advertentie
Sigfrid Karg-Elert The Complete Organ Works – Volume 2
Stefan Engels, The Skinner Organ of Toledo Cathedral, Ohio, USA
Piory PRCD 819
Speelduur 63:28
Booklet 28 pagina’s (alleen Engels)
Normaal kost deze cd € 18,50. Alleen in de maand maart is deze cd verkrijgbaar voor slechts € 16 (exclusief € 2,88 verzendkosten).
Klik hier om dit artikel te bestellen
Je zet een nieuwe cd op, gaat er eens goed voor zitten, en na ruim een uur genieten moet je spijtig constateren dat de cd al afgelopen is. Zo verging het me bij het tweede deel van de complete orgelwerken van Karg-Elert, een productie van het gerenommeerde Engelse label Priory. Organist Stefan Engels presenteert de kleurrijke werken van Karg-Elert op uiterst boeiende wijze. Dat is niet in de laatste plaats te danken aan het voortreffelijke Skinnerorgel (1930, vier klavieren, 73 sprekende stemmen) van de kathedraal van Toledo (Ohio – VS). De klank van het orgel laat een synthese van met name de Duitse en Engelse laat-romantische orgelbouw horen. Het bezit een enorme diversiteit aan zachte geluiden en heeft een imponerend tutti, dat verrassend helder klinkt. De keuze van dit orgel is een voltreffer, en zeker veel beter dan het tamelijk zouteloze Späthorgel in Riedlingen (D), waar Engels het eerste deel van deze integrale Karg-Elert opnam.
Dit tweede deel van de complete orgelwerken van Karg-Elert opent met de Three Impressions (Opus 108, impressionistische muziek waarbij je heerlijk wegdroomt, maar waarbij je ook verbaasd en wakker op het puntje van je stoel gaat zitten. Hij vervolgt met Cathedral Windows (Opus 106). De ondertitel luidt Six Pieces on Gregorian Tunes. Een misleidende titel, want het vierde deel is gebaseerd op het lied Adeste Fideles (ook wel bekend als ‘Komt allen tezamen’). Karg-Elert schreef deze muziek volgens eigen zeggen in één dag, nadat hij voor het eerst in aanraking kwam met het Gregoriaans. De thema’s zijn voorzien van de voor Karg-Elert typische harmonieën, die verrassend goed werken bij de melodieuze lijnen. De Chorale Improvisation ‘Nearer, my God, to Thee schreef Karg-Elert als in memoriam voor zijn vriend Alfred Jochade, die deel uitmaakte van het orkest van de Titanic en bij de scheepsramp van 1912 om het leven kwam. Karg-Elert verwerkte hierin op een subtiele manier de melodie van Aus tiefer Not.
De cd wordt afgesloten met Three New Impressions (Opus 142). Deze stukken ontstonden nadat Karg-Elert had kennisgemaakt met een bioscooporgel. Vooral het tweede deel, Valse Mignonne, doet cabaretesk aan. Daar horen we het Skinnerorgel van een heel andere kant: Engels laat het als een heus theaterorgel klinken. In de hoekdelen wisselen verstilde momenten beweeglijke passages af, steeds in andere kleuren. Het eerste deel, Stimmen der Nacht, begint heel mysterieus – je waant je in een donker bos. Het derde deel, Romantisch, begint met lyrische solo’s voor fluiten en tongwerken, die samen met de tremulant inderdaad de sfeer van een bioscooporgel oproepen. In de loop van het stuk komen verwijzingen naar Brahms voor. Deze muziek toont de veelzijdigheid en creativiteit van Sigfrid Karg-Elert aan. Hij schreef net zo makkelijk liturgische gebruiksmuziek als monumentale concertstukken als meer badinerende gelegenheidswerken.
Op het Skinnerorgel komt deze muziek perfect tot z’n recht. Het is haast onvoorstelbaar hoeveel kleurschakeringen en nuances Engels op het Skinnerorgel realiseert. Zijn spel verraadt grote affiniteit met de klankwereld van Karg-Elert. Het is niet alleen gedreven en gloedvol, maar tegelijk uiterst dienstbaar, wat betekent dat alles heel natuurlijk en met autoriteit klinkt: zo moet het.
Het begeleidende boekje geeft bijzonder veel achtergrondinformatie over Karg-Elert, de gespeelde muziek en het Skinnerorgel. Voorts is er kort aandacht voor de historie van de kerk en is er een korte biografie van Engels opgenomen. Enkele zwartwitfoto’s verlevendigen het geheel. Het opnamebeeld is heel doorzichtig en zo te horen stonden de microfoons niet al te ver van het orgel. Toch is er voldoende ruimtewerking waarneembaar.
De muziek van Sigfrid Karg-Elert staat de laatste jaren steeds meer in de belangstelling. En terecht: zijn uiterst originele compositietrant en orgelgebruik staan garant voor veel speel- en luisterplezier. Het is een goed idee van Priory om de complete orgelwerken van Karg-Elert te vereeuwigen op cd. Voor wie dat te veel van het goede vindt, kan altijd nog terecht bij het label Aeolus, waar Elke Völker bezig is met een serie onder de naam Sigfrid Karg-Elert, Ultimate organ works. Een andere optie is de twee Karg-Elert cd’s die Hans Fagius voor het label Bis opnam.
Stefan Engels voert met deze cd een vurig pleidooi voor Sigfrid Karg-Elert. Vanwege de welhaast perfecte eenheid tussen componist, uitvoerder en het gebruikte instrument mag deze cd niet ontbreken in de collectie van rechtgeaarde orgelliefhebbers! [ERIK VAN DER HEIJDEN]
© 2006 www.orgelnieuws.nl
