Op zaterdag 16 juni vindt in de Johanneskerk te Burgwerd (Burchwert) de officiële overdracht en ingebruikneming plaats van een negentiende-eeuws Adema-huisorgel. Het instrument is afkomstig uit de familie Noordmans en was onder andere in het bezit van de bekende theoloog Oepke Noordmans (1871-1956).
advertentie
Het orgel werd door de Gebroeders Adema te Leeuwarden rond 1860 gebouwd voor de familie Noordmans. De Friese orgelmakerij heeft tot circa 1880 waarschijnlijk tientallen van dergelijke orgels gemaakt. De ‘meubel-orgels’, zoals zo door de Adema’s ook wel werden genoemd, vormden uiterlijk een combinatie van een negentiende-eeuwse linnenkast en een buffetpiano.
Van dit type orgel bleven enkele in goede staat bewaard, waaronder het grootste overgeleverde exemplaar in de Hervormde Kerk te Jouswier. Laatstgenoemde instrument heeft bij wijze van uitzondering een pijpenfront achter de deuren van het kabinet. Bij andere huisorgels, zoals ook het orgel van de familie Noordmans, zijn de deurpanelen uitgevoerd in doek of gaas. Opvallend aan het Noordmans-orgel is de klavieromvang die begint bij contra A.
Familiebezit
Het Adema-orgel bleef bij dr. Oepke Noordmans in familiebezit, waarna het vanuit diens pastorie uiteindelijk terechtkwam in zijn huis in Lunteren. Na het overlijden van Oepke in 1956 werd het karakteristieke huis in het buitengebied tussen Lunteren en Ede bewoond door zijn zoon Johan. Het orgel bleef weliswaar staan, maar werd niet meer bespeeld.
Gered
In 2013 kwam Johan Noordmans te overlijden. Het instrument verkeerde, aldus een rapport van Aart Bergwerff, in deplorabele staat. Ook zou bij een inbraak ernstige schade aan het instrument zijn toegebracht. Het orgel werd uit de afwikkeling van de boedel gered en aangekocht door dr. Jan Dirk Wassenaar uit Hellendoorn.
Gerestaureerd
Inmiddels is het orgel geheel gerestaureerd door de orgelmakers Hoekjen (meubel) en Pels & Van Leeuwen (binnenwerk). In de Protestantse Gemeente Burchwert-Hartwert-Hichtum is nu een nieuwe eigenaar gevonden die het gaat gebruiken voor kleinschalige liturgische bijeenkomsten in het koor van de Johanneskerk. De kerk had al de beschikking over een orgel van Michaël Schwartzburg uit 1736.
Ingebruikneming
De ingebruikneming van het Adema-koororgel vindt plaats op zaterdag 16 juni om 14.30 uur. Drs. Victor Timmer zal de geschiedenis en de restauratie van het orgel toelichten. Dr. Jan Dirk Wassenaar leest de meditatie ‘Deze drie’ van dr. Noordmans, naar aanleiding van de drie extra tonen in het contra-octaaf. Dick Sanderman speelt muziek uit de orgelalbums van Volckmar, waaruit Noordmans zelf ook speelde, en improviseert over Psalm 24, een psalm die een rol speelde in een vroege jeugdherinnering van Noordmans.
Dispositie
Manuaal Contra A-a3
Prestant 8 – vanaf c
Viola 8 discant
Holpijp 8 bas/discant
Fluit 4 bas/discant
Octaaf 2 bas/discant
Windvoorziening: magazijnbalg met twee schepbalgen, bediend door twee trappers
In zijn oeuvre verwees Oepke Noordmans wel eens naar orgelliteratuur. Een bekende passage is die over Bachs Praeludium en Fuga BWV 543:
?‘In de nu zo gehavende grote kerk te Arnhem hoorde ik eens grootmeester De Wolf Bachs Praeludium en Fuga in A-moll spelen. Toen de aartsengelen hun bazuinen van de mond hadden genomen en er in de laatste maten alleen nog wat schel gepijp van hemelse kinderen overbleef, werden op het pedaal twee, door een volle maat gescheiden diepe bastonen hoorbaar. Ik heb in mijn leven niets gehoord wat mij zo de sensatie gaf van met het oor waarneembare voetstappen Gods. Toen Hij was binnengekomen ontstond een heilig zwijgen.‘
© 2018 fotografie Dick Sanderman
