De Haagse concertorganisator Pieter Baak is vrijdag 18 maart na een kort ziekbed overleden. Baak organiseerde in de afgelopen vijftig jaar talloze concerten in onder meer Den Haag en Katwijk, veelal met een internationaal karakter.
advertentie
Pieter Baak begon in al 1972 met het organiseren van orgelconcerten in Den Haag en daarbuiten. Van 1974 tot 1981 organiseerde hij een jaarlijkse concertserie op het Klais-orgel in de Houtrustkerk in Den Haag. De concerten hadden vaak een thematische opzet. Zo programmeerde hij in 1976 een Marcel Dupré Festival, gevolgd door een Vierne Festival in 1977 en een Franck Festival in 1979.
Vanaf 1973 organiseerde hij meer dan 150 concerten de Franse organiste Michelle Leclerc. Daarnaast organiseerde Baak ook incidentele concerten in de Lutherse en Waalse Kerk in Den Haag, de Dorpskerk in ’s-Gravenzande en de Oude Kerk in Scheveningen.
Vanaf 1976 was Pieter Baak bestuurslid van de Commissie Abdijconcerten Loosduinen. Na de voltooiing van het Van den Heuvel-orgel in de Nieuwe Kerk in Katwijk aan Zee in 1983 werd hij bestuurslid van het orgelcomité en medeorganisator van de jaarlijkse internationale concertseries.
Vanaf 1992 was Baak vele jaren secretaris van de Stichting Orgelconcerten Grote Kerk Den Haag en medeorganisator van het jaarlijks terugkerende Internationale Orgelfestival in die kerk. Tot 2008 was hij ook secretaris externe zaken van het Haags Orgel Kontakt (HOK). Naast zijn werk als hoofd technische dienst van het zorg- en wooncentrum Oldeslo in Den Haag verzorgde hij zelf de publiciteit voor de concertseries. Ook werkte hij aan vele concerten mee als registrant bij onder anderen Ben van Oosten, Michelle Leclerc en Daniel Roth.
Niet alleen organiseerde Pieter Baak vele orgelconcerten, hij was zelf ook een regelmatig concertbezoeker in Nederland en daarbuiten. Zijn muzikale belangstelling was daarbij zeker niet beperkte tot uitsluitend orgelmuziek. Die brede interesse vertaalde zich ook in de veelzijdige programmering van ‘zijn’ orgelseries.
In 2008 ontving Pieter Baak bij het 35-jarig bestaan van het HOK en zijn afscheid als bestuurslid de stadspenning van Den Haag voor zijn verdiensten voor de orgelcultuur in de stad. In 2009 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Gisteren, op 24 maart 2022, hebben wij onze vriend Pieter Baak begraven in Den Haag. De uitvaartdienst was sober, volgens ons zoals Pieter dat had gewild! Een dienst met woord en muziek waarin Ben van Oosten het orgel bespeelde. Charlotte van der Leest was de voorganger.
Muziek vooraf: Adagio in E – Frank Bridge (1879-1941)
Woord ter nagedachtenis door Ben van Oosten
Muziek in de dienst: Andante uit Symfonie nr. 1 in d op.14 – Louis Vierne (1870-1937)
Overdenking Prediker 3 : 1 – 15
Muziek: ‘O Mensch, bewein’dein’Sünde groß’ – Joh. Seb. Bach (1685-1750)
Onder het luiden van de klokken, werd Pieter Baak uitgeleide gedaan naar de begraafplaats, waar hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats.
Pieter Baak, was een echte vriend van mijn vrouw en mij, vooral toen het orgel van de Nieuwe Kerk net klaar was en er veel concerten werden georganiseerd, dronken wij na afloop altijd een glaasje met de concerterend organist en het comité. Dit waren mooie tijden. Na enige jaren moesten we daar toch stoppen, ook op aanwijzing van Pieter, want er gingen soms wel 40 mensen mee een glaasje doen!
De toevoeging van Pieter Baak aan het Nieuwe Kerk-orgel is meer gericht aan orgelbouwer Jan van den Heuvel, vooral het netwerk dat Pieter had opgebouwd met de organisten van over de wereld, in het bijzonder de organiste Michelle Lecerc (1939-2006).
Het was in het najaar van 1979 of in het voorjaar van 1980, door de connectie tussen Pieter Baak en Michelle Lecerc, dat met Pieter Baak, Jan van den Heuvel en Jaap van Rijn een lang weekend naar Parijs zijn geweest om veel orgels van Cavaillé-Coll te onderzoeken en ook op te meten. Dat kwam mooi uit, want ik was de adviseur voor het nieuwe Nieuwe Kerk-orgel. Ik noem met name de orgels van de kathedraal Notre-Dame en van de Église Saint-Sulpice die we onderzochten en waar we veel veel kennis hebben opgedaan.
