In de column ‘RE: gister’ deelt organist, componist, cantorijlid en journalist Peter Sneep op in zijn ervaringen vanaf de orgelbank (en soms de pianokruk). De wederwaardigheden van de afgelopen zondag van de begeleider in drie Amersfoortse kerken zullen dan ook het onderwerp zijn van deze column. Als het even kan wekelijks op maandag. Vandaag deel 4 – Luther.
advertentie
Ik ga graag lopend naar de kerk. We wonen precies tussen de Schaapskooi en De Kandelaar in, allebei ongeveer zeven minuten lopen. De Martuskerk is veel verder weg. Daar ben je te voet in heel ruim twintig minuten. Dat is een lekker loopje. Je kunt onderweg nadenken en je ziet en hoort van alles en je passeert onderkomens van vele kerkelijke denominaties. Zo zie je vanaf de Zuidsingel de achterkant van het Muurhuizenkerkje waar de Oud Gereformeerde Gemeente in Nederland samenkomt. Het is een zeer streng genootschap, maar desondanks staat er in de tuin een kleurrijke plastic glijbaan. Die zal wel van de kinderen van de koster zijn, want ik denk niet dat de dominee het ding in de diensten gebruikt om aanschouwelijk onderwijs over het hellend vlak te geven.
Even verderop zie je een glimp van de Remonstrantse kerk, al jaren in gebruik als woonhuis. Meteen daarna kom je langs het klooster van de zusters van Onze Lieve Vrouw en nog wat verderop passeer je de Zuidsingelkerk. Dat is een mooi gebouw, in 1914 als gereformeerde kerk in gebruik genomen, in 1945 overgegaan naar de vrijgemaakten, die het gebouw in 1963 verkochten aan de Gereformeerde Gemeente. De gergemmers zetten er een nieuw orgel in en namen dat in 1993 mee naar hun nieuwe kerk. Het statige gebouw aan de Zuidsingel is nu een restaurant.
Mijn route voert daarna langs de christelijke gereformeerde Ichthuskerk. Met een beetje geluk hoor je ze zingen. Gisterochtend hoorde ik ze het votum zingen (ik wist niet dat ze zo liturgisch waren) en ze daarna enthousiast Psalm 1 aanheffen in een flux tempo (en zonder toevallige verhogingen). Voor de Christelijke Gereformeerden heb ik een zwak, want hun oude emeritus-dominee Hedde Biesma preekt wel eens in de Martuskerk en die man biedt zoveel geborgenheid!
Op het moment dat de cgk’ers hun psalm inzetten, begint verderop een klok te luiden. Ik herken het geluid van de protestantse Nieuwe Kerk (blij hervormd) aan de Leusderweg. Die staat behoorlijk ver weg, maar de kerk heeft een hoge toren, zodat het klokgelui ver draagt. Als ik uiteindelijk langs die kerk loop – mensen gaan er ter kerke met het nieuwe liedboek in hun hand, komt dat zien! – luidt de klok nog steeds. Heerlijk.
Vanaf daar is het nog maar een klein stukje naar de Martuskerk. Sterker nog, vanuit de Martuskerk kun je de toren van de Nieuwe Kerk zowat een handje geven. En je kunt aan het korte luiden van de klok horen wanneer ze er het Onze Vader bidden.
Ik kom aan de late kant, vijf voor tien, de Martuskerk binnen. Te lang heb ik staan dralen bij de Ichthuskerk. Snel even naar de wc om te voorkomen dat ik onder de dienst moet en dan nog heel even preluderen over ‘Een vaste burcht’, het eerste lied van de dienst.
Voorganger Anne Kruizinga legt uit dat we hét Lutherlied zingen vanwege Hervormingsdag, afgelopen vrijdag. Hij laat het zingen op de isometrische melodie. Die staat in het Gereformeerd Kerkboek genoteerd in een 2/2-maat. Dat slaat nergens op. Aan het einde van elke regel staat een halve rust. Zo staan er tussen elke maatstreep negen halven. De redactie van onze liedbundel heeft daarom maar de maatstrepen weggelaten, behalve die na de eerste noot van elke regel.
Snapt u het nog? Ik niet.
Begeleid je precies wat er staat, dan zingt de gemeente niet echt lekker. Ik besluit om de gemeente het te laten uitzoeken. Verstandig als ze zijn (en waarschijnlijk zonder dat te weten), smokkelen ze er aan het eind van elke regel een halve rust bij. Dat zingt immers veel lekkerder en ik pas me vrolijk aan. Echt mooi vind ik die isometrie niet. Gelukkig zingen we bij de genadeverkondiging ‘Verheugt u, christenen tesaam’. Ook een melodie uit Luthers tijd, maar onaangetast.
Dat lied sluit dan weer mooi aan bij het gebedspunt van deze dag: kerkelijke eenheid. Dominee Anne Kruizinga vertelt dat we elk jaar daarvoor bidden op de zondag na hervormingsdag. Hij meldt dat hij vooral gaat bidden voor samenwerking met christelijk-gereformeerden en Nederlands- gereformeerden, maar ook voor eenheid met Hersteld Hervormden en Voortgezette Gereformeerden. Pffft.
Om dat gebed kracht bij te zetten en om in de sfeer van Luther te blijven speel ik na de dienst ‘Wij-hij-ij-ij gelove-en allen in één God’ (oude liedboek, gezang 331). En om de oecumene verder te doorvoelen loop ik op de terugweg naar huis een andere route door de binnenstad. Zo kom ik langs de Lutherse kerk (die is dicht, want de luthersen hebben sinds kort dienst op zaterdag) en langs de gereformeerdebondse Joriskerk. Maar het is al laat. De bonders zitten thuis vast al aan de koffie.
Peter Sneep (•1962) is organist van drie vrijgemaakt-gereformeerde kerken in Amersfoort: de Kandelaar, de Schaapskooi en de Martuskerk. Hij componeert kerkmuziek en maakte daarvan een aantal cd’s. Orgelles kreeg hij van Hetty Koelewijn en Gerrit ’t Hart. In De Kandelaar is hij lid van de cantorij, die onder leiding van Harry van Wijk eens in de zoveel tijd aan de diensten meewerkt. Peter Sneep is journalist. Van 1986 tot 2014 werkte hij bij het Nederlands Dagblad. Hij is getrouwd met Petra en vader van Anna (2) en Manuel (0).
Beste Peter, ter aanvulling op deze column; De Oud GG hebben geen dominee; maar een ambtsdrager die een preek leest van een oudvader. Het is helaas geslonken tot een zeer klein gezelschap, minder dan 20. Wel hebben ze een prachtig historisch gerestaureerd kabinet orgel (zie Gierveld) waar zondags op gedragen tempo uit Datheen wordt gezongen. Wandel er eens langs en wellicht dat het psalmgezang even inspirerend voor je zal zijn dan van de Ichtuskerk. Niet dat ik dit psalmgezang propageer als de ultieme lofprijzing, maar het is wel authentiek en niet aan voortdurende vernieuwing onderhevig.