Onlangs is het kabinetorgel uit 1777 weer teruggekeerd naar de Grote Zaal van de Menkemaborg te Uithuizen. Het orgel in de afgelopen tien maanden gerestaureerd door Mense Ruiter Orgelmakers te Zuidwolde. Op vrijdag 15 april wordt het kabinetorgel officieel in gebruik genomen in aanwezigheid van genodigden.

Het kabinetorgel is oorspronkelijk niet gebouwd voor de Menkemaborg. De Amsterdamse orgelbouwers H.A. Groet & J.J. Vool bouwden het in 1777 voor Sebo Hendriks van Houten, een landbouwer en houthandelaar in ’t Waar bij Nieuwolda. Hij was eveneens voorganger van de doopsgezinde gemeente en het orgel zal tijdens diensten in gebruik zijn geweest.

Text Example

advertentie

Het kabinetorgel werd in 1844 door de Groninger orgelbouwer H.E. Freytag vergroot en bleef tot 1915 in bezit van de familie Van Houten. Van 1915 tot 1935 werd het gebruikt als kerkorgel in de doopsgezinde kerk te Zijldijk totdat het vervangen werd voor een nieuw orgel, omdat het ouwe mensch nog al veel last had van verkoudheid…’ . Het kabinetorgel werd in 1935 geschonken aan het Groninger Museum met bestemming Menkemaborg, een passende plek voor een huisorgel. Tot in de jaren zestig van de vorige eeuw werd het orgel nog bespeeld, onder andere door ds. Gaaikema, waarbij het orgel vervoerd werd naar ’t Oldörp bij Uithuizen. Toen de conditie van het orgel in 1965 dusdanig slecht bleek, werd het binnenwerk opgeslagen op de zolder van de borg. De demontage en opslag werden echter op een onprofessionele wijze uitgevoerd.

In 1983 werd de kast gerestaureerd en nu 2011 het orgel. De restauratie door Mense Ruiter Orgelmakers te Zuidwolde had het karakter van een conserverend technisch herstel waarbij de situatie van 1844 als uitgangspunt werd genomen.

Het orgel is een monument. Er werd subsidie verkregen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed voor de restauratie. Dit dekt niet alle kosten en dank zij de financiële bijdragen van de gemeente Eemsmond, de provincie Groningen, diverse fondsen en particulieren werd de restauratie mogelijk.

Dispositie

Manuaal C-f3
Fluit Traver 16 D
Octaaf 8 B
Praestant 8 D
Gedackt 8 B/D
Praestant 4 B/D
Gedackt 4 B
Fluit 4 D
Quint 3 B/D
Octaaf 2 B/D
Ligtfluit 2 B

Werktuiglijke registers
Tremulant
Ventiel
Hihil

Wie ook benieuwd is naar de achttiende-eeuwse klank kan op zaterdagmiddag 16 april vanaf 15.00 uur de orgeldemonstratie bijwonen. Er wordt dan uitleg gegeven over de restauratie en zijn de diverse klanken uit de meer dan 400 pijpen van hout en metaal te beluisteren. Aansluitend is er een muzikaal optreden door organist Stef Tuinstra en blokfluitist Ronald Moelker.

Wie meer wil weten over hoe een orgel werkt en eraan de binnenkant uitziet, is van harte welkom op zondagmiddag 17 april. Vanaf 13.30 uur laten organist Eeuwe Zijlstra en orgelmaker Winold van der Putten alle facetten zien aan de hand van hun meegebrachte demonstratieorgel. Het kabinetorgel zal dan ook bespeeld worden door Eeuwe Zijlstra.

Een film over de restauratie van het orgel, gemaakt door filmmaker Han Gerretsen, wordt vertoond in café-restaurant het Schathuis.

Onder de genodigden op vrijdag 15 april is ook Seth Gaaikema, die herinneringen zal ophalen aan de Menkemaborg.