De Hersteld Hervormde Gemeente van Ouderkerk aan den IJssel neemt vrijdag 22 september het orgel van haar nieuwe kerkgebouw in gebruik. De firma J.L. van den Heuvel bouwde het instrument met gebruikmaking van het binnenwerk van het Flentrop-orgel uit de voormalige Maranathakerk te Amsterdam.
advertentie
De Hersteld Hervormde Gemeente van Ouderkerk aan den IJssel ontstond in 2004 toen een groot aantal orthodoxe hervormden uit Ouderkerk aan den IJssel en omgeving zich niet kon vinden in de kerkfusie die leidde tot de Protestantse Kerk in Nederland. De gemeente die zo’n 1.100 zielen telt bestrijkt naast Ouderkerk ook Nieuwerkerk-Hitland, Gouderak, Krimpen aan den IJssel, Krimpen aan de Lek en Lekkerkerk.
Nieuw kerkgebouw
Na eerst onderdak te hebben gevonden in het kerkgebouw van de Gereformeerde Gemeente in Krimpen aan den IJssel, kon uiteindelijk na tien jaar het startsein worden gegeven voor een nieuw kerkgebouw. De locatie daarvoor werd gevonden aan de Abelenlaan aan de voet van de (Hollandse) IJsseldijk aan de rand van Ouderkerk. Het kerkgebouw met 900 zitplaatsen – een ontwerp van architect Marco Born – werd opgetrokken in een traditionele stijl. In februari 2017 werd het in gebruik genomen.
De Ouderkerker orgelcommissie was intussen op zoek naar een nieuw of gebruikt orgel voor het nieuwe kerkgebouw. Via Van den Heuvel Orgelbouw wist men de hand te leggen op het het Flentrop-orgel van de voormalige Maranathakerk van de Protestantse Kerk Amsterdam.
Dit drieklaviers orgel werd in 1959 met dertig stemmen gebouwd onder advies van mr. A. Bouman, Simon C. Jansen en de organist van de kerk, Frits Mehrtens. In 1993 werd het nog door Flentrop gerestaureerd en geherintoneerd. Nadat het kerkgebouw in 1999 in gebruik werd genomen door de rooms-katholieke parochie St. Thomas van Aquino, ontkwam het in 2014 toch niet aan onttrekking aan de eredienst. Inmiddels is het in gebruik als kinderdagverblijf. Het orgel werd in 2014 door Van den Heuvel gedemonteerd en opgeslagen.
Bij de plaatsing in Ouderkerk aan den IJssel werd afgezien van het gebruik van de oorspronkelijke orgelkas. Het instrument werd door Van den Heuvel opgebouwd in een nieuw orgelkas – kenmerkend voor de Dordtse firma uitgevoerd in mahonie – die aansluit op de klassieke inrichting van het kerkgebouw. Het ontwerp van de hoofdkas is enigszins schatplichtig aan het werk van Hinsz (o.a. Bolsward en Harlingen).
Opvallend is de naar zuidelijker orgelbouwstijlen verwijzende lage middentoren van de rugwerkkas, die hier juist een spitse vorm kreeg, naast de ronde zijtorens. Ook de spitsbogen in de panelen naast het borstwerk zijn, als vermoedelijke verwijzing naar de kerkramen, een bijzonder stijlkenmerk.
Het lofwerk, uitgevoerd in lindehout en verguld met 23,5 karaats bladgoud, werd vervaardigd door gemeentelid Jacco van Reenen. Bij de ingebruikname is het snijwerk aan de bovenzijde van de torens en pijpvelden al aanbracht. Het snijwerk bij de pijpvoeten en het Borstwerk wordt op een later tijdstip vervaardigd.
De gebruikte delen van het Flentrop-orgel werden geheel gerestaureerd. De windvoorziening met vier enkelvouws magazijnbalgen werd opnieuw beleerd. De windvoorziening werd uitgebreid met een extra windmotor en balg. De kanalisatie werd nieuw gemaakt.
In aansluiting op de wens van de plaatselijke orgelcommissie om te komen tot een ‘echt Hollands samenzangorgel’ werd de dispositie en de klank van het orgel aangepast. Het orgel onderging een uitbreiding van 30 naar 37 stemmen (een stem bleef gereserveerd). Daarvoor werden aan het Hoofdwerk en Pedaal nieuwe laden toegevoegd. Voor de Cornet (op verhoogde bank) van het Hoofdwerk en de uitbreiding op het Rugwerk werden de bestaande laden uitgebreid met kantslepen. Bij de opbouw van het orgel is rekening gehouden met een eventuele uitbreiding met een zwelwerk, bespeelbaar vanaf het derde klavier.
