Op zaterdag 29 juni wordt het orgel van de Petrakerk van de Gereformeerde Gemeente te Ede in gebruik genomen. Het instrument is gebouwd door Adema’s Kerkorgelbouw te Hillegom waarbij gebruik is gemaakt van het Pels-orgel van de voormalige H. Pauluskerk te Den Haag.
In de Edese nieuwbouwwijk Kernhem, tussen Ede en Lunteren, werd op 5 juni 2013 een nieuw kerkgebouw van de Gereformeerde Gemeente in gebruik genomen. Deze nog jonge gemeente werd in 2007 geïnstitueerd. Het kerkgebouw, gebouwd onder architectuur van Roos en Ros Architecten uit Oud-Beijerland, werd opgetrokken in een eigentijdse interpretatie van de protestantse kerkbouwstijl van de jaren 30 van de vorige eeuw. Het kerkgebouw met een inwendige hoogte van 22 meter biedt een kleine duizend zitplaatsen. Voorheen werd gekerkt in de Noorderkerk en de Nieuwe Kerk te Ede.
advertentie
Pauluskerk
Voor de bouw van het orgel voor de nieuwe Petrakerk wist de gemeente door bemiddeling van de firma Adema de hand te leggen op het orgel van de rooms-katholieke H. Pauluskerk te Den Haag. Dit instrument was vrijgekomen na sluiting van het kerkgebouw in 2009. Het orgel van de Pauluskerk was in 1960 als Opus 480 onder advies van Bernard Bartelink gebouwd door de firma Bernard Pels & Zn. te Alkmaar. Het tweeklaviers orgel was opgesteld in twee zestienvoets orgeldelen met open opstelling ter weerszijde van het rozetraam. De tractuur was elektrisch met de voor die tijd door Pels veel toegepaste repetitieladen.
In 1986 werden deze hoofdladen van Hoofdwerk en Zwelwerk door Pels & Van Leeuwen vervangen door elektrische sleepladen. Ook onderging het orgel een aantal dispositiewijzigingen. Op het zwelwerk werd een Voix Céleste 8’ bijgeplaatst, het Hoofwerk werd uitgebreid met een Flûte Harmonique 8’. Eind 2010 werd het orgel in Den Haag gedemonteerd en opgeslagen bij Adema in Hillegom. Deze firma kreeg ook de opdracht het orgel te bouwen in de nieuwe kerk in Ede.
Frontontwerp
Voor het frontontwerp moest worden uitgegaan van het bestaande (zinken) pijpwerk van het orgel uit Den Haag waarbij aansluiting is gezocht bij de stijl van de jaren 30 van de twintigste eeuw. Het frontpijpwerk is vier lagen diep opgesteld. Het pijpwerk is opnieuw gespoten in evenzoveel blauw/grijs-tinten, waarin elke laag van licht naar donker een onderscheiden tint heeft gekregen. Het front is, op de achterste en bovenste laag na, geheel sprekend. Het frontpijpwerk wordt aan weerszijden geflankeerd door drie eiken dummies van Contrabaspijpen. Het overige kastwerk werd vervaardigd door Timmerbedrijf Van Maanen en vrijwilligers uit de gemeente.
De windvoorziening werd geheel opnieuw opgezet met een nieuwe windmotor, een nieuwe hoofdbalg, twee regulateurs en nieuwe windkanalen. Het orgel heeft en gecombineerde mechanische en elektrische tractuur gekregen. De beide manualen hebben mechanische tractuur, het pedaal elektrische tractuur. Door het behouden van de magneten van de manuaalladen was het mogelijk om het orgel van een groot scala elektrische koppels te voorzien. Voor het pedaal werden nieuwe, elektrische sleepladen vervaardigd: één lade voor het groot octaaf rechts onder in de orgelkast, een lade voor c0-f1 linksboven naast de zwelkast. Het groot octaaf van de Contrabas werd op een afzonderlijke lade tegen de achterwand geplaatst. De registertractuur bleef elektrisch.
Speeltafel
Het orgel heeft een volledig nieuwe speeltafel, ingebouwd aan de linkerzijkant van het orgel. De halfronde registertableaus zijn uitgevoerd in hoogglans plataanfineer met wengé-detaillering De registerknoppen zijn uit wengé met porseleinen, goudomrande registerschildjes. De speeltafel is uitgerust met een digitale setzerinstallatie, waarvan de bediening zich bevindt in een uitschuifbare lade in het rechter registertableau. De koppels zijn zowel als registertrekker als voettrede uitgevoerd. Naast de koppels zijn er ijzeren voettreden voor de bediening van de sequencer (voor- en achterwaarts) en het uitschakelen van de tongwerken.
Wijzigingen
Ten opzichte van de situatie in Den Haag onderging de dispositie een aantal wijzigingen. Op het Hoofdwerk werd de Prestant 16’ van het Pedaal als elektrische transmissie toegevoegd. Voor de discant werd een kantsleep vervaardigd waarop het aansluitend pijpwerk van Maarschalkerweerd werd geplaatst. De Holquintadeen 16’ werd vervangen door een Bourdon 16’, terwijl de Koppelfluit 4’ werd vervangen door de Gemshoorn 4’ van het Zwelwerk. De Sesquialter II werd in de discant vervangen door een nieuwe Cornet V op verhoogde bank. De Mixtuur werd in samenstelling gewijzigd, meer aansluitend op de nieuwe zestienvoets basis.
