advertentie
Himmel & Hölle
Iveta Apkalna, orgel
Edition HERA HERA 02117
Speelduur 71:58
Booklet 28 pagina’s (D, E, F)
Alleen voor de bezoekers van www.orgelnieuws.nl is deze cd in de maand april voordelig te bestellen! Normaal kost deze cd €20, alleen in april €18 (exclusief verzendkosten).
Klik hier om dit artikel te bestellen
In Duitsland komt men superlatieven te kort om het spel van de nu 29-jarige uit Letland afkomstige organiste Iveta Apkalna aan te prijzen. Daarbij speelt niet alleen de kwaliteit van haar spel een rol, maar ook haar performance. Apkalna vindt presentatie belangrijk en dat laat ze merken.
Eind 2003, toen haar eerste cd uitkwam, stond ze in het glossy tijdschrift Vogue. Ze wil het orgel ontdoen van het stoffig imago en een zo breed mogelijk publiek bereiken. Dat ze daarbij niet kiest voor eenvoudige kost blijkt uit de cd Himmel & Hölle. Met deze cd won ze vorig jaar de Echo Klassik Award, een Duitse prijs die vergelijkbaar is met de Edison – zeer ongebruikelijk voor een orgelcd.
Op de cover prijkt een foto van de kunstenares die zo uit Vogue weggelopen lijkt te zijn. Zo’n foto prikkelt… Met een diagonaal die de cover verdeelt in licht en donker wordt de titel van de cd fraai geaccentueerd.
Het programma, dat vier cd-premières bevat, is prachtig van opbouw. Geopend wordt met de Toccata über den Choral von J.S. Bach ‘Allein Gott in der Höh’ sei Ehr’ van de Letse organist Aivars Kalejs. Het is in feite een uitgeschreven improvisatie in een laat-romantisch, toegankelijk idioom. Dan volgen de twee Legenden van Franz Liszt, oorspronkelijk voor piano gecomponeerd. De eerste Legende is Die Vogelpredigt des Hl. Franziskus von Assisi, in een transcriptie (1966) van Günter Berger. Deze bewerking volgt het origineel op de voet en is minder op het orgel geschreven dan de bewerking die Camille Saint-Saëns maakte. Niettemin kwetteren de vogeltjes er lustig op lus en verheft Franciscus zijn stem steeds luider, tot het volle werk toe. De tweede Legende is een bewerking van Max Reger en schildert de Hl. Franziskus von Paula auf den Wogen schreitend. Het is een buitengewoon virtuoos werk, dat zeer trefzeker en overtuigend wordt neergezet door Apkalna.
Het hoogtepunt van de cd is wat mij betreft Walpurgisnacht uit de Faustcyclus van Petr Eben. Vooral het moment waarop het koraal Aus tiefer Not wordt ingezet in het pedaal is adembenemend fraai.
Apkalna vervolgt haar programma met de Toccata uit de Suite van Maurice Duruflé. Zelden heb ik dit zo spetterend gehoord op cd.
Naji Hakim bewijst met zijn uiterst virtuoze Quatre Études-Caprices dat pedaaletudes boeiend kunnen zijn. Zo’n beetje alles wat muziek gecompliceerd maakt om uit te voeren is in de vier etudes terug te vinden. Onder de voeten van Apkalna klinkt het alsof het nauwelijks moeite kost.
Dat je met enkel voetenwerk ook bewerkingen van bekende klassieke composities kunt spelen, blijkt uit de Variations on a Theme by Paganini van George Thomas Thalben-Ball. Het aanstekelijke thema is door hem enigszins gewijzigd en de variaties zijn door hem van al te violistische kenmerken ontdaan. Dankzij de kleurrijke registratievoorschriften is een interessante bewerking ontstaan. Wederom laat Apkalna horen over een uitstekende techniek te beschikken.
De cd wordt besloten met twee virtuoze werken van Sergej Prokofjew: Toccata (Opus 11) en Marsch uit de opera Die Liebe zu den drei Orangen, beide in een transcriptie van Jean Guillou. En ook hier weet Apkalna ten volle te overtuigen. Zij speelt alles met een enorme drive en een heel geraffineerde en uitgewogen ritmische precisie, in een altijd natuurlijke en transparante stroom. Daarbij bestrijkt ze het hele scala van himmlisch tot höllisch; van dromerig en gevoelvol of lichtvoetig dansend tot duivels swingend.
Dat deze cd een belangrijke prijs heeft gewonnen is enerzijds verbazend – het is immers een orgelcd, anderzijds is het een gelukkige keuze. Het programma is zeer doordacht, het spel van Iveta Apkalna is van absolute wereldklasse, het booklet is niet alleen fraai vormgegeven maar bevat ook uitvoerige toelichtingen en de opname is van prima kwaliteit. Eigenlijk is er maar één minpunt: de klank van het Riegerorgel is over het algemeen weinig kleurrijk, mist warmte en is bij fortissimo registraties erg luid. Het charisma en de charme van Iveta Apkalna en haar spel hebben waarschijnlijk de doorslag gegeven voor het toekennen van zo’n prestigieuze prijs als de Echo Klassik. Daardoor verkeert zij meteen in het gezelschap van grootheden als Helene Grimaud en Anne-Sofie Mutter. Een betere ambassadrice voor de orgelcultuur kan je bijna niet wensen. [ERIK VAN DER HEIJDEN].
Klik hier om dit artikel te bestellen
© 2006 orgelnieuws.nl
