advertentie
Een kernsteek levert al eeuwenlang een discussie op. Volgens de een helemaal okay, voor de ander volstrekt fout. Dat verklaart dus waarom de schrijver m/v van de nieuwe column op Orgelnieuws tegendraads kan zijn. Soms zelfs in het geheel niet objectief. Maar wel altijd betrokken op de orgelwereld. De teksten ingeleverd via een vage server in Verweggistan, tast zelfs de redactie in het duister wie ‘Kernsteek’ is.
Ha, eindelijk: er is weer een beetje oorlog in Nederland Orgelland. De jacht is geopend op het orgelfront dat sinds vele decennia als Oudhollands pronkstuk te bewonderen valt in de Middelburgse Koorkerk. Utrechtse fundamentalisten hebben besloten dat dit orgelfront thuishoort in hun Nicolaikerk. Dat was misschien ooit het geval, maar in 1880 was men in Utrecht dit orgel beu en werd de lege kas opgehangen in het Rijksmuseum in Amsterdam. Na W.O. II kreeg het als decoratie een plekje aan de wand in de Middelburgse Koorkerk. Het binnenwerk schijnt in een bunker opgeslagen te liggen en niemand, behalve de medewerkers van de fa. Reil, durft het eigenlijk aan te raken, laat staan te restaureren. Voor je het weet heb je het mis als restaurateur (die kans is in Nederland sowieso altijd erg groot met net zoveel orgeladviseurs als dat er orgels zijn) en ben je de Gerard Kemkers van de Nederlandse orgelscene. In Middelburg zegt men een toezegging te hebben van Monumentenzorg om het front minstens tot 2052 in bruikleen te hebben. Als het binnenwerk gereconstrueerd moet worden, dan maar liever in Middelburg. In Utrecht zou het orgel, in de meest ideale omstandigheid, weer geplaatst moeten worden op de oude plek. Maar daar staat sinds 1957 het monumentale Marcussenorgel. Dat breek je ook niet zomaar af. Ook in het Groningse Scheemda viert de orgelromantiek hoogtij: het v.m. orgel uit 1526 is al sinds ruim een eeuw eveneens aanwezig in het Rijksmuseum. Een stichting beijvert zich voor de terugkeer naar Scheemda. Wat er dan met het monumentale Meijer-orgel uit 1874 moet gebeuren wordt nergens duidelijk. Of de plaatselijke organist raad zal weten met zo’n oud pierement in middenstoonstemming wordt ook niet vermeld. En of het allemaal niet op kan: ook in Enkhuizen is een stichting actief die droomt van de reconstructie van het Niehofforgel in de Westerkerk. Voor wie eveneens nog een levensdoel in dit genre zoekt: er staat in de R.K. Kerk van Abcoude ook nog steeds een lege Niehoff-kas.
Nu kennen we uit het recente verleden ook een aantal van dit soort vleesgeworden orgeldromen. In de 80-er jaren werd door de fa. Vermeulen te Weert op fraaie wijze een Vlaams barokorgel tot leven gewekt in de wat naargeestige dorpskerk van het Brabantse Schijf. Mooi orgel, middentoonstemming, Vlaamse barokdispositie enz. Ter plaatse speelt men vanwege die stemming liever op het Judasorgel. Concerten of cd-opnames zijn er natuurlijk niet . In de Oud-Katholieke Kerk van Den Haag stond een fraaie kas (HW+RW) van een v.m. Garrels-orgel. hup, binnenwerk eruit, voor veel geld het in diaspora geraakte Garrels-pijpwerk teruggekocht en in 1994 als Garrels-orgel gereconstrueerd en gepresenteerd. Fraai orgel, daar niet van. Maar het pedaal wacht nog steeds op completering, er zijn zelden concerten en het orgel is in relatieve anonimiteit geraakt. Even verderop in Leiden: het Van Hagerbeer-orgel in de Pieterskerk. Eigenlijk een orgel dat nog steeds niet af is, want de voor de klank essentiële bepleistering van het kerkschip is nog steeds niet aangebracht. Vaak ook is de kerk gesloten wegens recepties of complete boktorplagen. Titularis Van Doeselaar gaat ook niet voor elk verzoekje even de orgeldeur openmaken, als een verzoekje tot serieuze bespeling al mogelijk is.
Begrijpelijk dat de Nederlandse orgelmakerijen aan het werk moeten blijven, het zij ze van harte gegund. Maar kunnen ze in Zeist niet eens een prioriteitenlijstje maken? Er staat in Den Haag nog steeds een uniek Loret-orgel te beschimmelen en een paar straten verder een Duyschot/Witte-orgel dat alleen achter glas is te bewonderen en zelden tot klank komt. Ik gun de stichtingen in Scheemda en Utrecht hun successen maar als ze slagen eis ik ook dat de stichtingsbestuurders netjes in de kerkbanken gaan zitten en op hele noten de psalmen meezingen. Iedere zondag. In Scheemda wordt dat een revolutie: dat orgel dateert nog uit de Roomsche tijd, dus weg met dat Liedboek en ga alvast oefenen met het Graduale. [KERNSTEEK]
Wilt u reageren? Mail ons dan via
info@orgelnieuws.nl
Graag sluit ik mij aan bij de nuchtere en realistische kijk op de historisch/hysterische orgel restauratie praktijk die zeker niet van de laatste tijd is. Vrije- naar aangehangen pedalen terug gerestaureerd, meerdere pedaalkoppels terug naar één of géén, toegevoegde bovenwerken/dwarswerken/zwelkasten en zwelwerken. Weg met magazijn balgen: hoera voor de scheppers en keilbalgen en het bijkomende gehinnik. Zelfs Witte-orgels in het verre verleden moesten het veld ruimen (Den Haag). De strijd in Bolsward Martini- en Groningen der Aa-kerk liggen vers in het geheugen: gelukkig zijn daar de remmen in werking getreden. Maarten Oranje, Kampen
© 2010 www.orgelnieuws.nl
