Stamboomonderzoek is een leuke bezigheid. Vooral als je onverwachte dingen tegenkomt. Zo heet één van mijn voorvaders Jan Havinga; soldaat bij de VOC; in mei 1776 overleden tijdens de vaart naar Batavia. Als organist denk je dan onwillekeurig: zou hij soms…
advertentie
Volgens Matthias Havinga, organist van de Ronde Lutherse Kerk in Amsterdam, is hij in elk geval géén afstammeling van Gerhardus Havingha (1696-1753), de vermaarde organist van de Alkmaarse Laurenskerk. Want die had naar verluidt geen kinderen. Maar verre familie? Het zou zo maar kunnen…
Klankbeeld
Matthias Havinga heeft onlangs een cd gemaakt waarop muziek staat die de oude Havingha wellicht heeft gekend en gespeeld: muziek uit de Gouden Eeuw. Een waardevol schijfje is het, waarop allerhande geluid is te horen, variërend van straatliedjes en luchtige dansen tot Geneefse psalmen en strenge fantasieën. Het levert een prachtig klankbeeld op, en brengt menig schilderij uit die tijd tot leven. Mede doordat Havinga de muziek uitvoert op een instrument dat voor deze muziek geknipt is: het fraaie Faber/Blank-orgel (1651/1979) van de Jacobuskerk in Zeerijp.
Dansen
Statig en stralend klinken de Padovana en de Gagliarda van de Leidse stadsorganist Schuyt. En boeiend klinken dansen uit het Susanne van Soldt- en uit het Leningrad Manuscript met hun verschillende kleur en beweging. Zelfs het Wilhelmus is in een in een dansante versie te beluisteren.
Ook variatiereeksen op deze cd nodigen tot dansen uit. Bijvoorbeeld Scheidts Ballo del Granduca en Sweelincks Almande Gratie (More Palatino). Doordat Havinga in deze muziek de akkoorden vaak zeer los neerzet, wordt je geprikkeld tot bewegen. In Malle Sijmen tjilpt de Rossignol er uit plezier van mee.
Psalmen en Liederen
Los spel is ook te horen in Sweelincks ‘Mein junges Leben hat ein end’ en in het melancholieke Daphne (uit het Camphuysen Manuscript). Het is wel de vraag of deze muziek niet aan zeggingskracht had gewonnen wanneer ze verstilder was uitgevoerd. En vocaler: want aan de frasering van de melodieën is niet te horen om welke tekst het gaat.
Soepel en overtuigend daarentegen klinken Van Noorts Variaties over Psalm 24. Ook Speuys speelse arabesken bij Psalm 118 worden fraai ten gehore gebracht. En ronduit prachtig klinken Sweelincks Variaties over Psalm 36, vooral wanneer de melodie, begeleid door allerlei omspelingen, sonoor ronkt in de Bas-Bazuin van het Pedaal.
Havingha
Leuk is dat Matthias Havinga ook muziek van de oude Havingha op de cd heeft gezet, namelijk een Ouverture uit één van zijn Suites. Het stuk uit 1725 hoort niet meer bij de Gouden Eeuw; en door zijn breedvoerigheid is het niet het sterkste dat op de cd staat. De Groninger stadsorganist Jacob Wilhelm Lustig (1706-1796) noemde Havingha’s muziek zelfs rattengif (‘Man möchte Ratzen und Mäuse damit vergeben’). Maar bij deze Ouverture blijven ze, dankzij de speelse registratie van Havinga (Holpijpe 8′ + Sufflet 1′), waarschijnlijk vol delight op hun pootjes staan.
Fantasieën
Familie of niet – op de cd is in elk geval te horen uit welk muzikaal nest Havinga komt. In twee monumentale Fantasieën van Sweelinck articuleert hij soms zo nadrukkelijk, dat dit maar één plek kan zijn: Van Oortmerssen, Amsterdam. Door deze manier van spelen vormen de Fantasieën een stevige lijst rondom een boeiend klanktableau.
Dutch Delight
Organ music from the Golden Age
Matthias Havinga – Faber/Blank organ, Jacobuskerk Zeerijp
Fantasia chromatica in D Minor à 4 SwWV 258, Almande Gratie More Palatino] SwWV 318 [4 variations], 6 Variations on ‘Mein junges Leben hat ein End’ in A Minor SwWV 324; XLIX. Wilhelmus – XIV. Almande prynce (Anonymous); Psalm 118 ‘Dancket den Heer seer hoogh’ ghepresen’ (Speuy); Tabulatuur-boeck van psalmen en fantasyen: Psalm XXIV. (Van Noordt); Ballo del Granduca in G Major SwWV 319 (Sweelinck); LVI. Daphne 3 verses]; Psalm 36 SwWV 311 ‘Des boosdoenders wille seer quaet’ (Sweelinck); IV. De frans galliard, XXXVI. Serbande, XIII. Almande Brun Smeedelyn (Anonymous); Malle Sijmen in D Major SwWV 323 (Sweelinck); 12 Pavans and Galliards, and 2 Canzonas: Padovana, Gagliarda (Schuyt); Ouverture Octava: Vivace (Havingha); Fantasia à 3 in G minor SwWV 271 (Sweelinck)
Label: Brilliant Classics
Nummer: 95093
Speelduur: 75’42
Booklet: 20 pagina’s (EN/NE/DU)
Prijs: € 8,00
