Op vrijdag 21 oktober presenteerde Protestantse gemeente Weesp en Driemond het orgel van de Grote Kerk in Weesp aan genodigden na een restauratie door orgelmakerij Gebr. Van Vulpen uit Utrecht. Christine Kamp, organist van de Grote Kerk, viel de eer te beurt de eerste klanken aan het publiek te laten horen.
advertentie
Het orgel in de Grote Kerk is een werkstuk van de broers Jonathan en Johan Martin Willem Bätz. Zij leverden het instrument in 1823 op met 23 registers verdeeld over twee handklavieren en een aangehangen pedaal. In 1852 en in 1891 werkten respectievelijk vader en zoon Witte aan het orgel. Tijdens de laatste ingreep kreeg de orgelkas zijn huidige afwerking.
In de jaren 1930 plaatste J.C. Sanders de Bourdon 16 van het Hoofdwerk op aparte windlaadjes als vrij pedaal. Deze ingreep en een dispositiewijziging van 1891 maakte S.F. Blank (Herwijnen) ongedaan tijdens een restauratie in 1978. In de jaren 90 herzag orgelmaker Hans van Rossum (Wijk en Aalburg) de intonatie en verrichtte een schoonmaak en enkele reparaties.
Herstelplan
Het orgel leed onder het binnenklimaat van de kerk. Al lange tijd was duidelijk dat de windladen lekkage vertoonden. Ondertussen waren ook de balgen, die in de jaren 1970 nog in redelijke staat waren en deels hersteld, ernstig gaan lekken. In 2011 vroegen de Weesper kerkrentmeesters om een rapport aan de Commissie Orgelzaken van de Protestantse Kerk. Dit resulteerde in een herstelplan van de hand van Cees van der Poel. Namens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed was Wim Diepenhorst bij het project betrokken.
Na een offertetraject koos de opdrachtgever voor uitvoering van het herstel door orgelmakerij Gebr. Van Vulpen. De toekenning van herstelsubsidie in het kader van het Brim was voor de opdrachtgever een stimulans om het project in gang te zetten. Later volgde de provincie Noord-Holland met een bijdrage en ook andere fondsen droegen hun steentje bij, waaronder de stichting Vrienden van de Grote Kerk te Weesp met een forse gift. Zelf verzamelde de protestantse gemeente geld met een pijp-adoptieactie.
Restauratie
Van Vulpen herstelde de windladen van Hoofdwerk en Rugwerk. Daarbij werden scheuren gedicht en kregen de ventielen nieuwe belering. Ook de leerpulpeten zijn vernieuwd. Gecorrodeerde delen van de loden conducten zijn vernieuwd in een legering die ook tin bevat. In de toetstractuur zijn uitgesleten boringen van winkelhaken weer op maat gebracht en veel broos draadwerk vernieuwd. Kleine schade aan metalen pijpwerk en tongwerkbekers is hersteld; waar nodig zijn houten pijpen opnieuw verlijmd.
Een klein spektakel vormde op 4 februari het hijsen van de vier spaanbalgen die 225 × 146 cm groot zijn en ieder 163 kg wegen. De balgen zijn ondergebracht in de toren en niet via de torentrap af te voeren. Aannemer Albert Vree maakte een opening in het dak boven de torentrap waardoor de balgen met een kraan naar beneden werden gehesen. Op 25 mei van dit jaar keerden de spaanbalgen, voorzien van nieuw leer en nieuwe touwscharnieren, terug naar hun plaats in de toren.
Van Vulpen plaatste een nieuwe windmotor en bracht kleppen aan zodat het orgel met getreden wind kan spelen. De intonatie is bij terugplaatsing van het pijpwerk nagelopen.
Dispositie
Hoofdwerk C–f3
Prestant 16
Bourdon 16
Prestant 8
Roerfluit 8
Octaaf 4
Gedekte Fluit 4
Quint 3
Octaaf 2
Mixtuur IV-VIII bas/discant
Sexquialter III discant
Cornet V
Trompet 8 bas/discant
Vox Humana 8 bas/discant
Rugpositief C–f3
Prestant 8
Holpijp 8
Octaaf 4
Roerfluit 4
Gemshoorn 2
Quintfluit 1 1/2
Flageolet 1
Mixtuur III-VI
Sexquialter II discant
Fagot 8
Pedaal C-d1
Aangehangen
Werktuiglijke registers
Koppel Hoofdwerk – Rugwerk bas/discant
Calcant
Met dank aan Cees van der Poel
© 2016 beeld Gebr. Van Vulpen, Utrecht
