Sommige bespelers van het pijporgel ‘hebben iets’ met jazz. In vroeger tijden hing dat soms samen met de bespeling van een bioscooporgel (denk aan Percy Whitlock), een Hammond-orgel (bijvoorbeeld Barbara Dennerlein) of de piano (denk aan Bert van den Brink). Bij de Utrechtse organist Berry van Berkum resulteerde een jazz-fascinatie in jazz-improvisatielessen bij de saxofonist Gijs Hendriks en Bert van den Brink, na ‘traditionele’ improvisatiestudie bij Bert Matter en Jan Welmers.
advertentie
In 2006 verraste Van Berkum met de cd Tadadie, die onder andere op ORGELNIEUWS hoge ogen gooide. Een nieuwe impuls kwam na zijn benoeming tot organist van de Nicolaïkerk in Utrecht in 2011. Bassist Dion Nijland, met wie Van Berkum veel samenwerkte, vroeg om eens in de Nicolaïkerk samen te spelen. Saxofonist/klarinettist Steven Kamperman voegde zich erbij en zo ontstond HOT (Het Orgel Trio). De formule beviel iedereen zo goed dat er in de Nicolaïkerk zelfs een nieuwe liturgische vorm door ontstond: de jazz-vesper. Het trio repeteerde veel, er volgden enkele concerten en nu rolde hun eerste (?) cd van de persen.
De titel ‘Bird & Beyond’ geeft aan dat de productie een hommage is aan Charlie Parker (bijgenaamd ‘Bird’), maar zijn muziek ook weer overstijgt door de interpretatie en het gegeven dat er in een kerk met het pijporgel (een niet alledaagse locatie voor jazz) wordt gespeeld. Het trio besloot te onderzoeken hoeveel ruimte er zat in de muziek van Parker. Niet alleen in de harmonie, melodie en de ritmiek maar ook door letterlijk in een ruime akoestiek te improviseren. Bovendien zijn enkele door de HOT-musici gecomponeerde nummers ingespeeld.
Voor het spelen van de muziek heeft men een vrije, improviserende benadering gekozen. Verwacht dus geen letterlijke reproductie van het Parker-repertoire. Evenmin lijkt de cd op de eerdergenoemde cd Tadadie. Het is meer zo dat de muziek van Parker wordt ge-‘decomposed’ en soms uiteen lijkt te vallen in enkele kleurrijke fragmenten waarmee naar hartenlust wordt gespeeld en waarbij zich telkens nieuwe lagen en patronen voordoen, als in een ronddraaiende caleidoscoop. Soms is zelfs slechts een enkele frase uit een solo van Parker inspiratiebron van een stuk.
Steven Kamperman maakt zijn reputatie als de beste klarinettist van Nederland volledig waar: hij kan álles met zijn instrumenten. Van Berkum laat weer eens horen hoe geniaal en kleurrijk de klankgeving van Marcussen is. Het orgel klinkt wonderlijk mooi samen met de blazer en de bas. Het lijkt erop alsof vooral het Sweelinck-orgel is gebruikt. Het grote orgel als ‘soundmachine’ had een nog rijker kleurenpalet kunnen toevoegen.
Het is opvallend hoe goed het trio met de akoestiek van de Nicolaïkerk speelt. Alsof de kerk een vierde instrument is: geweldig! Dion Nijland smeedt met een altijd aangename bas alles aan elkaar. De drie heren leveren perfect samenspel, hebben er hoorbaar plezier in en en zijn goed op elkaar ‘ingetuned’. Alle denkbare vormen van samenspel worden benut: volgen/leiden, harmoniëren/storen, imiteren/initiëren, soleren/begeleiden enzovoort. Alles klinkt vitaal en sfeervol, speels en soms ook met humor.
Van Berkum c.s bereiken een vrijheid en creativiteit die doet denken aan het spel van Bert van den Brink, en dat is een hele prestatie! Na het beluisteren van deze cd verdwijnen echter alle oordelen en vooroordelen en doe je ook geen moeite meer om het in een hokje te plaatsen: dit is gewoon verrassend en goed musiceren op het hoogste niveau. HOT is cool. Kopen dus, die cd.
HOT Het Orgel Trio – Bird & Beyond
Compositions by Charlie ‘Bird’ Parker
Decompositions and compositions by HOT
Steven Kamperman – alto & b-flat clarinet
Berry van Berkum – pipe organ
Dion Nijland – double bass
Stars & Eyes, Yardbird Suite, Red Cross, Billy’s Billie’s Bounce, GoKoKo, Scrapple from the Big Apple, Bird & Beast, My little suede Shoes, Escape from Barbados, Marmaduke, Otinro
Label: LopLop Productions
Nummer: LLr 044
Speelduur: 52’18
Prijs: € 14,50
Bestellen: Xango Music
