Een cd van Jos van der Kooy is altijd een belevenis. Een Cavaillé-Coll in de Lage Landen aan de zee is dat zeker niet minder! We hebben onder andere een Cavaillé-Coll in de Waalse Kerk in Den Haag, in de Sionskerk te Nunspeet (waar Jan Jongepier ooit delen uit Francks l’Organiste opnam) en het gave instrument uit de Sint Augustinuskerk te Amsterdam (tegenwoordig helaas elders opgesteld).
advertentie
Het Haarlemse orgel is door Cavaillé-Coll opgeleverd in 1875 voor het Paleis voor Volksvlijt in Amsterdam. Het is het enige instrument van deze bouwer hier te lande gedisponeerd met een heuse Soubasse 32’. Op dit instrument (in wat toen nog het Concertgebouw heette) nam Feike Asma in 1974 voor Philips Francks Grande Pièce Symphonique op (Philips PG899, niet meer leverbaar). In 2006 leverde Flentrop de restauratie op. Enkele originele windladen bleken nog te vinden in Ottersum en zijn teruggekeerd naar Haarlem.
De oorspronkelijke witte kleur van de kas is niet teruggekeerd. Dat heeft weliswaar geen nadelige gevolgen voor de klank, maar ik vind het toch jammer. Met de profane witte uitstraling was het orgel nóg minder kerkorgel en nóg meer concertorgel geworden.
Olivier Latry, hoofdorganist van de Parijse Notre Dame, is in een interview met René Verwer in Het Orgel (2008/ 6) niet zo enthousiast over de restauratie. Toetsrepetitie is niet goed, het pedaal is te luid en het geluid blijft in de kast hangen, aldus Latry. Dat laatste was ook mijn indruk tijdens het prachtige concert dat Jos samen met maître Bernard Bartelink gaf op 5 september 2006. De opname van Asma uit 1974 laat meer kracht horen. Je wordt blij van de gedachte bij zo’n Cavaillé-Coll in ons land – maar het klinkend resultaat stelt ronduit teleur. Het orgel heeft niet de persoonlijkheid die sommige Adema’s wel hebben.
Van der Kooy heeft al een recital gemaakt op een Cavaillé-Coll: in de Heilige Hartkerk te Hasselt (B) (René Gailly CD 88 804 (1988), ook niet meer leverbaar). De Hasseltse Cavaillé-Coll is kleiner dan onze Haarlemse, maar heeft beslist de akoestiek mee. Hasselt kan ook een teer poëtisch palet laten horen. Dat is in Haarlem ook wat fletser.
In het boekje is een fraaie foto van het orgel opgenomen. De foto van Jos van der Kooy in de inlay is gemaakt in de Amsterdamse Westerkerk. Een foto van Jos aan het Cavaillé-Coll klaviatuur had hier welkom geweest.
De stadsorganist van Haarlem heeft een gevarieerd en boeiend programma opgesteld. Slechts één derde is aan te merken als Franse Romantiek; het grootste deel van het programma is van vaderlandse bodem. Een sympathieke gedachte. Andriessens Passacaglia per Organo (1929) staat als een huis en doet niet onder voor sommige Franse niemendalletjes die je wel eens hoort.
Bij het werk van De Pauw is het aardig te bedenken dat de componist 130 jaar geleden benoemd werd als organist van het op deze cd bespeelde instrument – dat toen nog in het Amsterdamse Paleis voor Volksvlijt stond.
Cervus van de hand van Piet Kee is een verklanking van psalm 42 met zangstem. Het vitale werk is oorspronkelijk geschreven voor harmonium en kan prima op de Cavaillé-Coll. Het is weer een heel andere wereld dan het vroegere werk van Kee – bijvoorbeeld het driedelige Wachet auf en Valerius’ Gedenck Klanck 1976.
Orgel en opgenomen werken krijgen een leesbare en boeiende beschrijving.
Jos van der Kooy besluit zijn recital met een drietal improvisaties: Komt vrienden in het ronde, Au clair de la lune en Drie Schuintamboers. (Ook tijdens de oplevering in januari 2006 improviseerde Van der Kooy over Au clair de la lune.) Van der Kooy doet hier de oude (en gouden) tijden van improvisatoren als Albert de Klerk en Louis Toebosch herleven: de drie kunststukjes zijn bondig, speels en spannend. Het is bij improviseren de kunst op tijd te stoppen … en dat geldt vast ook voor het recenseren van een fraaie cd: goede wijn behoeft geen krans!
Jos van der Kooy • Haarlem-NL • Philharmonie
Toccata in G (Dubois); Allegro Vivace – Symphony I (Vierne); Andante Cantabile – Symphony IV (Widor); Piece Héroique (Franck); Reve d’Amour (De Pauw); Passacaglia in a (Andriessen); Allegretto / Scherzando / Tranquillo / Tempo di Siciliano / Grave / Festivo (De Klerk); Menuet – Suite de Concert (Van Westering); Cervus – Psalm 42 (Piet Kee); Improvisatie (Van der Kooy)
Label: Tuliprecords
Nummer: TURE 185003
Speelduur:
Boekje: 16 pagina’s (N/ E)
Prijs: € 18,50
Muzikale interpretatie * * * * *
Programmakeuze * * * * *
Keuze van het instrument * * *
Kwaliteit van de opname * * * * *
Informatie in het boeklet * * * * *
Grafische vormgeving (cd en boekje) * * * * *
© 2009 www.orgelnieuws.nl
