Het Kam-orgel in de Grote of Sint Catharijnekerk te Brielle is onlangs gerestaureerd door Orgelmakerij Reil B.V. te Heerde. Het instrument uit 1854 onderging belangrijke werkzaamheden aan onder andere de windvoorziening, de winddruk, de intonatie en schilderwerk. Op vrijdag 24 september wordt het orgel in gebruik genomen.
advertentie
Historie
Het orgel wordt in 1854 gebouwd door W.H. Kam. Daarbij maakt hij voor een groot deel gebruik van ouder pijpwerk van Peter Janszoon De Swart (1582) en Appolonius Bosch (1679). Het orgel met twee klavieren en aangehangen pedaal wordt opgesteld aan de torenzijde van de kerk.
Later ondergaat het orgel diverse wijzigingen. Zo wordt op enig moment het open pijpwerk van de prestanten en de Cornet verschoven. In 1963 verhuist het orgel naar zijn huidige locatie aan de oostzijde van de kerk. Orgelmaker W. van Leeuwen verkleint de windvoorziening, wijzigt de dispositie in meer neobarokke zin, voert een herintonatie uit en voorziet de windladen van het zgn. Veka-systeem. Twee pedaalkoppels worden toegevoegd. In 1977 volgt versteviging van de frontpijpen door Pels & Van Leeuwen.
In 1989 wordt het orgel gerestaureerd door Pels & Van Leeuwen. Het Veka-systeem wordt weer verwijderd. De dispositie kan worden gereconstrueerd, deels met bewaard gebleven pijpwerk. Het doorslaande tongwerk Eoline 8′ dat in 1963 moest wijken voor een Kromhoorn 8′ wordt gereconstrueerd als opslaande Eoline. Pels & Van Leeuwen breidt het orgel uit met een zelfstandig pedaal.
Restauratie door Reil
De recent gereedgekomen restauratie werd uitgevoerd door Orgelmakerij Reil te Heerde. De werkzaamheden bestonden uit schoonmaak en herstel van de windladen, pedaalmechaniek en frontpijpen. De in 1963 verkleinde windvoorziening vanwaaruit ook de in 1989 toegevoegde pedaallade werd gevoed werd gereconstrueerd en uitgebreid.
Er werd een nieuw grote magazijnbalg gemaakt in Kam-stijl naar voorbeeld van het orgel in de Lutherse Kerk te Dordrecht. Voor het pedaal werd een nieuwe balg bijgeplaatst.
De klaviatuur en de speelmechaniek van het Hoofdwerk werden geheel gerestaureerd. Ontbrekende delen van de klaviatuur werden aangevuld.
De Trompet 8′ van het Hoofdwerk die waarschijnlijk in 1963 is ontdaan van belering werd opnieuw beleerd.
De winddruk die was teruggebracht tot 78 mm wk, werd weer hersteld op een druk van 87 mm wk. Het pedaal staat thans op een druk van 88 mm wk. De intonatie van het Kam-pijpwerk werd gecorrigeerd. Het pijpwerk van het Pedaal en de Eoline 8′ (alle 1989) werd geheel geherintoneerd.
De orgelkas werd hersteld van krimpschade. De profilering van de onderkast werd onder de tussenvelden hersteld in de oorspronkelijk V-vorm. De firma G.H.H. de Jongh te Waardenburg schilderde de kas opnieuw in de oorspronkelijke kleurstelling en heeft de ornamenten opnieuw verguld. In combinatie met dit werk werd door De Jongh tevens het immense Tien Gebodenbord achter het orgel schoongemaakt en hersteld.
Ingebruikname
Op vrijdag 24 september wordt het gerestaureerde orgel opnieuw in gebruik genomen met een concert door Aart Bergwerff die als adviseur bij het project betrokken was. Het koor Collegium Vocale Briela verleent die avond zijn medewerking. Het concert begint om 20.00 uur.
Dispositie
Hoofdwerk C-f3
Bourdon 16
Prestant 8
Roerfluit 8
Octaaf 4
Roerfluit 4
Quint 3
Octaaf 2
Mixtuur III-IV
Cornet V – discant
Trompet 8
Bovenwerk C-f3
Baarpijp 8
Holpijp 8
Viola di Gamba 8
Prestant 4
Open Fluit 4
Gemshoorn 2
Eoline 8
Pedaal C-d1
Subbas 16
Octaaf 8
Bazuin 16
Trompet 8
Werktuiglijke registers
Koppeling Hoofdwerk – Bovenwerk
Koppeling Pedaal – Hoofdwerk
Koppeling Pedaal – Bovenwerk
Tremulant
Twee loze registerknoppen – voormalige afsluiters
