De firma Hermann Eule Orgelbau uit Bautzen, Duitsland, zal het Marcussen-hoofdorgel in de Laurenskerk te Rotterdam restaureren en uitbreiden met een tweede speeltafel. Dit werd op dinsdag 22 oktober bekendgemaakt tijdens een bijeenkomst voor betrokkenen en pers in de Laurenskerk.
advertentie
De restauratie van het grootste orgel van Nederland, dat in 1973 werd gebouwd door de firma Marcussen uit Åbenrå, zal in de zomer van 2025 van start gaan en ongeveer twee jaar duren.
Eule werd geselecteerd op basis van ambachtelijke traditie, ervaring met moderne (hyper)orgeltechniek, vertrouwdheid met grote orgels, prijs en levertijd. De Stichting Grote of Sint Laurenskerk, eigenaar van het orgel, liet zich daarbij terzijde staan door de orgeladviseurs Aart Bergwerff, Hans Fidom en Natascha Reich.
Hyperorgel
De werkzaamheden die Eule gaat uitvoeren vormen de eerste twee fases van het project ‘Hyperorgel Rotterdam’. Hierbij zal een nog te bouwen hyperorgel in het koor van de kerk worden gekoppeld aan het hoofdorgel en het koorpositief.
De eerst fase is de restauratie van het hoofdorgel, de tweede fase is toevoeging van een verplaatsbare, digitale speeltafel op de kerkvloer. Dat maakt het niet alleen mogelijk de drie orgels vanaf een plek te bespelen, het biedt ook de gelegenheid om moderne speelhulpen aan te brengen.
Tractuur
De huidige mechanische registertractuur wordt vervangen door een elektrische tractuur. Dit maakt geprogrammeerde registraties mogelijk. Ook lost het problemen op met de toegankelijkheid in de orgelkas, veroorzaakt door de complexe mechanische registertractuur.
De mechanische toetstractuur en de barkermachine blijven behouden. Wel wordt de toetstractuur voorzien van elektrische schakeling om verbinding te maken met de nieuwe speeltafel. De originele klaviatuur boven bij het orgel blijft intact.
Uitbreiding
Om de klankmogelijkheden uit te breiden, wordt het hoofdorgel uitgebreid met een Nevenwerk in een zwelkast, dat onder meer plaats biedt aan een Bourdon 16’, Salicionaal 8’, Flûte Harmonique 8’ en mogelijk een Unda Maris 8’. Daarnaast verhuist de Vox Humana 8’ van het Bovenwerk naar het Borstwerk, om plaats te maken voor een Hobo 8’.
Klankconcept
Het klankconcept van Marcussen blijft behouden tijdens de restauratie. Orgelbouwer Dirk Eule: ‘Voor de klankafwerking zullen we vergelijkbare Marcussen-orgels uit die periode beluisteren, zoals het orgel in de Dom van Linz. Wel passen we de windtoevoer aan van de grootste pijpen van de 32’-registers, want die leveren momenteel te weinig voor een orgel van deze omvang. Die diepe klank moet straks het hele orgel als het ware omarmen.’
De demontage van het orgel begint in de zomer van 2025. Volgens Dirk Eule kan het grootste deel van het pijpwerk in Rotterdam blijven. ‘Het pijpwerk van Marcussen is van zeer hoge kwaliteit. Alleen een aantal pijpen dat gerepareerd moet worden, zal naar Bautzen worden overgebracht, evenals de tongwerken, die wel wat aandacht nodig hebben.’
3,3 miljoen
Het project ‘Hyperorgel Rotterdam’ heeft een totaalbudget van 3,3 miljoen euro. Dankzij bijdragen van diverse fondsen kon de restauratie en de bouw van de tweede speeltafel worden gestart. Voor de bouw van het hyperorgel in het koor is nog 1 miljoen euro nodig. Voor dit nieuwe orgel wordt gebruikgemaakt van pijpwerk uit het voormalige orgel van de H. Familiekerk in Rotterdam. Hoe dit orgel er precies uit komt te zien, wordt nog verder uitgewerkt.
Afscheidsconcert
In juni 2025 zal een afscheidsconcert plaatsvinden op het hoofdorgel, waarna de restauratie begint. Het orgel zal naar verwachting in 2026 worden teruggeplaatst, met de intonatie gepland in de eerste vier maanden van 2027. Het orgel zal later dat jaar weer in gebruik worden genomen.
Hermann Eule Orgelbau, opgericht in 1872 en gevestigd in Bautzen, ten oosten van Dresden, is met meer dan veertig medewerkers de op een na grootste orgelbouwer van Duitsland. Het bedrijf wordt geleid door Anne-Christin Eule en haar man Dirk Eule. Bekende projecten van het bedrijf zijn onder andere de restauratie van het Ladegast-orgel in de Nicolaikirche in Leipzig en de bouw van het nieuwe orgel in de Konstantinbasilika in Trier. In Nederland droeg Eule bij aan de bouw van het Utopa Barokorgel in het Orgelpark in Amsterdam met de techniek voor het hyperorgel.
