advertentie Noordduitse barokorgels geven orgelwerken
van Franz Tunder nieuwe glans
Bernard Foccroule speelt orgelwerken Franz Tunder
Label: RICERCAR, RIC 239
Speelduur: 67’25”
Booklet: 37 bladzijden in 3 talen (Engels, Frans en Duits).
Waar komen de Europese eenheid, de Belgische Munt en organist/componist Franz Tunder samen. Inderdaad, in de productie van het zilveren schijfje dat de Belgische organist Bernard Foccroulle, in het dagelijkse leven ook directeur van de Belgische Muntschouwburg, volspeelde met werken van Franz Tunder. Deze productie werd mogelijk met financiële ondersteuning van de Communauté Française, geproduceerd door de Oostenrijkse Sony DADC en last-but-not-least gerecenseerd op een inmiddels bekende Nederlandse orgelsite.
Wie was Franz Tunder? De achterzijde van de originele kartonnen cd-omslag doet het kort uit de doeken: “Franz Tunder (1614-1667) behoort tot de tweede generatie uit de school van Sweelinck. Hij heeft met verschillende leerlingen van Sweelinck, waaronder Scheidemann, orgelonderricht ontvangen en zou ook in Italië bij Frescobaldi hebben gestudeerd. Franz Tunder is bekend als organist van het befaamde Stellwagen orgel van de Mariakirche van Lübeck. De composities die van Tunder zijn overgeleverd tonen duidelijk de belangrijke rol die hij speelde in de ontwikkeling Noord-Duitse orgelkunst en dan speciaal wat betreft de koraalfantasieën”.
Het meeste ideale orgel om het oeuvre van Tunder tot klinken te brengen zou ongetwijfeld zijn eigen Stellwagen-orgel van de Mariakirche van Lübeck zijn, waarop hij zijn befaamde “Abendmusiken” ten beste gaf. Jammer genoeg is dit instrument (evenals het Totentanz-orgel in de Mariakirche) verwoest is tijdens het zware bombardement dat Lübeck op 22 maart 1942 te verduren kreeg.
Bernard Foccroulle koos voor deze cd-opname het grote, kleurrijke Schnitger-orgel (46/IV/P) van de Ludgerikirche te Norden en het Deens-barokke Raphaëlis-orgel (26/III/P) van de Domkirke van Roskilde. Beide zijn instrumenten van grote klasse en bijzonder geschikt voor de vertolking van werken van Franz Tunder.
Verreweg het grootste deel van de cd (50′ 43″) is gevuld met koraalfantasieën van Tunder:
“Christ lag in Totesbanden”, “In Dich hab ich gehoffet, Herr”, Jesus Christus unser Heiland, “Komm Heiliger Geist, Herre Gott”, “Jesus Christus wah’r Gottes Sohn”, “Auf meinen lieben Gott” en “Herre Gott, dich loben wir”. Duidelijk hoorbaar is de vormverwantschap met de composities van Sweelinck, Praetorius en Scheidemann. De door Tunder veelvuldig gebruikte vorm van de echofantasie komt op beide orgels door het contrast tussen de directe klank van het rugwerk en de het grotendeels in het galmveld van de kerk opgenomen klank van het hoofdwerk goed tot zijn recht. Een aparte vermelding verdient de Posaun 16’ in het pedaal van het Schnitger-orgel. Als cantus firmusregister in de grote koraalfantasie “Christ lag in Totesbanden” trekt het met zijn mystiek neuriënde klank direct de aandacht.
Verder zijn er op de cd maar liefst drie Preludia in g en één in f opgenomen samen met de speelse Canzona in G, die duidelijk de invloed van Frescobaldi verraadt. Het drietalige leaflet geeft relatief veel achtergrondinformatie over componist en vertolkte werken. Van beide orgels wordt een korte beschrijving gegeven, gecompleteerd met de dispositie. Heel nuttig voor studie is ook de weergave van de gebruikte registraties. Aan de binnenzijde van de omslag prijkt een foto van het Raphaëlis-orgel in Roskilde, maar tevergeefs heb ik in de documentatie gezocht naar een afbeelding van het fraaie Schnitger-orgel in Norden. Ook mis ik een korte levensbeschrijving van de veelzijdige organist Bernard Foccroulle, die Tunder’s werken heel muzikaal heeft vertolkt.
Desondanks een zeer aanbevelenswaardig klankdocument voor liefhebbers van oude orgelmuziek. [WIM ERADUS]
Diverse links
http://norden-ludgeri.de/
http://www.schnitger.nl/people/bf.htm
http://members.home.nl/v.roozen/musici-foccroulle_bernard.htm
Concertzender brengt in Kantate, de programmaserie rond cantates uit de Duitse barok, op de donderdagen 17 en 24 februari 2005 verschillende delen van deze Franz Tunder CD ten gehore. Dit programma wordt van 19 tot 20 uur uitgezonden (zie ook ‘geen orgel op de radio? een update’.
