In de vroege ochtend van 29 december 2024 overleed Rutger van Mazijk, organist, kerkmusicus en componist. Hoewel hij de laatste jaren minder zichtbaar was in de orgelwereld, bleef zijn naam en muziek bij velen in herinnering. Oud-leerling en vriend Wybe Kooijmans herdenkt hem in dit in memoriam.
Rutger van Mazijk werd geboren op 18 mei 1934 in Rotterdam. Jaren later herinnerde hij zich nog levendig hoe hij de schaduwen op straat zag van de overvliegende vliegtuigen tijdens het bombardement op 14 mei 1940. Na de oorlog koos hij aanvankelijk voor een studie Beeldende Kunsten, naar na een jaar begon hij een orgelstudie aan het Rotterdams Conservatorium, waar Piet van den Kerkhoff zijn leermeester werd.
In de vroege jaren vijftig maakte hij, samen met Nico van den Hooven, kennis met de orgelkunst van Feike Asma. Dit zou een blijvende invloed op zijn loopbaan hebben.
Tijdens zijn dienstplicht werd hij gestationeerd in het Gooi, waar hij na enige tijd werd gevraagd om Klaas Bartlema op te volgen als organist van de Hervormde Kerk in Blaricum. Hij bleef daar een aantal jaren tot hij diensten ging spelen in zowel de Hervormde als de Gereformeerde Kerk in Laren.
Opnames
Een zomercursus van de Stichting Orgelcentrum, gegeven door Feike Asma, resulteerde in een bijzondere radio-opname van Sinfonia per organo van Hendrik Andriessen — een werk dat destijds slechts door weinigen werd gespeeld. Tijdens de opname, die in augustus 1962 plaatsvond in de Grote Kerk van Gorinchem, assisteerde Asma hem persoonlijk aan de registers.
Zijn concertagenda was inmiddels behoorlijk gevuld, hij schreef en publiceerde koraalbewerkingen, dirigeerde een kerkkoor in Laren, gaf vele piano- en orgellessen, begeleidde koren en maakte enkele grammofoonplaatopnames.
In 1965 nam Rutger van Mazijk een LP op met eigen koraalbewerkingen – plus vier van Asma – op het orgel van de Oude Kerk in Amsterdam, kort voordat deze wegens restauratie werd gesloten. Enkele jaren later volgde een opname in de Evangelisch Lutherse Kerk in Den Haag, deels met eigen arrangementen van licht klassieke stukken.
Ook kwam in die jaren de eerste radio-opname van de Suite Opus 5 van Maurice Duruflé tot stand, ingespeeld op het in 1966 herplaatste en uitgebreide Adema-orgel in de Bussumse Sint-Vituskerk. Verschillende organisten waren gevraagd dit stuk op te nemen, maar zagen ervan af. Rutger van Mazijk nam de uitdaging aan, studeerde het in drie maanden in, tussen alle lopende werkzaamheden, en speelde een briljante vertolking voor de radiomicrofoon.
Brede interesse
In 1966 kreeg de gemeente Laren een carillon geschonken, echter met de bepaling dat de organist van de (Hervormde) kerk dit zou moeten gaan bespelen. Zodoende ging Rutger van Mazijk lessen volgen op de Beiaardschool in Amersfoort. Een van de docenten daar raadde hem aan muziektheorie te gaan studeren omdat dit goed bij zijn brede interesse paste. Deze studie volgde hij bij Joep Straesser.
Na het voltooien van deze studie kon hij op het Utrechts Conservatorium aan de slag als leraar Algemene Vakken. Dit had tot gevolg dat de piano- en orgellessen die velen – waaronder ik – bij hem volgden werden stopgezet. Zo verloren we elkaar weliswaar voor enige tijd uit het oog, ik hem niet uit het oor: de in Den Haag opgenomen LP liet me kennis maken met zijn levendige en muzikanteske orgelspel.
Sint-Jansbasiliek
Enkele jaren later werd hij, inmiddels woonachtig in Laren, gevraagd om het kerkkoor van de Sint-Jansbasiliek te gaan leiden. Hij herademde in een milieu waarin in hij zich als kerkmusicus zoveel beter kon ontplooien.
Hij bouwde daar een zeer mooi zingend koor op: De Cantorij van Sint Jan. Daarmee voerde hij een breed scala aan kerkmuziek uit, van cantates van Bach tot Rejoice in the Lamb en Ceremony of Carols van Benjamin Britten tot Händels The Messiah en Bachs Johannes Passion aan toe. Hier ontstond ook ontstond de Sint Jansmis die tot op heden in de misboekjes van uitgeverij Gooi en Sticht te vinden is.
