advertentie
Hommage à Daniel Roth – Ein Künstlerportrait
Met onder meer een interview met Daniel Roth in de ‘Salon Widor’, gespeelde werken van o.a. Bach, Widor, Saint-Saëns en Roth. Speciale gasten o.a. Marie-Claire Alain, Olivier Latry, Gilles Catagrel, Edgar Krapp, Hans Haselböck, Bine Bryndorf, Wolfgang Seifen.
Label: ORGANpromotion
Bestelnummer: DVDDR OP6002
Speelduur: DVD 90 minuten; CD 50 minuten
Prijs: € 29,90
Muzikale interpretatie: * * * *
Programmakeuze: * * *
Keuze van het instrument: * * * *
Kwaliteit van de opname: * * *
Beeldkwaliteit en regie: * *
Informatie op dvd: * * *
Grafische vormgeving: * * *
Klik hier om dit artikel te bestellen
Daniel Roth mag dan wel de pensioengerechtigde leeftijd bereikt hebben, hij laat meer van zich horen dan hij ooit deed. Onder andere de groeiende belangstelling in de Verenigde Staten en Duitsland hebben er voor gezorgd dat veel geluidsdragers van de sympathieke Elzasser en organiste titulaire van de Saint Sulpice te Parijs verschenen. Pensioen in Parijs betekent voor een organist vaak ‘einde oefening’ en wellicht heeft dit Roth tevens gestimuleerd om nog eens het nodige op te nemen op ‘zijn’ wereldberoemde instrument. Het lijkt er evenwel op dat Daniel Roth voorlopig de orgeltribune van Parijs’ één na grootste kerk niet zal verlaten.
Roth liet veel van zich horen en laat nu ook van zich zien. In de V.S. werden al eens VHS-video’s van hem uitgegeven waarvan een heruitgave nu op dvd verscheen en op YouTube kan de liefhebber ook al naar hartelust grasduinen in filmmateriaal vanuit de Saint Sulpice. Nu een hommage aan Daniel Roth, verzorgd door het Duitse ORGANpromotion dat ook de eerder besproken dvd met Wolfgang Seifen vanuit Teneriffe publiceerde. Bij de verschijning van die dvd werd ons door ORGANpromotion op het hart gedrukt niet te kritisch te kijken en te luisteren daar het om een live verslag van de ingebruikname ging. Dat geldt niet voor deze dvd die een goed doordacht portret moet vormen van de artiest Daniel Roth.
Wat is er op deze dvd te zien?
We zien uiteraard (1) een spelende Daniel Roth. In de Sulpice, bij Roth thuis op een klein huispijporgel en we zien de organist achter diens vleugel. Verder zien we (2) een beknopte demonstratie van het orgel van de Saint Sulpice en nemen we een kijkje in de beroemde Salon de Widor. Aldaar vindt ook (3) een interview plaats met Daniel Roth. We zien Roth (4) als pedagoog aan het werk en ten slotte (5) zijn er een aantal beroemde organisten die hun zegje over Daniel Roth doen.
Alle hierboven genoemde onderdelen laten we de revue passeren:
Ad 1: Het is vooral een aparte gewaarwording om Roth achter de klavieren te zien spelen zonder het geluid te horen van de luidruchtige Barkermachine van de Saint Sulpice. Even krijg je het idee dat er een (te) warme deken over de audio-opname is gelegd, omdat je de niet bepaald geluidsarme mechaniek, staande bij de speeltafel, nou eenmaal gewend bent te horen. De luisteraar zit natuurlijk niet op die stoorzenders te wachten. Het is daarom begrijpelijk dat de maker van deze opnames getracht heeft dit te filteren al lijkt dit de opname niet altijd ten goede te komen. Daar kom ik later op terug.
Roth begint met de Fuga in c-moll (BWV 575) van Johann Sebastian Bach die ik in de Saint Sulpice in 1997 voor het eerst hoorde tijdens het gespeelde sortie door Roth. Je hoort het werkje weinig en dat is jammer. Roth heeft iets met Albert Schweitzer – ook een Elzasser – en daarom ook iets met Bach. Vanwege het vele oude Clicquot-pijpwerk in de Saint Sulpice durft Roth zonder schroom barokmuziek te spelen op het Cavaillé-Coll-orgel. Vooral de liefhebbers van Bach alla Straube en Schweitzer zullen dit met Roth eens zijn. Van Bach speelt Roth vervolgens het bekende Choralvorspiel “Liebster Jesu, wir sind hier” (BWV 731). De uitvoering door Daniel Roth op deze dvd is nogal mat en weinig aansprekend.