Daarvoor ook nog veel dank aan Pieter Baak.
Jacob van Rijn, voormalig voorzitter Stichting Orgelcomite Katwijk aan Zee
Ik ken hem als Meneer Pieter. Hij was klant bij ons op de markt in de Stevinstraat. Diep bedroefd na het horen dat hij er niet meer is. Meneer Pieter was een heer op stand. Altijd in voor een politiek praatje en een glimlach.
Rust zacht meneer Pieter we gaan u missen
Geheimen prijsgeven uit de grote snoepwinkel
Pieter Baak is tot de eeuwigheid bevorderd. Afgelopen vrijdag 18 maart werd zijn sterfdag. Het zijn 73 bewogen jaren geworden waarin hij genoot van het leven met al z’n verrassingen. Niet in de laatste plaats in muzikaal opzicht. Een aimabel en markant mens moeten wij missen.
We denken vooral aan zijn directe nabestaanden en allen die het voorrecht hadden om met hem te mogen samenwerken in de orgelwereld.
Pieter en het organiseren van orgelconcerten. Hij was als mens veel meer dan dat. Maar zo’n zin verbond hem wel ooit ook aan het organiserende orgelcomité van de Katwijkse Nieuwe Kerk. In 1983 verrees daar een instrument van Jan en Peter van den Heuvel uit Dordrecht dat de orgelwereld verbaasde. Verbaasde met haar ongekende mogelijkheden voor Hollandse begrippen. Het ganse concertrepertoire kon grenzeloos worden vertolkt. Baak werd ook gegrepen door dit instrument. Zijn artistieke kennis en internationale netwerk kwam goed van pas bij de Internationale Orgelseries. Meedenken over de programmering, netwerken, registeren en PR. Hij nam zijn al jaren opgedane ervaring mee. Aan Katwijk bleef hij jaren verbonden in de hoedanigheid van ‘artistiek adviseur’. Ondersteunend, meesturend en nooit te beroerd voor een goed gewenst en ongewenst advies. Een man met een visie. Niet star, maar meegroeiend met wat de orgelwereld beroerde. Zo zat je na afloop van concerten ineens aan tafel met Daniel Roth en Jean Guillou. Heren en meesters uit beroemde kathedralen. Zo’n bekende kop op je grijsgedraaide LP zat gewoon te studeren voor een concert in Katwijk en nu met jou na te genieten. Pieter kende ze persoonlijk en liet je kennismaken met hun spelopvatting en interpretaties. Hij heeft er mede aan bijgedragen dat je werd opgevoed met nog relatief onbekende werelden van bijvoorbeeld Dupré. Ademloos zat je serie aan serie te luisteren. Ineens lagen naast Asma, Mulder en Van Vliet daar ook die andere grote namen voor het grijpen. Als kleine jongen kon je ineens je LP laten signeren door bijvoorbeeld Micelle Leclerc in de Lutherse of gewoon ‘om de hoek’ in de Nieuwe Kerk van Katwijk. Pieter haalde met een goed glas rode wijn na afloop van menig concert anekdotes op. Hij was een heer van stand die zijn mening graag deelde met andere orgelvrienden. Goed onderbouwd legde hij dan fijntjes uit waarom juist deze interpretatie toch geweldig was of die registratie echt een mislukking. Hij verstond de kunst om te netwerken en om te gaan met musici met hun vaak voor velen ongewone leventje. Hij doorzag wat zulke mensen nodig hebben en wat er allemaal bij komt kijken rondom het moment dat je als concertbezoeker de kerkbank inschuift. Aan die diezelfde tafel kon hij graag even kletsen over de Flûte Harmonique van Keavelaar met Wolfgang Seifen. Of even uitleggen aan een verbaasde dame van het lokale hotel dat Daniel Roth toch echt een pizza wil na afloop van een van zijn zomerconcerten in Katwijk. En dan dat registeren wat hij zo vaak zelf deed. Ook daar weer zijn mening: “Indrukwekkend die 80 stemmen. Dat willen ze allemaal even horen. Maar neem ze alsjeblieft mee in het prijsgeven van de geheimen uit die grote snoepwinkel.” Ondanks de grote namen bleef Baak ook gewoon en koos niet puur het elitaire pad. Hij hield niet van de hokjes en vakjes waar menigeen aan vasthoudt. Naast de dorpskerkconcerten ook naar het concertgebouw. Na afloop van het napraten tufte hij dan weg met zijn blauwe Citroën Saxo en later met lijn 90 terug naar de Hofstad. Ja, zo noemde hij Den Haag consequent. Een heer in zijn manieren en zijn woordkeus. Een gentlemen in de omgang, hartelijk en scherp als het moest, altijd contacten onderhoudend in die eindeloze rij van orgelminnaars die het orgelwereldje rijk is. Een man ook van de tradities. Het PR-en was hem niet vreemd. Heel wat uurtjes werden besteed aan de aankondiging in kranten en folders. Na afloop gewoon die folders in hun handen stoppen. Mond op mond reclame. Dat werkt echt, vond hij. In de trein van Facebook en andere social media is hij niet meer ingestapt. De laatste jaren bezocht hij als gewone bezoeker de concertseries. In Katwijk altijd in de banken achter de preekstoel, genietend en analyserend. Na afloop nog een opmerking over die niet goedlopende zin in het concertboekje, maar ook de complimenten voor deze fantastische uitvoering. Superlatieven vielen als rijpe appelen als het zijn goedkeuring kon wegdragen.
