Op zondag 6 maart wordt het Klais-orgel in de St. Godehard in Vorst (even over de grens bij Venlo) na een (bijna) integrale restauratie opnieuw in gebruik genomen. De firma Verschueren Orgelbouw b.v. te Ittervoort verzorgde de restauratie van het 193e opus van Johannes Klais uit 1901.
advertentie
Het rein-pneumatische Klais-orgel is de afgelopen eeuw niet geheel ongeschonden bewaard gebleven. In de Eerste Wereldoorlog werden de tinnen frontpijpen door de Duitse overheid gevorderd. Kort na de oorlog werden nieuwe, uit zink vervaardigde frontpijpen geplaatst. Een grotere inbreuk betekende de dispositiewijziging die in de jaren 50 plaatsvond. Diverse registers zoals Dolce 8’, Vox coelestis 8’, Aeoline 8’ en Flautino 2’ werden vervangen, terwijl een nieuwe Terz 1 3/5’ en een Choralflöte 4’ met gebruikmaking van bestaand pijpwerk werden gerealiseerd. De afgelopen decennia was ook de technische conditie van het orgel problematisch geworden als gevolg van slijtage en veroudering van onderdelen van de windvoorziening en tractuur.
Gerestaureerd
In 2015 werd het orgel integraal gerestaureerd. De enorme magazijnbalg en de windladen werden op locatie gerestaureerd, terwijl het pijpwerk, speeltafel en de onderdelen van de pneumatische tractuur in de orgelmakerij van Verschueren hersteld werden. De constructie van de pneumatische bedieningssystemen in de speeltafel en het ‘koppelapparaat’ is indrukwekkend. Een bijzonderheid is daarnaast de toepassing van keilbalgjes in plaats van membranen voor de bediening van de kegels in de windladen.
Dispositieherstel
De oorspronkelijke dispositie werd hersteld, met dien verstande dat de reconstructie van drie ‘verdwenen’ registers van het tweede manuaal om budgettaire redenen is uitgesteld. Naar verwachting zal deze completering niettemin binnen afzienbare tijd gerealiseerd kunnen worden. Het Klais-orgel uit Hastenrath diende als referentie voor de te reconstrueren registers.
De restauratie van het orgel werd uitgevoerd door Verschueren Orgelbouw b.v. (Ittervoort). Bernd Godemann trad op als adviseur namens het bisdom Aachen.
Ingebruikname
De ingebruikname vindt op 6 maart ’s morgens om 11.30 uur plaats met een ‘Festmesse’. Om 17.00 uur wordt het orgel door Hannes Joachimi en Urszula Neugebauer tijdens een concert bespeeld.
Dispositie
volgorde conform de indeling van de windladen
Manual I C-g3, uitgebouwd tot c4 t.b.v superoctaafkoppel
Principal 8 – C- a front, zink (niet origineel), vanaf b binnen, tin
Octave 4 – C-A: front, zink (niet origineel), vanaf B binnen, tin
Bordun 16 – C-h1 fichte, vanaf c2 tin
Flaut major 8 – C-h fichte, vanaf c1 tin
Gamba 8 – tin
Gemshorn 8 – C-H zink, vanaf c tin
Dolce 8 – conisch, reconstructie naar Hastenrath, C-H zink, vanaf c tin
Hohlflöte 4 – C-h fichte, ronde opsneden, vanaf c1 tin
Quinte 2 2/3 – tin
Octave 2 – tin
Mixtur 3-4 fach – reconstructie naar Hastenrath, tertskoor origineel *
Trompete 8 – tin
* samenstelling Mixtur
C: 2 2/3 – 2 – 1 3/5
c1: 4 – 2 2/3 – 2 – 1 3/5
Manual II C-g3
Lieblich Gedackt 16 – C-h1 fichte, vanaf c2 tin
Principal 8 – C-H zink, vanaf c tin
Vox coelestis 8 – vanwege het ontbreken van een ander strijkend register op Man. II zijn de pijpen voorlopig niet-zwevend gestemd en op de plaats van de Salicional opgesteld.
Salicional 8 – ontbreekt, nog te reconstrueren
Aeoline 8 – ontbreekt, nog te reconstrueren
Rohrflöte 8 – C-H fichte, vanaf c tin, met roeren
Flauto traverso 4 – C-h fichte, vanaf c1 tin, vanaf c2 overblazend
Flautino 2 – ontbreekt, nog te reconstrueren
Pedal C-f1
Salicetbass 16 – zink
Violon 16 – fichte, open
Subbass 16 – fichte, gedekt
Prinzipal 8 – C-Cis en vanaf H fichte, D-B in het front zink (niet origineel)
Violoncello 8 – zink, corpora verlengd (was tot Choralflöte 4’ getransformeerd)
Posaune 16 – houten kastjes, metalen koppen, zinken bekers
Koppelingen en overige speelhulpen
Manual I – Pedal
Manual II – Pedal
Manual II – Manual I
Superkoppel Manual I
Subkoppel Manual II – Manual I
Superkoppel Pedal
Vrije combinatie – keuze tussen ‘Registeratur I’ en ‘Registeratur II’
Vaste combinaties: – te bedienen middels drukknoppen in de klavierlijst onder Manual I)
Pianissimo, Piano, Mezzoforte, Forte, Tutti
Piano pedaal
Tongwerken af – ‘Rohrwerk absteller’
Winddruk: 87 mm waterkolom
