Ibach-orgel Bergen op Zoom gerestaureerd en gereconstrueerd

Op 3 september wordt in de Gertrudiskerk het gerestaureerde en gereconstrueerde Ibach-orgel officieel gepresenteerd. Het presentatieconcert is het startschot van een feestweek met vier concerten, gevolgd door concerten en een orgeldag in oktober en november.

Text Example

advertentie



In 1863 werd aan de orgelbouwers Ibach te Barmen de opdracht gegeven voor de bouw van een orgel van 41 registers verdeeld over drie klavieren en pedaal in de kerk van de H. Maagd Maria in Bergen op Zoom. De Brusselse architect Em.A.J. Cels tekende voor het ontwerp van de orgelkas. In 1864 werd het orgel ingespeeld door de Brusselse orgelvirtuoos Alphonse Mailly en door kapelmeester Friedrich Lux uit Mainz.

Het orgel is de twintigste eeuw niet ongeschonden doorgekomen. In 1915 werd het orgel gepneumatiseerd en teruggebracht tot een tweeklaviers orgel. In 1970 is de klank van het orgel nog eens omgebogen naar een meer neobarok ideaal. Na de sluiting van de Mariakerk werd het orgel in 1987 overgeplaatst naar de inmiddels weer rooms-katholieke Grote of St. Gertrudiskerk.

Rond 2000 bleek een restauratie noodzakelijk, bovendien was het klankbeeld van het instrument inmiddels ver van het midden-negentiende-eeuwse klankideaal af komen te staan. De Stichting Restauratie Ibachorgel Bergen op Zoom bracht de benodigde (ruim) een miljoen euro bijeen.

Het orgel werd in de periode 2009/2011 door Verschueren Orgelbouw, onder advies van Jan Jongepier en Rogér van Dijk, gerestaureerd. Daarbij streefde men naar een restauratie/reconstructie van het orgel naar zijn oorspronkelijke opzet. Van de 41 registers waren er nog 21 geheel of gedeeltelijk aanwezig.

Op 17 maart 2011 werd het orgel voor het eerst concertant bespeeld door Janno den Engelsman, organist van de Gertrudiskerk. Drie dagen later werd het orgel ingezegend.

De officiële presentatie zal plaatsvinden op zaterdag 3 september om 14.30 uur. Janno den Engelsman bespeelt het orgel. Tijdens dit concert vindt de première plaats van de opdrachtcompositie ‘Spatium’ van Daan Manneke, met medewerking van organist Marcel van Westen. Ook wordt de Ibach-monografie ‘een magtig toonwerk’ gepresenteerd. Het concert is gratis toegankelijk.

Volgende concerten zijn gepland op

  • 04|09 – 20.00 uur – Ludger Lohman
  • 08|09 – 20.00 uur – Leo van Doeselaar & Arno Bornkamp (saxofoon)
  • 09|09 – 20.00 uur – Joost Langeveld (improvisatie bij stomme film)
  • 09|10 – 16.00 uur – Capella Breda / Daan Manneke, Janno den Engelsman, orgel
  • 15|10 – 10.30 uur – Landelijke Orgeldag (o.a. De Orgelvriend)
  • 30|10 – 16.00 uur – Jos van Immerseel
  • 27|11 – 16.00 uur – Bernard Winsemius

Meer info:kerkmuziekcentrum.bergenopzoom@gmail.com

Dispositie

Manuaal I C-g3
Principal 16
Quintatön 16
Principal 8
Gemshorn 8
Gross gedackt 8
Viola di Gamba 8
Octav 4
Hohlflaut 4
Quint 3
Octav 2
Scharff V 2
Cornet IV 4 – discant
Fagott 16
Trompete 8

Manuaal II C-g3
Bordun 16
Principal 8
Bassethorn 8
Rohrflaut 8
Octav 4
Flaut Dolce 4
Flautino 2
Mixtur III 1
Fagot-Oboë 8

Manuaal III C-g3
Salicional 8
Flaut-Angelica 8
Dolce 8
Quintatön 8
Flaut travers 4
Viola 4
Flageolet 2
Euphone 8

Pedaal C-d1
Principal 16
Subbass 16
Violonbass 16
Octavbas 8
Jubal 8
Gedacktbass 8
Quintbass 5 1/3
Octavbass 4
Posaunebass 16
Trompetebass 8
Claironbass 4

Werktuiglijke registers
Koppeling I-II
Koppeling II-III
Koppeling P-I
Afsluiter I
Afsluiter II
Afsluiter III
Afsluiter P
Pedal Forte
Crescendo manuaal III
Ventil
Balgschel

Toonhoogte: a’ = 440 Hz
Stemming: evenredig zwevend