In Charolles, ruim honderd kilometer ten noorden van Lyon, bouwde de Elzasser firma Blumenroeder in 2014-2015 een orgel in klassiek-Franse stijl. Om de uitvoering van Duitse barokmuziek en ander repertoire mogelijk te maken, werden nog enkele minder klassiek-Franse registers toegevoegd en kregen de manualen en het pedaal een wat grotere omvang.
advertentie
Met 27 stemmen plus enkele transmissies op vier manualen (waaronder een Récit vanaf c1 en een Echo vanaf f0) en pedaal is het een kleurrijk orgel geworden, gesitueerd in een goed klinkende ruimte.
Violiste Stéphanie Paulet en organiste/claveciniste Élisabeth Geiger namen hier een programma op waarin ze – naar eigen zeggen – de muziek van Bach met nieuwe ogen bekijken. Dat resulteerde in een programma met twee koraalvoorspelen, een solopartita, een vioolsonate, een orgelsonate en zeven driestemmige sinfonia’s, uitgevoerd met viool en orgel.
Hoewel de cd-titel naast transcripties ook ‘original works’ belooft, meervoud dus, is het enige originele werk in dit programma de Sonate in G BWV1021, waarmee de cd opent. Het is een sonate voor viool met basso continuo. In de meeste uitvoeringen zul je daar dus een klavecimbel met cello of gamba als continuo horen: hier neemt het orgel die dubbelrol over, waarbij de bas soms met een prestant, dan weer met een grote Bourdon of zelfs met een Cromorne wordt geregistreerd.
De driestemmige inventionen -ook wel sinfonia’s genoemd – BWV 781-801 – zijn bedoeld als klavierwerken, maar lenen zich inderdaad uitstekend voor een uitvoering waarin de hoogste partij aan een soloinstrument wordt toebedeeld. Binnen het programma van deze cd zijn het aantrekkelijke miniatuurtjes die met flair worden gespeeld en waarin de organiste creatief registreert. Ook de triosonates voor orgel worden nogal eens gespeeld in een versie waarin een solist de bovenstem overneemt. Hier horen we Sonate IV in e, met in de langzame delen nog wat toegevoegde continuo-akkoordjes. De snelle delen stralen van speelvreugde.
De twee koraalvoorspelen klinken daarentegen erg bedachtzaam. Nun komm der Heiden Heiland (BWV 659) wordt door de violiste expressief vertolkt, maar haar mooie toon komt wat in de verdrukking door de ruimtevullende prestantklank van de begeleiding. Wachet auf ruft uns die Stimme klinkt nogal tam en weinig opwekkend. Volgens het cd-boekje wordt de uitkomende stem gespeeld met de Voix Humaine; ik hoor hier echter een neuzige Nasard als solostem.
De partita’s die Bach schreef voor vioolsolo zijn zodanig gecomponeerd dat alle muzikale componenten, melodie én bas, in die ene vioolpartij vertegenwoordigd zijn. Die muziek is compleet, daar hoeft niks meer bij. Ga je daar dan toch een akkoordinstrument aan toevoegen, zoals hier gebeurt, dan zou je eigenlijk de basnoten uit de solopartij moeten weglaten, anders klinken er voortdurend octaafverdubbelingen. Vooral in de langzame delen uit de Partita BWV 1002 stoorden me de octaafparallellen die Bach nooit zo zou hebben geschreven. In de Courante en Double wordt geen bas toegevoegd, maar een hoge partij: dat werkt veel beter. De organiste speelt nog een extra Courante van eigen makelij, waarin een fraaie Cornet te horen is. De afsluitende Borea klinkt spectaculair, met een tongwerk in de begeleiding.
Omdat het orgel op deze cd uitsluitend te horen is als duopartner van de viool, komen grotere registraties niet aan bod. Wie wat méér van het orgel wil horen, kan op Spotify terecht, zoek op ‘La Charoloise ou le cortège d’Europe’. Voor de liefhebbers van het samenspel tussen orgel en een soloinstrument is de cd van Paulet en Geiger een mooie aanwinst in de collectie.
Intuitions | J.S. Bach
Sonata per il Violino Solo e Basso Continuo BWV 1021; Sinfonia No. 7 in e BWV 793; Sinfonia No. 3 in D BWV 789; Nun komm, der Heiden Heiland BWV 659; Sinfonia No. 8 in F BWV 794; Sinfonia No. 13 in a; Sonata IV in e BWV 528; Sinfonia No. 11 in g BWV 797; Sinfornia No. 2 in c BWV 788; Sinfonia No. 15 in b BWV 801; Partita in b BWV 1002
Stéphanie Paulet, viool; Élisabeth Geiger, Blumenroeder-orgel, Charolles (F)
Paraty – 620194, TT 59’25, streaming / € 12 | paraty.fr
