Piet Kee (1927-2018) – Op 29 augustus 2017, de vooravond van zijn negenstigste verjaardag, gaven Anton Pauw en ik een concert ter ere van Piet Kee, in de Grote of Sint Bavokerk te Haarlem. Met zijn echtgenote Els Hendrikse genoot hij intens van het concert waarvan hij het programma met Anton en mij had samengesteld.
De ontmoetingen bij de receptie deden hem minstens zoveel genoegen als de muziek. Heel velen van uiteenlopende leeftijden en achtergronden waren naar de Bavo gekomen om met Piet en Els deze bijzondere verjaardag te vieren. Opvallend veel bezoekers van de Haarlemse stadsconcerten door de jaren heen gaven acte de présence. Daaruit bleek hoe zeer hij het Haarlemse publiek aan zich had weten te binden, achtentwintig jaar na zijn afscheid als stadsorganist. Vanaf zijn zeventigste hadden Anton en ik ik elke vijf jaar zo’n concert georganiseerd. Het was altijd een goede gelegenheid om aandacht te vragen voor zijn compositorische oeuvre dat in de jaren na zijn pensionering als stadsorganist gestadig groeide.
Gewetensvol
In de jaren dat hij concerteerde en doceerde kwam hij aan componeren te weinig toe naar zijn zin. Dat was een gevolg van het feit dat hij zijn publiek en zijn studenten het beste wilde geven. Typerend voor Piet Kee was dat hij alles uiterst gewetensvol voorbereidde. Elke uitvoering van een muziekstuk door hem werd een statement. Bij de voorbereiding leerde hij een stuk in al zijn facetten kennen: analytisch, technisch, cultuurhistorisch. Op grond van die voorbereiding plaatste hij het stuk in de akoestiek van de ruimte waar hij speelde. Die akoestiek beluisterde hij nauwkeurig en op grond van die luister evaring ging hij de registratie uitzoeken en vaststellen. Ook op zijn vaste plekken, de Haarlemse Bavo en de Alkmaarse Laurens ging hij jaar in, jaar uit zo te werk, ook bij stukken waarvan hij nog registraties had van vorige uitvoeringen. Vaak werden er nog dingen veranderd. In de jaren tussen 1971 en 1980 registreerde ik veel bij hem en was ik betrokken bij die voorbereidingen. Hij liet me veel voorspelen, hij luisterde in de kerk en als hij de oplossing gevonden dacht te hebben mocht ik gaan luisteren en speelde hij.
Vasthoudend
Als docent werkte hij met grote vasthoudendheid aan de ontwikkeling van zijn studenten. In de eerste jaren van de studie was hij heel dwingend, vooral op het gebied van techniek. Een goede beheersing van het lichaam was voor hem onontbeerlijk om te komen tot expressie. Verkramping staat immers een natuurlijke stroom van emoties in de weg. In de hogere jaren van de studieperiode liet hij je meer los. Een bijzondere gave van hem was dat hij iedere leerling diens eigen muzikale persoonlijkheid leerde ontdekken en ontwikkelen. Je kon vaak wel horen dat iemand bij hem had gestudeerd, maar tegelijk waren de verschillen tussen de oud-studenten groot. Ter illustratie: Ewald Kooiman en Jan Jongepier studeerden in dezelfde periode bij hem. Hun spel was totaal verschillend en met dat zo uiteenlopende spel namen zij ieder hun eigen positie in.
Hij leerde je de partituur van de werken serieus te nemen. Toen ik in de jaren zeventig bij hem studeerde was er een grote interesse in uitvoeringspraktijk van oude muziek. Piet Kee leerde ons dat je om te beginnen het stuk serieus moest nemen alvorens er uitvoering praktische zaken op los te laten, je moest de paarden niet achter de wagen spannen. Ooit verzuchtte hij tijdens een les dat uitvoeringspraktijk voor veel organisten net zo’n verstikkend leerstuk was geworden als rechtvaardiging door het geloof voor een stevige calvinist.
Ruimte
Piet Kee heeft intens genoten van zijn werk als concerterend organist en docent. Na beëindiging van die werkzaamheden kreeg hij ruimte om te componeren en om opnamen te maken. Op een indrukwekkende serie cd’s op het label Chandos werd zijn spel vastgelegd. Hij schreef veel nieuwe stukken die over de hele wereld werden uitgevoerd. Voor een overzicht van zijn carrière en een lijst van zijn composities verwijs ik naar Wikipedia.
