Met de discografie van dit belangwekkende orgel is het echter droevig gesteld. Liefhebbers hebben in hun verzameling wellicht het prachtige album van Odile Bailleux met werk van Correa de Arauxo (Erato) en dat van Cristina Garcia Banegas met muziek van Cabanilles (Audivis/Valois). Maar helaas zijn deze cd’s niet meer in de handel verkrijgbaar. De enige thans nog leverbare opname is die van Hans-Dieter Möller (Motette). Het was daarom een goed idee van Priory om met een opnameteam en de Praagse organist Michal Novenko naar Mallorca te vliegen. Ze moeten er heerlijke dagen hebben beleefd:
advertentie
behalve de pastoor van Santanyi bedanken zij ook het hotel voor de support aan het project. Een foto van het hotel, idyllisch gelegen aan een prachtige baai met een turkooizen zee, siert de achterzijde van het boekje, voorzien van contactinformatie. Het hotel biedt ‘everything you can imagine as a perfect holiday’. Reisbureau Priory introduceert hier een zeldzame vorm van reclame die onbedoeld het karakter van deze productie aardig illustreert.
De cd begint wat ongelukkig met een Tiento de medio registro de baxón van Aguilera de Heredia, een werk voor een bassolo met begeleiding. Bij het slot van dit stuk zijn de complete trompeteria voor de linkerhand en het complete plenum van het orgel voor de rechterhand getrokken. Als klap op de vuurpijl worden de laagste bastonen van het stuk ondersteund door de in deze contreien zeldzame Bombarda 16′ van het pedaal. Hoewel Spaanse registratiepraktijken zeker ruimte bieden voor bepaalde buitenissigheden, gaat Novenko hier wel erg extreem te werk. Gelukkig bevat de cd verderop veel voorbeelden van afwisselend, creatief en stijlvol registeren. Ruimschoots genoeg om diep onder de indruk te komen van de veelzijdige klankschoonheid van het instrument.
In het boekje schrijft Novenko dat hij de verleiding niet kon weerstaan om wat te experimenteren met het orgel. Als reden voert hij aan dat Jordi Bosch vele nieuwe uitvindingen toepaste in zijn orgels. Het is bijvoorbeeld interessant dat Jordi Bosch al in de 18e eeuw pijpwerk voorzag van expressions. Veel over deze innovaties is helaas niet te lezen in het cd-boekje. Wie meer over Jordi Bosch en het orgel in Santanyi wil weten moet zelf op zoek gaan en kan terecht bij het online-artikel van Gerhard Grenzing, die het orgel in 1986 restaureerde. In dit artikel wordt de aannemelijke hypothese kracht bijgezet dat Cavaillé-Coll veel vindingen van Bosch heeft overgenomen. Ook Novenko vestigt hier de aandacht op door het programmeren van twee stukjes uit l’Organiste van Franck. Leuk gebaar, het klinkt helemaal niet onaardig maar het is eerder curieus dan zinvol op een cd als deze. Dat geldt ook voor de Elevacion van de terecht volslagen onbekende Spaanse componist Barrera (1844-1922). De stilistische grenzen van het orgel worden tenslotte verder verkend in een eigen compositie van Novenko die hij speciaal voor dit orgel schreef. Het lijkt een uitgeschreven improvisatie in een zeer gematigd idioom, compleet met zwakke momenten als in een lome siësta. Jammer dat men het in dit geval niet aandurfde om uitsluitend te putten uit de enorme hoeveelheid Spaanse orgelmuziek uit de 16e, 17e en 18e eeuw.
Novenko articuleert duidelijk en gevarieerd. Ook in het toevoegen van versieringen verraadt hij veel affiniteit met de Spaanse oude muziek terwijl techniek en virtuositeit helemaal in orde zijn. Toch kenmerkt een zekere vrijblijvendheid het spel van Novenko. In ieder geval blijkt hij niet altijd over een zuidelijk temperament te beschikken. Spaanse muziek kan nog extremer klinken dan in het soms wat vriendelijke spel van de Tsjech: ingetogen muziek klinkt dan uiterst diepzinnig en contemplatief, pittige ritmes overrompelen en zijn van een extatische schoonheid.
Jammer genoeg is de organist ook niet optimaal door het opnameteam geholpen. Het orgel is tamelijk ver weg opgenomen en er klinkt veel ruimte mee. Hierdoor gaan details teveel verloren en dreigt lichte luistermoeheid. En dan biedt ook het boekje geen vertier: Priory zou er goed aan doen een grafisch vormgever in dienst te nemen. Ook inhoudelijk zijn foto- en tekstwerk bij dit cd-boekje minimaal.
Wie kennis wil maken met de wonderbaarlijke klanken van dit bijzondere instrument kan moeilijk om dit klankdocument heen. Ook is de cd prima geschikt als eerste kennismaking met Spaanse orgelmuziek. Voor wie meer wil dan ‘everything you can imagine as a perfect holiday’ blijft er echter een wensenlijstje open …
Great European Organs No.73, Michal Novenko, The organ of St. Andreu, Santanyi, Mallorca
Muziek van Aguilera de Heredia, de Sola, Cabanilles, Maximo Lopez, Barrera, Franck, Novenko, de San Lorenzo, Scarlatti, de Araujo.
Label: Priory
Tijdsduur: 73’57”
Boekje: 8 pag, Engels
Prijs: € 18,50
Muzikale interpretatie * * *
Programmakeuze * * *
Keuze van het instrument(en) * * * * *
Kwaliteit van de opname * * *
Informatie in het boeklet * *
Grafische vormgeving (cd en boekje) *
http://www.sonusparadisi.cz/organs/santanyi/history.0.asp
© 2007 www orgelnieuws.nl
