Mahler op het orgel. Grote componisten die ook voor orgel schreven zijn schaars. We kennen wel grote orgelcomponisten die zich hoofdzakelijk tot het pijpwerk beperkten, zoals bijvoorbeeld Vierne. Van Beethoven, Bruckner, Mahler of Wagner kennen we niet of nauwelijks orgelmuziek. Grote componisten die wel voor orgel schreven, lieten dan ook meteen gouden bladzijden na: Mozart, Brahms, Franck.
advertentie
David Briggs begon ooit, in 1998, met Mahler Vijf (Priory PRCD 649). Het werd een ware kaskraker; er werden wereldwijd meer dan 100.000 schijfjes van verkocht! David Briggs, nu werkzaam in Toronto (St. James Cathedral) en goed voor een 60 recitals per jaar, is een begaafd concertorganist. Overigens speelde David Briggs als 14-jarige jongetje in 1969 een van de eerste recitals op het Walker-orgel van Blackburn Cathedral temidden van grootheden als Flor Peeters, Francis Jackson en Harold Darke – en geheel uit zijn hoofd!
Ooit bezat Blackburn Cathedral een heuse Cavaillé-Coll (waar ik geen opnamen van ken op cd, ook niet in de schitterende box Great Cathedral Organs van EMI). In 1969 is dit instrument vervangen door een orgel dat onder advies van Francis Jackson werd gebouwd door J.W. Walker & Sons; in 2002 gerestaureerd door Wood van Huddersfield. Het forse instrument heeft geen Contra-Trombone 32 of zoiets, maar een Serpent 32. De etymologie van zo’n registernaam is interessant. Tegenwoordig kent het orgel ook twee digitale registers: een Sub Principal 32 en een Flûte Ouverte 16. Voor zulke registers zou ik graag de naam ‘Serpent’ reserveren.
De vraag is hoe je een plaat als deze moet beoordelen. Is het een Mahlerplaat of een orgelplaat? Of ‘the best of two worlds’? Mahler was een buitengewoon origineel orkestrator. En ook al is het instrument van Blackburn Cathedral geen Hollands kerkorgel, en ook al sprak Franck over zijn orgel als zijn orkest, Mahler op een orgel, dat blijft toch een immense vertaalslag.
Van David Briggs is een apologie in het cd-boekje opgenomen. Hij stelt dat in het begin van de 20e eeuw mensen vooral orkesttranscripties te horen kregen bij concerten op kathedrale orgels en op orgels in concerthallen. Ook kunnen we, zo stelt Briggs, met nieuwe oren luisteren wanneer bekende orkestwerken op orgel worden uitgevoerd.
Het is de vraag hoe je de adaptatie van de oorspronkelijke orkestversie moet noemen: een vervanging, een aanpassing, een imitatie, een vertaling? Briggs haalt alles uit de kast om de partituur recht te doen en om een overtuigend klinkend resultaat op orgel te bereiken. Met veel verve streeft Briggs een ideaal na. Het is echter de vraag of hij er in de buurt komt. Een orgel, ook dat van Blackburn Cathedral, heeft nu eenmaal niet genoeg verf om het rijke palet van Mahlers orkestwerken te schilderen. Ondanks Francks ode aan het orgel kan de koningin der instrumenten immers maar een fractie van de kleurenpracht van een orkest bieden. Wellicht is een pianotranscriptie, hoewel in zekere zin nog beperkter dan een orgelversie, op een bepaalde manier meer gelegitimeerd; veel orkestwerken ontstonden aan een vleugel. Mahlerliefhebbers zullen zich tekort gedaan kunnen voelen, orgelliefhebbers trouwens ook.
De discussie of zo’n project kan slagen en of dit project geslaagd is, is een legitieme discussie, die niet zomaar een afrondende conclusie kan krijgen. Hoe dan ook is het orgel van Blackburn Cathedral een indrukwekkend Engels instrument, is David Briggs een groot toonkunstenaar en toetsenist en aan Mahler ligt het ook niet. Het is ook een unieke registratie: er is geen alternatief voor handen. Wie zich wil wagen en wellicht ook laven aan deze bijzondere assemblage heeft een plaat van hoge kwaliteit in handen; topsolisten, een prachtige opname en een fraaie uitgave.
Gustav Mahler: Symphony No. 2 in C minor, ‘Resurrection’
Premier Recording in the new organ/choral version by organist David Briggs
Julia Morson, soprano
Christina Stelmacovich, mezzo-soprano
City of Birmingham Choir & Renaissance Singers
Conducted by Christopher Robinson
David Briggs, Organ of Blackburn Cathedral
Allegro Maestoso; Andante moderato; In ruhig fliessender Bewegung; Urlicht. Sehr feierlich, aber schlicht; In tempo des Scherzos
Label: Chestnut Music
Nummer: Chestnut CD012
Speelduur: 35’11 + 57’08
Booklet: 20 pagina’s (EN)
Prijs: £ 16,00 (ca. € 19,00)
Bestellen: www.david-briggs.org