Aan de hoofdwerkdispositie werd een Trompet 16’ B/D toegevoegd die als elektrische transmissie uit de Bazuin/Trombone/Klaroen-unit van het Pedaal kon worden gehaald. De pijpen van f#3 en g#3 werden nieuw bijgemaakt en op de uitgebreide unitlade geplaatst. De Hoofdwerk-trompet (met traanlepels) werd vervangen door een Adema-trompet in Franse factuur.
Op het Positief Expressief werd de verplaatste Gemshoorn 4’ vervangen door een Fluit Harmoniek 4’. Het pijpwerk van de Flagéolet 2′ werd eveneens door een overblazende fluit vervangen. De samenstelling van de Scherp III-IV werd, met Pels-pijpwerk in dezelfde factuur uit de voorraad van de orgelmaker, sterk gewijzigd tot Mixtuur III.
Het Pedaal, in de Haagse situatie grotendeels op diverse unitladen geplaatst, werd in grotere mate verzelfstandig. Hiervoor werd de dispositie uitgebreid met een Contrabas 16’, Quintbas 10 2/3′ en een Bombarde 16’. De Gedekt 8’ die voorheen als unit uit de Subbas 16’ was ‘getrokken’ werd verzelfstandigd door bijplaatsing van houten pijpwerk voor C tot en met f0. Tot slot werd het orgel geheel opnieuw geïntoneerd.
Ingebruikname
De ingebruikname van het orgel zal plaatsvinden op zaterdag 29 juni om 14.00 uur. De middag zal worden geopend door de plaatselijke predikant Ds. A.A. Brugge. De firma Adema zal een toelichting geven bij het orgel, gevolgd door een orgelbespeling met literatuur, improvisatie en begeleiding van samenzang door organist en VOGG-voorzitter Dirk Jan Versluis. Na afloop is er voor belangstellenden gelegenheid het orgel te bezichtigen en/of te bespelen. De Petrakerk is gelegen aan de Lunterseweg 25 te Ede.
Dispositie
Groot Orgel C-g3
Principaal 16 – C-h i.c.m. Pedaal, rest 2013, Maarschalkerweerd-pijpwerk
Bourdon 16 – 2013, ouder pijpwerk; C-H grenen, rest metaal
Praestant 8 – C-h0 front, rest 2013, ouder pijpwerk
Fluit Harmoniek 8 – 1986
Holpijp 8
Octaaf 4
Gemshoorn 4 – voorheen Spitsfluit 4’ Zwelwerk
Quint 2 2/3
Octaaf 2 – 2013, Adema-pijpwerk uit voorraad
Mixtuur III-V – gewijzigde samenstelling
Cornet V – bas Sesquialter II, discant nieuw
Trompet 16 B/D – transmissie Bazuin, f#3-g3 nieuw
Trompet 8 – 2013, Adema-trompet ca. 1947, in Franse factuur
Positief Expressief C-g3
Praestant 8
Roerfluit 8
Salicionaal 8
Vox Coelestis 8 – 1986, ouder pijpwerk
Praestant 4
Fluit Harmoniek – 2013, pijpwerk Adema, ca. 1900
Nasard 2 2/3
Flagéolet 2 –2013, af c0 overblazend, uit voorraad Adema
Terts 1 3/5
Mixtuur III – gewijzigde samenstelling
Trompet Harmoniek 8
Dulciaan 8
Pedaal C-f1
Principaal 16 – front
Contrabas 16 – 2013, grenen, begin 20e eeuw, d#1-f1 nieuw
Subbas 16
Quintbas 10 2/3 – 2013, grenen, ouder pijpwerk
Octaafbas 8 –front
Gedekt 8 – grenen; C-f0 2013, ouder pijpwerk
Octaaf 4 – front, uit Octaafbas 8’
Ruispijp IV
Bombarde 16 – 2013, Franse factuur, bekers spotted metal
Bazuin 16 – houten stevels, zinken bekers
Trombone 8 – i.c.m. Bazuin 16’
Klaroen 4 – i.c.m. Trombone 8’
Werktuiglijke registers
Koppel Pedaal – G.O.
Koppel Pedaal – GO 4′
Koppel Pedaal – Pos. Expr.
Koppel Pedaal – Pos. Expr. 4′
Koppel G.O. + Pos. Expr. bas/discant
Koppel G.O. + Pos. Expr 16′
Koppel G.O. + Pos. Expr. 4′
Koppel Pos. Expr. 16′
Koppel Pos. Expr. 4′
Tremolo Pos. Expr.
Calcant
– als voettreden
Alle koppels – (koppel G.O. – Pos Expr. ongedeeld)
Sequencer <
Sequencer >
Tongwerken af
Zweltrede Positief Expressief
Samenstelling vulstemmen
Mixtuur III-V
C: 2 – 1 1/3 – 1
c0: 2 2/3 – 2 – 1 1/3
c1: 4 – 2 2/3 – 2 – 1 1/3
c2: 5 1/3 – 4 – 2 2/3 – 2
c3: 8 – 5 1/3 – 4 – 2 2/3 – 2
Cornet V
C: 2 2/3 – 1 3/5
c1: 8 – 4 – 2 2/3 – 2 – 1 3/5
Mixtuur III
C: 2 – 1 1/3 – 1
c1: 4 – 2 2/3 – 2
Ruispijp IV
C: 2 2/3 – 2 – 1 1/3 – 1
Winddruk
Manualen: 100 mm wk
Pedaal: 115 mm wk
© 2013 fotografie www.orgelnieuws.nl
