In de jaren rond de Eerste Wereldoorlog kende Brussel een rijke en boeiende orgelcultuur. Dat bracht plaatselijke componisten ertoe voor orgel te componeren. Zo ontstonden in de periode waarin Vierne in Parijs enkele van zijn grote symfonieën schreef interessante symfonische orgelwerken van componisten die vandaag de dag niet of nauwelijks bekend zijn, zoals Paul Gilson, Raymond Moulaert, Joseph Jongen en Paul de Maleingreau.
advertentie
In 2006 werd de vijftigste sterfdag van Paul Eugène Malengreau herdacht. Hij werd in 1887 in een Noord-Frans dorpje geboren, maar groeide op nabij de Waalse provinciehoofdstad Namen. Hij studeerde aan het Brussels conservatorium orgel bij Alfons Desmet (een leerling van Lemmens), harmonie bij Paul Gilson en contrapunt bij Edgar Tinel. Vanaf 1913 tot zijn pensionering in 1953 was Malengreau als docent werkzaam aan hetzelfde conservatorium. Als componist publiceerde hij onder de artiestennaam Paul de Maleingreau meer dan honderd werken, waarvan veertig opusnummers voor orgel solo.
Zijn orgelwerken zijn in twee categorieën in te delen: talloze voor- en tussenspelen voor liturgisch gebruik, eenvoudig van opzet en geschikt voor kleinere orgels enerzijds en grote symfonische werken met virtuoze passages en veel gevoel voor drama anderzijds. De stijl van De Maleingreaus composities wordt doorgaans voorzien van het etiket ‘impressionistisch’, met een knipoog naar Claude Debussy. Zijn stijl heeft echter dankzij het veelvuldige gebruik van Gregoriaanse thema’s een geheel eigen karakter.
Drie grote symfonieën vormen de kern en het hoogtepunt van De Maleingreaus orgelwerken. Ze zijn alle drie te beluisteren op deze cd’s, samen met de Suite pour orgue, de Suite Mariale en de Toccata pour orgue. Dit levert twee keer bijna tachtig minuten pure symfonische orgelmuziek op en een interessante kennismaking met een klankwereld die, hoewel nog geen eeuw van ons verwijderd, tamelijk onbekend is.
De Symphonie de Noël, opgedragen aan Albert Schweitzer, doet soms aan Vierne denken. In de Symphonie de la Passion, opgedragen aan één van de Vlaamse primitieven (Rogier van der Weijden), levert De Maleingreau op indringende wijze commentaar bij enkele scènes uit het passieverhaal, waarin het tumult van het volk en de gang naar Golgotha een onheilspellende sfeer oproepen. De Symphonie de l’Agneau Mystique is gebaseerd op het beroemde retabel van het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck (1432), dat zich in de kathedraal van Gent bevindt. De Maleingreau schildert met tonen en creëert sferen die een groot spectrum beslaan; van mystieke ingetogenheid tot triomfalistische uitbundigheid. De manier waarop hij Gregoriaanse thema’s verwerkt getuigt van grote inventiviteit en religieuze betrokkenheid.
Peter Van De Velde heeft met ‘zijn’ orgel in de Antwerpse kathedraal – en dan bedoelen we uiteraard het monumentale Schyven-orgel – het ideale medium om deze muziek te presenteren en dat doet hij met veel élan. Pierre Schyven plaatste hier zijn opus magnum (IVP/90) in 1891, ongetwijfeld het hoogtepunt van de Belgische romantische orgelbouw en bovendien nagenoeg gaaf bewaard. De milde grondstemmen zijn van een ontroerende schoonheid en de tongwerken zorgen voor een feestelijk tutti, dat echter minder fel is dan dat van zijn Franse concurrenten. Het orgel klinkt in de kerk bepaald niet luid, integendeel: zachtere registraties vragen van de kerkbezoeker een aandachtige luisterhouding. Dat geldt ook voor deze opnames. Tonmeister Christoph Martin Frommen van Aeolus heeft de klank met veel gevoel voor detail vastgelegd. Het dynamische bereik van het orgel komt goed tot uiting. De barkermachines zijn in zachte passages hoorbaar aanwezig – net zoals in de kerk.
Zoals gewoonlijk bij Aeolus is de vormgeving van de verpakking (karton) en de booklets smaakvol. Alle gewenste informatie is in vier talen beschikbaar.
Deze cd’s vormen een belangrijke en fraaie aanvulling op de collectie symfonische orgelmuziek.
Muzikale interpretatie * * * *
Programmakeuze * * * * *
Keuze van het instrument * * * * *
Kwaliteit van de opname * * * *
Informatie in de boekjes * * * * *
Grafische vormgeving (cd’s en boekjes) * * * *
Paul de Maleingreau Symphonic Organ Works Vol. 1 en 2
Peter Van De Velde, Pierre Schyven Organ (1891) – Our Lady’s Cathedral, Antwerp
Aeolus – AE-10611 (Vol. 1) en AE-10621 (Vol. 2), SACD, TT 79’57 (cd 1) / 78’24 (cd 2), booklets 28 pagina’s (E, N, F, D), € 23,30 per cd of € 40,00 voor beide