Voor de kerkmuziekpraktijk in de Sint-Jansbasiliek bouwde hij een fraai klinkend tweeklaviers klavecimbel en een continuo-orgel van drie en een half register. Door een toevallige ontmoeting in 1982 vroeg hij me in de jaren daarna – ik studeerde inmiddels aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam – regelmatig als begeleider bij zijn uitvoeringen.
Korte comeback
In de jaren tachtig kocht hij een perceel op de grens van Laren en Blaricum. Een bevriende aannemer liet hij het casco van een huis plaatsen, om het zelf af te bouwen. Het was diezelfde vriend die hem vroeg weer eens een orgelconcert te geven ‘zoals vroeger’.
Het was het begin van een korte comeback in orgelland, bij alle twijfel of hij deze draad weer moest gaan oppakken. Een ongeluk met een schaafmachine maakte hier een einde aan.
Drenthe
Op 55-jarige leeftijd kreeg hij de gelegenheid gebruik te maken van de regeling Doorstroming Onderwijzend Personeel. Dit betekende ook een einde aan al zijn Gooise activiteiten.
Hij verhuisde naar Drenthe waar hij even buiten het dorp Ruinen een fraai boerderijtje betrok met een flink perceel grond eromheen: een lang gekoesterde wens ging hiermee in vervulling. Hier richtte hij een nieuwe werkplaats in, legde een moestuin aan en hield kippen en bijen. Zijn vrouw Drea richtte een fraaie bloementuin in. Vanaf hun verhuizing kwam ik elke zomer meehelpen met de lopende werkzaamheden in en om het huis.
Bewerkingen
Ook hier werd hij gevraagd of hij de plaatselijke kerkdiensten wilde gaan begeleiden. Hij stemde hierin toe, wat ertoe leidde dat hij weer bewerkingen van kerkliederen ging schrijven, met het eenklaviers orgel van de Hervormde Kerk aldaar als uitganspunt.
Niet lang daarna kwam oud-leerling Bert Moll met het verzoek cd-opname te maken. Eind 1993 werden hier zestien van zijn meest recente bewerkingen vastgelegd in de Martinikerk van Bolsward. Enkele jaren daarna maakte hij voor hetzelfde label een cd-opname in de Evangelisch Lutherse Kerk in Den Haag met zijn bekende bewerkingen die hij dertig jaar daarvoor in Amsterdam had opgenomen.
Rustig
In 1996 trof hem een herseninfarct dat zijn motoriek bemoeilijkte. Muziek maken en componeren kwamen hierdoor tot een einde. Hij heeft nog vele jaren rustig op zijn terrein kunnen ‘boeren’, mede door de goede zorgen van zijn vrouw met wie hij bijna 60 jaar getrouwd was.
Zijn conditie nam door longemfyseem in de loop der jaren af. Enkele jaren geleden moest hij zijn moestuin opgeven omdat het werk te zwaar voor hem werd. Toch bleef hij genieten van de rust en de natuur om hem heen. In de vroege ochtend van zondag 29 december was zijn leven voltooid.
Enige jaren was ik docent Algemene Vakken op het Utrechts Conservatorium, een van mijn collega’s was Rutger van Mazijk met wie ik heel plezierige contacten had. Zijn omgang met het orgel – spelen, improviseren, componeren – alles in een keurig traditioneel idioom leerde ik al heel vroeg kennen. Een groot, gedreven musicus is niet meer onder ons. Een waardevolle herinnering blijft.
Hartelijk dank voor het schrijven van dit artikel.
Helaas is weer een groot organist van ons heengegaan. Met zijn oeuvre heeft ook hij bijgedragen aan onze Nederlandse orgelcultuur. Ik speel zijn werken nog vrij regelmatig tijdens de erediensten. Veel sterkte toegewenst voor zijn vrouw.
Van harte wil ik mevrouw Van Mazijk condoleren met het verlies van haar man. Met weemoed denk ik terug aan de zestiger jaren waarin wij veel orgelbespelingen van hem beluisterden in de Geref. Kerk in Laren NH waar ik ook enige tijd les kreeg van deze begaafde musicus. Ik wens mevrouw Van Mazijk veel sterkte toe in deze moeilijke tijd.
Goedemorgen Wybe,
Hartelijk dank voor het plaatsen van dit artikel.
Een groot organist is van ons heengegaan.
Misschien wil je nog eens werken van Van Mazijk opnemen op de cd, b.v. zijn kerstsuite.
VGR,Piet Leen.
Och, mijn oud-orgeldocent overleden.
Mijn gedachten gaan terug naar de achterliggende jaren waar ik bij hem mocht studeren. Veel geleerd. Hij was een uitstekend organist. Ik condoleer zijn vrouw met dit verlies.
Hartelijk bedankt voor deze mooie levensbeschrijving van mijn oude leermeester. Hij leerde mij registreren, componeren en improviseren.