Gerestaureerd Vierdag-orgel Petrakerk Hendrik-Ido-Ambacht gepresenteerd

Op vrijdag 4 november wordt het gerestaureerde Vierdag-orgel in de Petrakerk te Hendrik-Ido-Ambacht gepresenteerd. Het orgel werd bij de verbouwing van de de kerkzaal in 2020 hersteld door Flentrop Orgelbouw. Door corona was het pas nu mogelijk het orgel aan een breed publiek voor te stellen.

Het orgel van de Petrakerk van de Gereformeerde Gemeente van Hendrik-Ido Ambacht is op 10 december 1976 in gebruik genomen. Al in 1973 krijgt orgelmaker H.J. Vierdag te Enschede de opdracht als de kerk nog in aanbouw is. Door zijn gevulde orderportefeuille laat de bouw nog enkele jaren op zich wachten. Jacques van Oortmerssen is als adviseur bij de bouw betrokken.

Het orgel krijgt 23 stemmen verdeeld over Hoofdwerk, Borstwerk en Pedaal. Een karakteristiek element in het frontontwerp van het op de begane grond geplaatste instrument is de horizontale trompet.

Na een uitbreiding van de kerk met een galerij met 270 zitplaatsen in 1988 wordt gepoogd het orgel meer kracht te geven. Ruimte voor uitbreiding van het instrument is er niet, waardoor gezocht wordt naar mogelijkheden om het bestaande instrument aan te passen. Zo wordt het orgel geherintoneerd op een verhoogde winddruk. De overkapping van de torens wordt verwijderd voor een krachtiger klankuitstraling. Ook wordt het hoogste koor van de Mixtuur en de Scherp stilgelegd en wordt de Nasard 1 1/3 voet opgeschoven naar 2 2/3 voet. De werkzaamheden worden in 1990 uitgevoerd door Gert van Buuren en Henk van Eeken.

De gemeente blijft groeien. In 1996 wordt de kerk opnieuw met een galerij van zo’n vierhonderd zitplaatsen uitgebreid tot een capaciteit van 1.620 plaatsen. Rond 2010 zijn er plannen voor de bouw van een nieuwe kerk die ruimte biedt aan nog meer kerkgangers. Deze gaan echter niet door. Er wordt gekozen voor verbouw en modernisering van de huidige kerkzaal. Op 1 september 2019 wordt de kerk weer in gebruik genomen.

Renovatie en restauratie

Met de renovatie van de kerk krijgt Flentrop Orgelbouw te Zaandam de opdracht groot onderhoud te plegen aan het Vierdag-orgel. Pijpwerk en klaviatuur worden overgebracht naar de werkplaats in Zaandam, de overige delen van het orgel worden tijdens de verbouwing ingepakt. Desondanks worden de windladen flink getroffen door waterschade.

Restauratie van de vier windladen is daarmee noodzakelijk. Hierbij zijn de telescoophulzen verwijderd en de kunststof slepen vervangen door eiken slepen. De ventielen zijn opnieuw beleerd en de gehele speelmechaniek is schoongemaakt, herzien en afgeregeld. De klavieren zijn opnieuw ingevoerd en de regulateurbalgen opnieuw beleerd.

Herintonatie

Na klankproeven is de – destijds flink verhoogde – winddruk herzien en verlaagd. De akoestiek van de kerkzaal was na de verbouwing ook nog eens verbeterd. Op basis hiervan is de intonatie geoptimaliseerd met de totale samenhang en draagkracht van het pijpwerk als streven. Ook zijn aanpassingen aan de tongwerken van het pedaal uitgevoerd om deze meer draagkracht te geven. De afdekking van de torens is weer teruggebracht. De in het verleden verwijderde hoogste koren van de Mixtuur en de Scherp zijn teruggeplaatst.

Het orgel is op advies van de interieurcommissie van de kerk zwart geschilderd met goudkleurige accenten. Dit werk is uitgevoerd door De Jongh te Waardenburg.

De werkzaamheden aan het orgel zijn in september 2020 afgerond.

Door coronaresticties was het niet eerder mogelijk het orgel te presenteren. Dat vindt nu plaats op vrijdagavond 4 november om 20.00 uur. Rinus Koole geeft namens Flentrop Orgelbouw een toelichting bij de uitgevoerde werkzaamheden. Intonateur Dick Koomans zal een klankdemonstratie verzorgen. Daarna volgt een orgelbespeling door Dick Sanderman.

Tijdens deze avond wordt ook het Ambachtelijk Orgelboek gepresenteerd, een bundel met twaalf psalmbewerkingen van onder anderen Gerben Mourik, Margreeth de Jong, Dick Koomans, Minne Veldman, André van Vliet, Piet den Uil, Dick Sanderman en oud-gemeentelid Paul Wols.

Foto’s van de restauratie zijn te zien op gergemhia.nl

Dispositie

Werktuiglijke registers – uitgevoerd als voettreden
Koppeling Pedaal – Hoofdwerk
Koppeling Pedaal – Borstwerk
Koppeling Hoofdwerk – Borstwerk
Tremulant Borstwerk