COLUMN RE: gister [ 3 ]

In de  column ‘RE: gister’ deelt organist, componist, cantorijlid en journalist Peter Sneep op in zijn ervaringen vanaf de orgelbank (en soms de pianokruk). De wederwaardigheden van de afgelopen zondag van de begeleider in drie Amersfoortse kerken zullen dan ook het onderwerp zijn van deze column. Als het even kan wekelijks op maandag. Vandaag deel 3 – ‘Foto en zegengroet’.

advertentie

Het begin van een dienst is in elke kerk anders. Omdat ik al twee jaar lang niet in de Schaapskooi heb gespeeld, was ik gistermiddag een beetje onzeker over het gezongen votum. Hoe zetten ze dat hier tegenwoordig in? Met een voorspel of helemaal zonder? Of slechts een akkoord vooraf?

De keuzemogelijkheden zijn zowat onbeperkt. In de Kandelaar en de Martuskerk zingen we het votum (Onze hulp is in de naam van de Heer) alleen op de eerste en de laatste zondag van de maand. Nadeel daarvan is dat het ook altijd door de ouderling van dienst moet worden aangekondigd: ‘We zingen in deze dienst het votum en de groet beantwoorden we met een gesproken amen’. In de Schaapskooi daarentegen zingen ze al jaren elke zondag het votum, wat dus zonder aankondiging kan. In Kandelaar en Martus zegt de gemeente het amen na de groet (Genade voor u en vrede). In de Schaaps zingen ze het. Uitsluitend in de Martuskerk is er dan ook nog een stiltemoment voorafgaand aan het votum. Het is mooie stilte, maar hij maakt mij ook enigszins angstig. Want soms kondigt een voorganger aan dat het stiltemoment is afgelopen en dat we het votum gaan zingen. Maar een andere voorganger doet dat niet en gaat er dan zomaar van uit dat de organist de lengte van de stilte en de inzet van het votum bepaalt. Ik vind het ondanks de spanning en onzekerheid prima, want het is leuk dat elke kerk zijn eigen vorm bepaalt. Maar het begin van de dienst is dus altijd en overal heel erg opletten.

Extra complicerende factor: René Barkema. De nieuwe dominee van de Kandelaar vindt het votum op alleen maar de eerste en laatste zondag maar onzin en laat het elke dienst waarin hij voorgaat zingen. Heb je net de registratie voor het eerste lied klaarstaan, moet je snel nog veranderen voor het votum. Vroeger zou zo’n eigenzinnige dominee misschien gedoe hebben gegeven, maar onze kerkengroep is de krampachtigheid op dit punt wel zo’n beetje voorbij.

Een ander aspect van het gezongen votum is: hoe zet je het in? Als er al een voorspel is, moet het kort en krachtig zijn. In Kandelaar en Martus is er een vast voorspel van drie akkoorden. Naadloos daaraan vast zet de gemeente in. Dat gaat heel goed. In de Schaaps hadden ze vroeger ook drie akkoorden (andere dan de Kandelaar en de Martus), gevolgd door een rust. Daarna volgt de inzet. Maar dat is veranderd tijdens de twee jaar dat ik er niet heb gespeeld. Het is nu één akkoord en dan inzetten. Voor de zekerheid heb ik voor de dienst maar even bij Jannes Munneke – de cantor van de Schaapskooi – nagevraagd hoe het zat.

In andere gemeenten gaat het weer anders. Het Gereformeerd Kerkboek heeft achterin een hoekje met een reeks votums, groeten, amens, credo’s en Onze Vaders in verschillende smaken en toonsoorten. Overal waar je in een vrijgemaakte kerk komt, kan het dus weer anders zijn. Of zijn er ‘in het geheel geen liturgische fratsen’ zoals een koster in het pre-internettijdperk tegen me zei bij het doorgeven van de liturgie.

Het gaat ook wel eens fout. Of eigenlijk moet ik zeggen: ik doe het wel eens fout.

• Ik zette een paar jaar geleden in de gkv van Velp/Duiven een amen in dat de gemeente niet kende, maar desondanks toch meezong.
• In de trouwdienst van kennissen zei de dominee dat het ‘onze hulp’ zou worden gezongen, maar het bruidspaar had daar bij de voorbereiding niets over doorgegeven. Na wat heen- en weergeroep tussen speeltafel en preekstoel besloot de dominee het votum maar uit te spreken.
• Kort na de invoering van het gezongen amen en dergelijke heb ik het amen ingezet terwijl de dominee de slotzegen nog moest uitspreken. Hij was niet blij! Ik ook niet.

Geen fout van de organist, maar wel hilarisch. De eerste woorden van een preeklezer die nooit echt goed heeft geluisterd naar wat de dominee elke zondag zegt: ‘We zingen straks na foto en zegengroet…’.

Peter Sneep (•1962) is organist van drie vrijgemaakt-gereformeerde kerken in Amersfoort: de Kandelaar, de Schaapskooi en de Martuskerk. Hij componeert kerkmuziek en maakte daarvan een aantal cd’s. Orgelles kreeg hij van Hetty Koelewijn en Gerrit ’t Hart. In De Kandelaar is hij lid van de cantorij, die onder leiding van Harry van Wijk eens in de zoveel tijd aan de diensten meewerkt. Peter Sneep is journalist. Van 1986 tot 2014 werkte hij bij het Nederlands Dagblad. Hij is getrouwd met Petra en vader van Anna (2) en Manuel (0).