuskerk van Bornem refereert naar het éénklaviers orgel van Silbermann in de Marienkerk van Rötha. Het orgel telt eigenlijk 14 stemmen maar door de toepassing van transmissies zijn er 22 registers te gebruiken, verdeeld over twee klavieren en vrij pedaal. Een uitvinding van de Saksische orgelbouwer Trost, die als eerste orgelbouwer transmissies toepaste in het orgel van Altenburg uit 1739.
De Vlaamse organist Bart Jacobs heeft vrijwel gelijk na de oplevering van het Thomas-orgel een cd uitgebracht. Op het programma staat werk van Bachs leerlingen. Het is een afwisselend geheel geworden, van het Preludium en Fuga in C van J.L. Krebs (1713-1780) naar Inventionen van H.N. Gerber (1702-1780) en Fuga’s van W.Fr. Bach (1710-1784).
Muziek die sterk doet denken aan die van de leermeester, maar dan minder mooi en frivool. Het klinkt allemaal heel bekend, maar mist de ziel zoals bij Bach. Dat hoor je heel sterk in de variaties op ‘Von Himmel hoch’ van J. Ph. Kirnberger (1721-1783). Prachtige muziek, maar het doet steeds denken aan die veel betere variaties van Bach. Of de Fuga in c van zoon Wilhelm Friedemann die associaties oproept met Bachs Fuga in h (BWV 579).
Gelukkig vergeet je dat gevoel bij de Variaties op de Folie d’Espagne van zoon C.Ph.E. Bach (1714-1788). Hier klinkt muziek die vaak op klavecimbel wordt gespeeld, maar op orgel erg mooi uitpakt. Misschien ligt dat ook aan de vele klankmogelijkheden die het orgel biedt door zijn liefst acht transmissies tussen de twee klavieren. Dat maakt combinaties mogelijk waar veel organisten jaloers op zijn.
De stemming in ‘ongelijkzwevend temperament’ is prachtig, maar vermoeit ook bij langer luisteren. Zeker wanneer de muziek schuurt met de stemming zoals in het afsluitende stuk: de Fantasia in a van J. Chr. Kittel (1732-1709). Bovendien is de bazuin die Bart Jacobs in de registratie gebruikt, licht ontstemd in de hoge tonen. Ik krijg daarmee de indruk dat de cd misschien iets te haastig is opgenomen.
Daarmee is de cd vooral boeiend voor oriënterende orgelcommissies of orgelliefhebbers die een snelle indruk van dit instrument willen hebben. Voor langer luisterplezier met muziek van Bachs leerlingen raad ik eerder uitgebrachte cd’s op historische instrumenten aan. Ook al mis je dan de muziek van de grote Bach net zo goed.
Bachs beste leerlingen
Bart Jacobs – Thomas orgel 2013 Bornem
Praeludium et Fuga in C (J.L. Krebs); Inventio in D, Inventio in G, Inventio in C, Inventio in a (H.N. Gerber); Ricercar in C (J.Chr. Altnickol); Praeambulum sopra Allein Gott in der Höh sei Ehr (J. L. Krebs); Choral “Vom Himmel hoch da komm ich her”, BWV 738a (J. S. Bach); Choral-Varationen über das Weihnachtslied “Vom Himmel hoch da komm ich her” (J. Ph. Kirnberger); Fuga in F, Fuga in c, Fuga in g (W. Fr. Bach); Mache dich, mein Geist, bereit (G. Homilius); Herzlich tut mich verlangen (J. P. Kellner); Trio in D (J. Schübler); Trio in g, BWV 545b (J.S. Bach); 12 Variationen auf die Folie d’Espagne (C. Ph. E. Bach); Fantasia in a (J. Chr. Kittel)
Label: Animato
Nummer: AMP 11318
Speelduur: 78’47
Booklet: 12 pagina’s (NL/FR)
Prijs: € 19,95