Afgelopen najaar was hij achteraf voor het laatst in de Katwijkse serie. In november liep hij voor het laatst door het middenpad van de Nieuwe Kerk. Zijn Met zijn kenmerkende Messiaen-sjaal om en een vriendelijke knik. Even de koster groeten en een blik naar het fel verlichte orgelfront. Een plek waar hij menigeen registreerde, het in de kranten vooraf promootte, musici begeleidde en bovenal genoot! Even daarvoor klonken nog de laatste klanken van de ‘Grande Pièce Symphonique’ waarover hij erg tevreden was. Dat was achteraf ook het eerste wat hij hoorde in het allereerste concert op het Van den Heuvel-orgel in mei 1983. En zo was de cirkel rond. We zullen hem dit jaar moeten missen. Zijn persoonlijkheid, zijn mening, zijn kennis van zaken en betrokkenheid bij het wereldje wat hem zo lief was.
Namens Stichting Orgelcomité Nieuwe Kerk Katwijk,
Johan Haasnoot
secretaris
‘Pieter Baak is een heer van stand, een diepzinnig levensgenieter, een bourgondiër, dol op lekker eten en een goed glas wijn. Baak is een Hagenaar met goede manieren, iemand die houdt van fatsoen, van stijl. Muzikaal is Baak geen allemansvriend. Kerkelijk is hij een shopper’
Bovenstaande openingszinnen uit een interview in het RD uit 2010 typeren Pieter Baak in hoge mate
Gedurende een periode van ruim dertig jaar ondervond ik zijn enorme kennis en enthousiasme in zijn hoedanigheid als artistiek adviser van de Stichting Orgelcomité Nieuwe Kerk Katwijk. De Internationale Orgelseries die daar gedurende decennia plaatsvonden dankten aan zijn inspanningen hun mondiale succes. In voornoemd interview laat hij weten: ‘ Ik ben nu 62. Het grootste deel van dit leven heb ik gehad. Op de fiets blijven mijn gedachten wel eens haken bij de eeuwigheid. Dat grote mysterie. Een hogere Macht, het goddelijke Wezen’…
Zijn leven zit er op, wellicht heeft het mysterie waar hij over sprak nu een bijzondere dimensie aangenomen.
De andere kunsten kunnen ons overreden, maar muziek verrast ons.
Pieter leefde en zorgde voor die verrassing!
Kees Hoek – secretaris-emeritus Stichting Orgelcomité Nieuwe Kerk Katwijk
De amicale Pieter … zomaar weggenomen. Zoals genoemd, niet alleen organisator, maar ook veelvuldig bezoeker. Wat zullen we hem missen. Een markant mens. En dan ook nog op een foto van Gerco Schaap, die ons ook al zo veel te jong ontviel.
Ik ben verslagen van het overlijden van Pieter. Hij was een goede vriend van mijn zoon met wie hij jaren heeft samengewerkt in Oldeslo. Na het overlijden van mijn zoon kwam Pieter regelmatig bij ons op bezoek. Mijn oprechte deelneming.
We zijn verbijsterd en verdrietig. Zo snel als het gegaan is. Vijf weken terug spraken wij hem nog in het ziekenhuis. Ik kwam net terug van een onderzoek, hij zou dat net krijgen. Twee dagen later belde hij ons dat uitslag niet goed was. Daarna is het heel snel gegaan. Veel te snel.
We zullen hem missen als orgelkenner en organisator, maar vooral als trouwe vriend.
We hopen en bidden voor kracht voor zijn beide zonen, hun moeder en allen die hem dierbaar waren.