Text Example

advertentie

Dieterich Buxthude, Ton Koopman en het Schnitger-orgel van de St. Jakobi in Hamburg. Dat zijn de ingrediënten voor de cd van de maand maart. Koopmans’ derde deel van de complete orgelwerken van Buxtehude is deze maand voor het voetlicht geplaatst.

Dieterich Buxtehude – Opera Omnia VIII – Organ Works 3

Ton Koopman, Schnitger organ (1693), St. Jacobi Kirche, Hamburg (D)

Praeludium in g BuxWV 149; Auf meinen lieben Gott BuxWV 179; Canzonetta in a BuxWV 225; Praeludium in d BuxWV 140; Erhalt uns Herr bei deinem Wort BuxWV 185; Ciacona in c BuxWV 159; Praeludium in g BuxWV 148; Es spricht der Unweisen Mund wohl BuxWV 187; Fuga in B BuxWV 176; Praeludium in F BuxWV 145; Durch Adams Fall ist ganz verderbt BuxWV 183; Nun lob mein Seel’ den Herren BuxWV 214/215/213; Praeludium in C BuxWV 137; Herr Jesu Christ, ich weiß gar wohl BuxWV 193; Komm, heiliger Geist, Herre Gott BuxWV 200

Label: Challenge Records

Bestelnummer: CC72247

Speelduur: 66’18”

Boekje: 40 pagina’s (EN/DU/FA)

Muzikale interpretatie * * * *

Programmakeuze * * * * *

Keuze van het instrument * * * * *

Kwaliteit van de opname * * * * *

Informatie in het boeklet * * * * *

Grafische vormgeving (cd en boekje) * * * *

Prijs: normaal € 22,25, speciaal voor bezoekers van orgelnieuws.nl kost deze cd tot en met 31 maart 2009 slechts € 18,50, inclusief verzendkosten!

[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]

Met de voortvarendheid die ook zijn spel eigen is, brengt Ton Koopman zijn Buxtehude-serie uit. In het verleden heeft Ton Koopman voor Novalis al eens een Buxtehude CD gemaakt in Norden (Novalis 150 048 -2).

Deel VIII van de huidige serie op eigen label is een opname van het vermaarde Arp Schnitger-orgel (in aanleg 1693) in de Jakobikirche te Hamburg.

Het pijpwerk is tijdens de laatste oorlog uit de kas gehaald en zo goeddeels bewaard gebleven. Kas, windvoorziening en mechaniek zijn met het bombardement op de kerk verloren gegaan. In 1993 voltooide Jürgen Ahrend zijn reconstructie van het imposante 32-voetsorgel. Met bijvoorbeeld 15 tongwerken en 12 vulstemmen (!) heeft de orgelist een bont kleurenpalet tot zijn of haar beschikking. Koopman gebruikt dat ook uitbundig, bijvoorbeeld in de variaties over Nun lob mein Seel’, den Herren.

Hamburg is dus wel een Ahrend-reconstructie. Onze Noordbroek-Schnitger is minder egaal, meer roestbruin en wat hees van klank. Nu en dan word je bij het Hamburgse orgel herinnerd aan de wat gepolijste klankgeving van het Ahrend-orgel (1991) in de San Simpliciano te Milaan.

Bij de uitvoering van Koopman had ik gemengde gevoelens. Een indrukwekkende pedaal-intro bij het Praeludium in C (BuxWV 137) wordt gevolgd door passagewerk dat herinnert aan Horowitz’ Chopin-spel. Zou dat op het met balgen getreden Noordbroekse orgel ook zo gelukt zijn? Een gedreven Praeludium in g (BuxWV 149) als opening van de cd klinkt spontaan en feestelijk – en toch mis je de lineaire spanningsopbouw die een Piet Kee in zulke werken kon creëren. Bij Harald Vogel krijgen de variaties over Auf meinen lieben Gott een intiem, kamermuzikaal en haast vocaal karakter.

Koopman speelde BuxWV 149 in Norden in 7’22 minuten, in Hamburg nu iets sneller (7’02 minuten). Harald Vogel doet er 8’12 minuten over in Noordbroek (MD+G L 3424) en Marie-Claire Alain 6’49 minuten in de Martinikerk van Groningen (Erato 0630 – 12979 -2). Toch zijn deze tijden maar betrekkelijk: Koopman neemt sommige passages weer langzaam en laat ook de in deze muziek vaak zo relevante pauzes vallen.

Het tere gebed Er halt uns Herr, bei deinem Wort wordt door Koopman wat grof geregistreerd. Op zijn best vind ik Koopman op deze cd in de prachtige Ciacona in c (BuxWV 159).

Koopman heeft eerder in Hamburg orgelwerken van Bach opgenomen: de Sonates en de Toccata’s. Nu en dan leek het orgel letterlijk niet in de stemming voor de betreffende toonsoort. Bij deze opname maakt de stemming van het orgel Buxtehude heel spannend. Nog eens: de inzet van het Praeludium in C is groots. Maar het orgel klinkt in deze prachtige oude stemming hier gewoonweg ontstemd.

Eigenlijk wil een mens het beste uit verschillende werelden … Voor een Buxtehude uitvoering bijvoorbeeld: de spanning die een Kee opbouwt, de poëzie en vocaliteit van een Vogel en de het virtuoze gebaar van een Koopman.

Deze Buxtehude zal niet ieders ‘cup of tea’ zijn. De liefhebbers zullen hun hart ophalen aan de monumentale orgelklank, de technische hoogstandjes van de klavierspeler en de prachtige retorische pauzes die Koopman zo effectief laat vallen.

Heel bescheiden stelt Koopman in het boekje over het uitvoeren van Buxtehude: “Trust your own instincts! There are multiple truths.” – gelukkig maar! – en: “We know too little to be 100% sure.” Docent Koopman richt zich tot de orgelstudent – een leuke bijdrage in het boekje!

De teksten van het boekje zijn in het Engels, Duits en Frans; een Nederlandse vertaling ontbreekt. De lay-out past gelukkig goed bij de muziek. De foto’s van het orgel hadden beslist beter gekund. De opname van Adriaan Verstijnen is prachtig: een mooie balans tussen ruimtelijkheid en detaillering.

Ton Koopman speelt Buxtehude: een op verschillende punten indrukwekkende vertolking, waarbij ik wel de vraag stel of een 21e eeuws levenstempo niet een letterlijk adembenemende uitwerking heeft gehad op het klinkend resultaat. [ARJEN VAN KRALINGEN]

[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]