De Flentrop-klavieren werden opnieuw gebruikt en voorzien van nieuw toetsbeleg uit been en nieuwe bakstukken. De uitgesleten pedaaltoetsen werden in vernieuwd in bijpassende vorm. De overige delen van de klaviatuur werden gereinigd en hersteld en aangepast aan de nieuwe situatie. Een nieuwe orgelbank, met lederen bekleding, werd gemaakt. De tractuur werd vernieuwd en aangepast aan de huidige opstelling.
Na eerst vrijwel volledig te zijn opgebouwd in de werkplaats te Dordrecht, kon de montage van het orgel in de kerk op 14 augustus 2017 van start. Op 14 september werd het vernieuwde Flentrop/Van den Heuvel-orgel officieel overgedragen.
Ingebruikname
De ingebruikname van het orgel vindt plaats op vrijdag 22 september om 19.30 uur. Vier plaatselijke organisten zullen het orgel dan bespelen. Naast samenzang van psalmen is er ook ruimte voor orgelliteratuur waaronder de Sonate Nr. 6 van Mendelssohn. Orgelbouwer Peter van den Heuvel zal een toelichting bij het orgel geven. Pastor loci ds. D. Heemskerk zal een meditatie verzorgen. Het kerkgebouw is gelegen aan de Abelenlaan 41 in Ouderkerk aan den IJssel.
Dispositie
Hoofdwerk II C-g3
Bourdon 16 – uitbreiding 2017
Prestant 8
Roerfluit 8
Dwarsfluit 8 – uitbreiding 2017
Spitsgamba 8
Octaaf 4
Spitsfluit 4
Quint 2 2/3 – 2017, was Nasard 2 2/3
Superoctaaf 2
Mixtuur V
Cornet V discant – 2017
Klarinet 16 – 2017, cilindrische bekers, ‘hooded’
Trompet 8
Rugpositief I C-g3`
Prestant 8 – uitbreiding 2017
Holpijp 8
Prestant 4
Roerfluit 4
Nasard 2 2/3 – uitbreiding 2017, afkomstig van Hoofdwerk
Gemshoorn 2
Quint 1 1/3
Sesquialtera II
Scherp IV
Dulciaan 8 – 2017, geheel nieuw, was Dulciaan 16 B/D
Borstwerk III C-g3 – voorzien van zweldeurtjes
Gedekt 8
Fluit 4 – was Quintadeen 4
Nasard 2 2/3 – 2017, was Cymbel II
Prestant 2
Terts 1 3/5 – 2017, was Sifflet 1
Vox Humana 8
Zwelwerk III C-g3
Gereserveerd
Pedaal C-f1
Prestant 16 – uitbreiding 2017
Subbas 16
Octaaf 8
Bourdon 8
Roerquint 5 1/3 – 2017, was Mixtuur IV
Octaaf 4
Bazuin 16
Trompet 8 – gereserveerd op lade en registratuur
Schalmei 4
Werktuiglijke registers
Koppel Hoofdwerk – Rugpositief *
Koppel Hoofdwerk – Borstwerk *
Pedaalkoppel Hoofdwerk *
Pedaalkoppel Rugpositief *
Tremulant Hoofdwerk *
Tremulant Rugpositief – 2017
Tremulant Borstwerk *
Zweltrede Borstwerk
* = uitgevoerd als messing voettrede
Samenstelling vulstemmen
Mixtuur V
C: 2 – 1 1/3 – 1 – 2/3 – 1/2
f#: 2 2/3 – 2 – 1 1/3 – 1 – 2/3
f#1: 4 – 2 2/3 – 2 – 1 1/3 – 1
c2: 8 – 4 -2 2/3 – 2 – 1 1/3
f#3: 8 – 5 1/3 – 4 – 2 2/3 – 2
Cornet V
c1: 8 – 4 – 2 2/3 – 2 -1 3/5
Scherp IV
C: 1 – 2/3 – 1/2 – 1/3
A: 1 1/3 – 1 – 2/3 – 1/2
g#: 2 – 1 1/3 – 1 – 2/3
g1: 2 2/3 – 2 – 1 1/3 – 1
f#2: 4 – 2 2/3 – 2 – 1 1/3
Sesquialter II
C: 1 1/3 – 4/5
c1: 2 2/3 – 1 3/5
© 2017 beeld J.L. van den Heuvel Orgelbouw, Dordrecht