Nooit wereldvreemd
Piet Kee had een geheel eigen plaats in het Nederlandse muziekleven. Zijn kunstenaarschap was nooit wereldvreemd. Hij nam duidelijk stelling in het maatschappelijk debat en trok consequenties van zijn standpunten in zijn politieke keuzen. Meteen na de oorlog was hij uitermate kritisch over de Nederlandse opstelling in de kwestie Indonesië, tijdens de Koude Oorlog was hij faliekant tegen de wedloop in kernbewapening, in latere jaren dacht hij veel na over het milieu en dierenwelzijn. Met die standpunten was het als met zijn interpretaties van muziek en zijn composities. Ze kwamen tot stand op basis van zorgvuldige afweging en analyse. Tegelijk was er een grote emotionele betrokkenheid. Die bijzondere balans tussen verstand en gevoel heeft Piet Kee tot op het laatste van zijn lange leven behouden.
Dankbaarheid
Ik gedenk Piet Kee in grote dankbaarheid en stille weemoed. Hij heeft velen veel gegeven. We denken aan zijn vrouw Els Hendrikse, aan zijn kinderen en kleinkinderen.
Adieu Piet!
[JOS VAN DER KOOY]
Op 5 juni a.s. speelt Jos van der Kooy in de Grote of Sint Bavokerk te Haarlem. Aanvang 20.15 uur, inleiding om 19.40 uur. Het reeds aangekondigde programma zal hij wijzigen en in het teken stellen van Piet Kee.
© 2018 fotografie Joyce Vanderfeesten
Ik heb Piet Kee niet persoonlijk gekend, wel een aantal keer ontmoet tijdens en na concerten in de oude Bavo als medewerker. Wat ik mij herinner zijn de keren dat hij tijdens concerten zelf speelde. Vooral de voor mij eerste keer kan ik mij levendig herinneren. Wat mij opviel was inderdaad wat Jos schreef, een enorme balans tussen verstand en gevoel. Zijn Bach interpretaties bevatten een diepere dimensie, onverklaarbaar. En ook het arpeggiëren van bepaalde akkoorden was heel typerend. Ik heb al zijn Bach opnames vanuit de Bavo en tijdens het beluisteren ook meegelezen in de partituur. Ik heb daardoor veel van zijn interpretaties geleerd. Ook zijn enorme accuratesse viel mij daarbij op, zelfs tijdens dat concert waar ik toen enthousiast een verslag van had geschreven. Het andere wat mij opviel was de eerste uitvoering van “magic pipes” met Jos en Matthijs Koene. Ik was daar enorm van onder de indruk. Vooral de totaal uitgebalanceerde dialoog tussen orgel en panfluit. Ook daar zat iets “in” wat je wellicht kan kenschetsen als “geniaal.” Ook zijn compositie over het schilderij van Saenredam van de kerk van Assendelft vond ik altijd erg boeiend. Daarbij zag ik hem nogal eens door de stad “schuifelen”, tot twee jaar geleden. Een invloedrijk man was Piet Kee, net als zijn vader Cor. Posthuum nog veel van te leren….
Toevallig las ik vandaag het bericht dat mijn oud-leraar en vriend Piet Kee vrijdag j.l. (onverwacht) is overleden.
Bij zijn 90e verjaardag gaf ik hem tijdens de receptie in de Bavo het boek “Zie de mens” met protretschilderingen uit de 20e eeuw cadeau.
De volgende morgen belde hij me speciaal op om me hiervoor te bedanken.
Het bleek een schot in de roos!
Een jaar daarvoor was ik nog bij hem thuis op bezoek en spraken we over van alles en nogwat.
Hij verterlde mij o.a. dat hij zeer baalde dat hij artrose in zijn heup had.
Jaren daarvoor was hij meerdere malen bij mij thuis te gast en aten we samen kaasfondue, want hij was vegetariër.
Reeds tijdens mijn studie liet hij mij meerdere keren ontvallen dat wij veel veel op elkaar leken.
Ook deed mijn christelijke geloofsovertuiging hem zeer aan zijn vader denken, wat hem soms irriteerde.
Soms waren we het hartgrondig oneens, ook op muzikaal gebied, maar dat verhinderde gelukkig onze vriendschap niet, zoals dat hoort.
Ik zal hem zeer missen.