Van Saint-Saëns speelt Roth de Fantasie in Es. Roth gunt, zoals we dat van hem gewend zijn, de muziek tijd en zet het werk verzorgd neer. In het virtuoze Scherzo uit de Vierde van Widor gebruikt Roth maar een paar registers van het 102 stemmen tellende orgel en toch blijft het werk tot de laatste seconde boeien. Een integrale Widor door Roth vanuit de Sulpice lijkt me nog steeds geen beroerd idee. Ook hier klinkt de opname net wat te bedompt. Roth sluit met een eigen werk af dat een knipoog is naar zijn Elzasser afkomst. Dat Roth een leerling van Rolande Falcinelli was, is zeker in zijn eigen werken te horen. Ik vrees dat de composities van Roth in dezelfde staat van vergetelheid geraken als de werken van zijn leermeesteres. Al met al speelt Roth op deze dvd aardige werkjes maar het spat er niet af. Op de hierboven genoemde video kwam het Allegro uit Widors Zesde nog voorbij en dat geeft zo’n programma net iets meer ‘schwung’. Een grote improvisatie had ook niet misstaan op deze dvd.
Het camerawerk is na de eerdergenoemde Seifen-dvd niet veel beter geworden. Drie camera’s staan op een vaste positie en geven telkens de zelfde beelden. Als de makers de dvd “Een glimp van de hemel” met Jan Jongepier hadden gezien hadden ze geweten dat er meer mogelijk is. Soms zijn er wel wat shots uit de kerk te zien maar het blijft allemaal erg statisch. Ook de beeldkwaliteit laat te wensen over. Op groot beeld zie je bij snelle bewegingen duidelijk dat het om een digitale film gaat waar de puntjes op de digitale ‘i’ er net niet zijn. De filmpjes bij de maître thuis zijn aardig. Roth achter de vleugel zien we niet elke dag.
De kijker krijgt een unieke Bach-band te zien die ooit aan Charles-Marie Widor toebehoorde. Albert Schweitzer maakte aantekeningen in het orgelboek dat Roth tot zijn collectie mag rekenen. We zien Roth op weg naar zijn kerk en zijn orgel. De kenner herkent de route van de Rue Eugène Carrière naar het orgel van Aristide Cavaillé-Coll.
Ad 2: Een orgel als dat van de Saint Sulpice uitleggen vereist al een complete dvd. Roth beperkt zich daarom tot enkele opvallende registers en klankkleuren en laat het daarbij. Hij vertelt niets over de bijzondere speelhulpen van het orgel, over de opmerkelijke volgorde van de manualen en ook de in 1994 herstelde Regenmachine en Rossignol krijgen niet de aandacht die de kijker verwacht. Een dvd waarop al die bijzonderheden van dit instrument voldoende aandacht krijgen is dus een idee voor later.
Ad 3: Wie het orgel van de Saint Sulpice ooit bezocht, moet in de Petit Salon de Widor geweest zijn. Roth vertelt in dit sfeervolle kamertje achter het orgel het een en ander over zijn voorgangers en wordt vervolgens ruim drie kwartier geïnterviewd door Michael Grüber van ORGANpromotion. Het interview doet denken aan de beginnende tv uit de jaren vijftig waarbij de interviewer alle vragen zichtbaar voorleest van papier en vrijwel geen enkele keer ingaat op de antwoorden van de geïnterviewde. Het komt allemaal bepaald amateuristisch over en wie Daniel Roth wat langer kent dan vandaag hoort in dit vraaggesprek weinig nieuws. Roth blijft echter Roth: uiterst vriendelijk, geduldig, sprekend met zijn karakteristieke fluisterstem en niet zonder humor. Tussen neus en lippen door vertelt Roth dat tijdens zijn eerste concert als titulaire van de Saint Sulpice de aanwezige Olivier Messiaen het thema voor de improvisatie aanreikte. Uit het interview blijkt mede dankzij dergelijke terugblikken overduidelijk wat een bevoorrechte orgelloopbaan Roth tot nu toe heeft gekend. Het interview is in het Duits en is, ondanks het gemis aan Nederlandse ondertitels, prima te volgen.
