Text Example

advertentie

Simeon ten Holt – Canto Ostinato. Aart Bergwerff, Holtgräve-orgel van de Lebuïnuskerk te Deventer. Part 1; Theme (74); Transition (86); Part 2B (91); Theme (95).

Muzikale interpretatie: * * * * *

Programmakeuze: * * * * *

Keuze van het instrument: * * *

Kwaliteit van de opname: * * * *

Informatie in het boeklet: * *

Grafische vormgeving (cd en boekje): * *

CD VC2529 € 18,50

[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]
In de jaren 1976/79 schreef componist Simeon ten Holt een nogal opzienbarend werk: Canto Ostinato. Hield Ten Holt (geb. 1923) zich voordien vooral bezig met, zoals hij zelf ooit zei “het achter mijn bureau bedenken van seriële muziek” medio jaren 70 bekeerde hij zich tot de logica en de wetten van de tonale muziek. Als kapstok voor zijn ideeën kon hij, net als collega’s Philip Glass en Steve Reich, dankbaar gebruik maken van de toen opkomende ‘minimal music’ – stijl. Bij Canto Ostinato (de bezetting is variabel, maar gaat wel uit van toetsinstrumenten) is naar goed minimal gebruik sprake van schijnbaar eindeloos repeterende melodische en ritmische motieven die echter, haast onhoorbaar, toch transformeren. Aan de uitvoerenden is het om een keus te maken uit de verzameling losse (maar samenhangende) delen en zowel volgorde als tijdsduur zijn variabel. Niet zelden is er bij deze muziek sprake van een soort ‘trance’. Canto Ostinato kende vanaf 1979 verschillende opzienbarende uitvoeringen in bezettingen van twee tot zelfs vier piano’s. De opname van het stuk door Polo de Haas en Kees Wieringa werd zelfs met goud bekroond!

Aart Bergwerff raakte blijkbaar gefascineerd door opname of uitvoering van dit stuk (dat komen we helaas niet te weten via de booklettekst) en koos ervoor het werk op orgel uit te voeren. Aldus ontstond een versie van ruim één uur, voorwaar geen geringe prestatie, want de moeilijkheid bij dit soort muziek is vaak ‘je hoofd er bij houden’ en ook niet zelf wegdromen. Bergwerff slaagt er in om zijn versie van Canto Ostinato als één beleving neer te zetten. Waar vier pianisten met evenzoveel piano’s relatief gemakkelijk een crescendo en diminuendo kunnen creëren, moet de organist het met zijn statische instrument doen, slechts geholpen door, in dit geval, 3 registranten (die gelukkig bij name worden genoemd!). Wie de cd opzet en de vijf tracks als aparte tracks beluistert, zal misschien wat teleurgesteld zijn. De traditionele muzikale parameters (ritmiek, melodie, harmonie etc.) zijn pas op waarde te schatten bij het beluisteren van het grote geheel. Al heeft het basisthema van Canto Ostinato (hier vertolkt in de tracks 2 en 5) ontegenzeggelijk kwaliteit van zichzelf: een natuurlijk kabbelende 5/8 maat met een wonderschoon onschuldige melodie en dito begeleiding. Dit is muziek die je van track 1 tot en met 5 in één keer moet ondergaan, tijdens het werk, in de luie stoel of liggend op de behandeltafel van de haptonoom of de masseuse.

Waarom Bergwerff koos voor het wat nuchtere Holtgräveorgel in de Lebuïnuskerk te Deventer komen we niet te weten. Het is erg knap hoe Bergwerff en zijn registranten op dit orgel heel logische en vloeiende crescendi en diminuendi weten te realiseren. Als er dan toch passages zijn in het forte-bereik (het zijn er niet veel) wordt de klank minder soepel en horen we, met dank aan de tertsregisters en tongwerken, toch net iets te veel een psalmen – en gezangenorgel. Dat is geen diskwalificatie van het instrument, het is alleen zo dat wij de indruk hebben dat op die momenten het stuk zich moet voegen naar het instrument in plaats van andersom.

De info in het zeer eenvoudig vormgegeven booklet is relatief minimaal. Over de organist en het orgel komen we, in het Nederlands en Engels, veel te weten, maar de info over Ten Holt en zijn werk had wel iets uitgebreider gemogen. Het frontje van het booklet is nogal somber, de titel van het werk is amper te lezen. Ronduit slordig is de foto van het orgel op de achterzijde: blijkbaar is het formaat van die foto aan de zijkanten aangepast aan het vierkante formaat van het booklet, met als gevolg dat het orgel, inclusief alle labia en pijpvoeten van de frontpijpen, een stuk breder is dan in werkelijkheid…. [AART DE KORT]

[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]