Onlangs is het Bätz/Friedrichs-orgel in de Dorpskerk te Oostvoorne gerestaureerd door Elbertse Orgelmakers te Soest. Op zondag 25 juni wordt het orgel tijdens een feestelijke kerkdienst weer in gebruik genomen. Daarnaast is er die middag om 15.00 uur een concert waaraan diverse musici meewerken en wordt er op zaterdag 24 juni een masterclass georganiseerd.

Text Example

advertentie

Het orgel in de Dorpskerk werd 1773 door Johann Heinrich Wilhelm en Gideon Thomas Bätz gemaakt voor de Doopsgezinde Kerk te Haarlem. Dit eerste orgel van het huis Bätz na het overlijden van Johann Heinrich Hartmann in 1770 kreeg een klavier, tien stemmen en een aangehangen pedaal.

Zwelwerk
In 1807 werd het orgel door J.C. Friedrichs te Gouda uitgebreid met een tweede klavier van tien stemmen in een zwelkast. Daarmee beschikte het instrument over het eerste zwelwerk in Nederland. Bovendien voegde hij aan het eerste manuaal van Bätz een Bourdon 16 toe. Hiervoor werd de orgelkas vergroot. In 1826 werden de frontpijpen vernieuwd door In der Mauer en Gabry. In 1832 werd de Open Fluit 4 van Friedrichs vervangen door een Viola da Gamba 8 van Gabry.

Overgeplaatst
In 1883 verkochten de doopsgezinden het orgel aan de Hervormde Gemeente te Haarlem. G.A.D.J. Gabry plaatste het in de Janskerk. In 1931 werd deze kerk gesloten, waarna het orgel door de firma Spanjaard werd afgebroken en overgebracht naar de gerestaureerde Bakenesserkerk in Haarlem. Daar werden de oude Bätz-kas (zonder sofiet), het front en het Bätz-pijpwerk met het daar aanwezige Ströbel-orgel samengevoegd tot een pneumatisch instrument. Na de sluiting van de Bakenesserkerk in de jaren 50 raakte het orgel in onbruik en verval.

Naar Oostvoorne
De Hervormde Gemeente van Oostvoorne kocht het (incomplete) orgel in 1995 aan. Onder advies van Aart Bergwerff werd het orgel door Albert Hendrik de Graaf te Leusden tussen 1998 en 2000 gerestaureerd en opgebouwd in de laat-achttiende-eeuwse stijl. Zo ontstond in de gereconstrueerde Bätz-kas een mechanisch, tweeklaviers instrument van 19 stemmen. De Graaf voorzag het orgel in Oostvoorne van een nieuw vrij pedaal in een aparte kast achter de hoofdkast.

Restauratie
De recente werkzaamheden werden uitgevoerd door Orgelmakerij Elbertse te Soest. Aart Bergwerff trad opnieuw op als adviseur. De restauratie behelsde met name schoonmaak van het instrument, herstel van de mechaniek en waar nodig verbetering van de intonatie.

Ingebruikname
Het gerestaureerde orgel wordt op zondag 25 juni opnieuw in gebruik genomen tijdens een feestelijke kerkdienst die begint om 9.30 uur. Hoofdorganiste Jolanda Zwoferink zal het orgel bespelen met werk van onder anderen Johann Sebastian Bach. Medewerking aan de dienst wordt verleend door de cantorij onder leiding van Elly Bakker. Rondom de ingebruikname wordt ook een masterclass en concerten georganiseerd.

Masterclass
Op zaterdag 24 juni geeft Henco de Berg van 10.00 uur tot 15.00 uur een masterclass voor orgelstudenten en recent afgestudeerde organisten aan een Nederlands conservatorium. De Berg laat daarbij barokmuziek uit Nederland, Frankrijk en Duitsland centraal staan. Ook is er aandacht voor improvisatie. Na afloop geven de deelnemers om 15.30 uur een concert. Aanmelden voor deelname kan bij Jolanda Zwoferink: zwofe@planet.nl.

Concert
Op zondag 25 juni is er om 15.00 uur een concert waaraan diverse musici deelnemen. Behalve Jolanda Zwoferink zijn ook Ron van Halen en Marco ’t Hart als organist verbonden aan de kerkelijke gemeente. Naast deze musici worden de diensten ook regelmatig voorzien van organisten die de gemeente en het orgel een warm hart toedragen: Henco de Berg, Aart van der Gronden, Sander van den Houten, Jan-Hendrik van de Kamp en Herman Lammers. Een aantal van deze musici en adviseur Aart Bergwerff zullen het middagconcert verzorgen. De orgeladviseur zal het herstelproject ook toelichten. Er wordt afgesloten met een kleine receptie.

Dispositie

Hoofdwerk (II) – C-f3
Bourdon 16 bas/discant – 1808
Prestant 8 I-II – 1808/1823/2000
Holpijp 8 – 2000
Octaaf 4 – 1773/2000
Gemshoorn 4 – 1773 (grotendeels)
Roorfluit 4 – 1773 (grotendeels)
Quint 3 – 1773/2000
Octaaf 2 – 2000
Cornet IV discant – 2000; 4-koor vroeg 19e-eeuws
Mixtuur IV-VI bas/discant – 1773/2000, op 1 1/3-basis
Trompet 8 bas/discant – 2000

Onderpositief (I) – C-f3
Bourdon 8 – 1808
Fluit travers 4 – 1808
Fluit 4 – 2000
Nachthoorn 2 – C-H 1808, rest 2000
Flageolet 1 – C-H 1808, rest 2000

Pedaal C-d1
Bourdon 16 – 2000
Prestant 8 – 2000
Fagot 16 – 2000

Werktuiglijke registers
Coppeling O: C: – manuaalkoppel
Coppeling Pedaal – pedaalkoppel Hoofdwerk
Tremblant – gehele werk