Ad 4: We zien Roth een paar minuten als docent. Zijn student Jens Korndörfer speelt de Prélude uit de Suite opus 5 van Maurice Duruflé en hier zien we wederom het milde karakter van deze pedagoog. Hij vindt het allemaal erg mooi gespeeld en legt voorzichtig uit waar de student op moet letten. Een grappig moment is te zien als Roth even naar een maat in de muziek wijst en de jongeman vriendelijk glimlachend meedeelt dat hij daar wel moet blijven tellen. Bij Roth geldt blijkbaar de stelregel: C’est le ton qui fait la musique. Het zal er tijdens de lessen met Roths voorganger Marcel Dupré wel heftiger aan toe zijn gegaan!
Ad 5: Op de dvd treffen we ten slotte nog wat berichtjes aan van beroemde collega’s van de jubilaris die hem feliciteren met zijn 65e verjaardag. Bekende namen komen voorbij, zoals Olivier Latry – die een kleine improvisatie over ‘Happy Birthday’ niet laten kan -, Edgar Krapp, Hans Haselböck, Wolfgang Seifen en Marie-Claire Alain. Deze ‘special guests’ feliciteren Roth door de telefoon en zijn daarom soms slecht te verstaan. Dan zou ondertiteling handig kunnen zijn maar die mis ik echt bij dit onderdeel van de dvd. Andere organisten gaven de felicitaties schriftelijk door. Zelfs op mijn breedbeeld-tv zijn de welgemeende briefjes dikwijls slecht leesbaar. Op de dvd moeten ook nog documenten te vinden zijn met extra informatie. Dit kan alleen op de computer maar bij het verkennen van de dvd kwam ik deze documenten niet tegen. Ondertitels zijn er in het Engels en het Frans. Een button met ‘Play all’ zou handig geweest zijn. Nu moet de kijker telkens een onderdeel uit het programma kiezen.
Bij de dvd bevindt zich ook een audio-cd met de gespeelde werken van de dvd. Daarop ook wat live-opnamen gemaakt door Christoph Martin Frommen (Aeolus). Daar horen we Daniel Roth improviserend voor, tijdens en na de mis. Bij het gespeelde “Introïtus” horen we veel gerinkel van geld wat doet vermoeden dat het hier om een “Offertoire” gaat, al wijst het forse spel niet in die richting. Roth zet ook, bijna traditiegetrouw aan het begin van de Messe Solenelle, in na de vrolijke klanken van de Wagner-klok in het loze rugpositief. We horen Roth even improviseren over de kersthymne “Puer natus est” terwijl deze opname in augustus zou zijn gemaakt. Het gespeelde Offertoire is zo ingetogen dat ik eerder aan een Communion denk waarbij de Principal 32′ aan het slot je heerlijke rillingen over de rug bezorgt. Het geïmproviseerde sortie is Roth ten voeten uit. We hoorden dit al zo vaak maar toch krijg je er geen genoeg van! Wat een feest moet het zijn om (bijna) iedere zondag in de Saint Sulpice te mogen vertoeven!
Het orgel komt hier minder ‘wollig’ over terwijl je op de dvd toch voor 5.1 Dolby Surround kunt kiezen. Zo bezien, vind ik op de cd, die nog geen 50 minuten duurt, meer een hommage aan Daniel Roth terug dan op de dvd.
Oogjes dicht en snaveltjes toe en je wanen in een bijzondere kerk met een zeer bijzonder orgel en dito organist die een professioneler hommage verdient dan deze uitgave van ORGANpromotion.
Moge deze productie in ieder geval voldoende reden zijn om het vertrek van de pensioengerechtigde Daniel Roth uit de Saint Sulpice voorlopig nog even uit te stellen. [BERT REBERGEN]
Klik hier om dit artikel te bestellen
© 2008 www.orgelnieuws.nl
