Wie de fraaie Stadtkirche van Biel (of Bienne, de stad is officieel tweetalig) als toerist bezoek en een souvenir wil meenemen, zou op de gedachte kunnen komen de dubbel-cd aan te schaffen waarop titularis Pascale Van Coppenolle de beide orgels bespeelt. Voor die toerist lijken de cd’s echter niet bedoeld, meer voor nieuwsgierige hardcore organofielen.
advertentie
De Stadtkirche beschikt over twee opmerkelijke instrumenten. In 1994 bouwde Metzler een zwaluwnestorgel tegen de noordelijke zijwand van het schip. Het instrument beschikt over zeven registers op het hoofdwerk en twee op het rugwerk. Het pedaal is aan het hoofdwerk aangehangen. Bijzonder zijn verder de middentoonstemming, de geringe toetsomvang tot a2 en Spielerei als Vogelgesang en Zimbelglöcklein.
Van Coppenolle neemt het hexachord ut, re, mi, fa, sol, la als uitgangspunt voor de eerste zes werken. Componisten als Scheidt, Byrd, Frescobaldi, Bull en Sweelinck baseerden op dit hexachord (stijgend én dalend, vergroot én gediminueerd) passeren zo de revue. Met uitzondering van de stukken van Bull en Sweelinck worden ze gespeeld op het zwaluwnestorgel.
Dit instrument ademt nog de geest van de Metzlers die wij kennen in ons land (Den Haag, De Lier, Oegstgeest): niet meer de flitsende aanspraak van de neobarok, maar wél een groot volume. Dit zal in de ruimte zelf minder opvallen (het orgel hangt vrij hoog) maar is op deze opname wel merkbaar. Van Coppenolle speelt muzikaal en verzorgd, haar articulatie is weloverwogen en het stemmenweefsel is daardoor goed te volgen. De stukken krijgen door de middentoonstemming extra karakter, zijn voor de tijd van ontstaan compositorisch avontuurlijk te noemen, maar het gevaar van saaiheid ligt telkens op de loer en dat is niet de schuld van de organiste.
In 2011 kreeg de Stadtkirche een nieuw hoofdorgel, wederom gebouwd door Metzler. Het is een kloek vierklavierswerk, waarbij het vierde klavier is voorbehouden voor een ‘winddynamische’ divisie: toetsdruk, tractuuroverbrenging en winddruk kunnen vanaf de speeltafel worden veranderd. Het orgel heeft een ‘leicht ungleichschwebende Stimmung’, die niet nader gepreciseerd wordt.
Op dit instrument speelt de organiste de werken van Bull, Sweelinck en het befaamde Pièce d’Orgue van Bach. Ook dit laatste werk brengt ze in haar toelicht in het booklet in verband met de hexachordtheorie, in die zin, dat het bij Bach in dit stuk zou gaan om de transitie van ‘componeren in de hexachorddictatuur’ naar ‘componeren in chromatische stijl’. Si non vero e ben trovato…..
De eerste schijf wordt besloten met Liszts ‘Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen’, voor uw recensent doorgaans een slaapverwekkende exercitie om naar te luisteren. In dit werk gebruikt Van Coppenolle overigens verrassend de dynamische windtoevoer in een klagend chromatisch dalend motief. Het is een trucje, maar je wordt er wel even wakker van. Overigens is dit hoofdorgel goed berekend op z’n taak om werken uit verschillende stijlperioden te vertalen. Het orgel klinkt in de plena ook stoer maar heeft, natuurlijk ook door z’n omvang van 51 stemmen, een groot scala aan fraaie individuele stemmen.
De tweede cd is geheel gewijd aan improvisaties van Van Coppenolle met diverse instrumentalisten (basklarinet, accordeon, viool) en een vocaliste. Alle improvisaties proberen een dialoog te zijn en komen alle op hetzelfde neer. Je zou het kunnen typeren als ‘soundscapes’, landschappen van klankvelden. Opvallend is het totaal ontbreken van ritmische en harmonische patronen. Het is allemaal een beetje teveel van het goede, al geeft het Van Coppenolle wel de mogelijkheid er lustig op los te experimenteren met de zwelkast en het winddynamische klavier. Al met al een eigengereide dubbel-cd, maar dat mag ook wel eens. De opname lijkt mij uitstekend verzorgd, evenals het drietalige booklet.
Dynamisch
Die Orgeln der Stadtkirche Biel – Pascale Van Coppenolle
Met medewerking van Hans Koch, Jonas Kocher, Hannah E. Hänni, Luke Wilkins
Toccata super In te Domine speravi (Scheidt); Capriccio sopra Ut, re, mi, fa, sol, la (Frescobaldi); Ut, re, mi, fa, sol, la (Bull); Hexachord Fantasia (Sweelinck); Pièce d’Orgue in G, BWV 572 (Bach); Variationen über ‘Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen’ (Liszt); Improvisationen: Whistle for a While (met basklarinet), Clusterizing; Zebra (met accordeon); Fusion (met stem); Sprinkling (met viool).
Label: Tuliprecords.nl
Nummer: TURE201521 – 2cd
Booklet: 20 pagina’s (DU/FR/EN)
Prijs: € 24,90
[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]
