Koororgel voor Tilburgse Sint Jozefkerk

Text Example

advertentie

Op zondag 30 november is het Loret-koororgel van de St. Jozefkerk op de Heuvel te Tilburg ingewijd. Het gerestaureerde orgel werd onlangs geplaatst door Elbertse Orgelmakers te Soest.

Het orgel werd in 1859 gebouwd door François Bernard Loret te Mechelen voor de rectoraatskerk van de Fraters van Tilburg. Het kreeg elf registers, verdeeld over Hoofdwerk en Positief. Het pedaal was aangehangen aan het Hoofdwerk.

In 1905 werd het orgel door P.J. Vermeulen gewijzigd en uitgebreid. De mechaniek onderging wijzigingen en er werd een nieuwe, vrijstaande speeltafel geplaatst aan de rechterzijkant van het orgel, waarbij de bespeler rugwaarts tegen de zijwand van de orgelkast kwam te zitten. De dispositie werd uitgebreid met een Cornet op het Hoofdwerk; het pedaal werd zelfstandig gemaakt met een bezetting van drie stemmen op een pneumatische lade. De registers Prestant 8 en Octaaf 4 van het Hoofdwerk werden enkele halve tonen opgeschoven om een breder mensuurbeeld te krijgen. In 1917 wordt de fraterskerk een parochiekerk, gewijd aan Sint Vincentius a Paolo.

In 1958 volgde overplaatsing naar een moderner kerkgebouw aan de Gasthuisring, uitgevoerd door de firma Vermeulen te Weert. Door de geringe hoogte van de kerkruimte verdwenen de pinakelbekroningen op de twee torens. De klank werd aangepast aan een neobarok klankideaal.

In 1976 zou het Loret-orgel opnieuw worden verplaatst, nu naar de H. Theresiakerk. Behalve wijziging in de windvoorziening en de kanalisatie bleef het orgel ongewijzigd. In 1997 werd de Theresiakerk gesloten. Het orgel werd opgeslagen en kreeg, na restauratie, een nieuwe bestemming als koororgel in de St. Jozefkerk te Tilburg. De opdracht tot restauratie werd verstrekt aan Elbertse Orgelmakers te Soest. Het werk aan de orgelkas werd onder supervisie van de orgelmakers uitgevoerd door vrijwilligers uit de parochie. Jos Laus was als adviseur namens de Katholieke Klokken- en Orgelraad bij het project betrokken, Rudi van Straten namens de Rijksdienst voor voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten.

Het orgel heeft een plaatst gekregen aan de zuidzijde van het liturgisch centrum dat zich in de viering van de neogotische kerk (1872-1889) bevindt. De speeltafel staat aan de koorzijde. De neogotische bekroning van de twee zijtorens van de orgelkas werd gereconstrueerd. Voor het pedaal van 1905 werd een nieuwe kast gemaakt die, gescheiden door een stemgang, achter de hoofdkas staat opgesteld. In de hoofdkas zijn de originele Loret-laden gesitueerd. De positieflade achter het front, daarachter de hoofdwerklade. Beide laden zijn grondig gerestaureerd.

Tot voor de restauratie had het orgel een zwelkast voor beide manualen. Omdat de kwaliteit van de zwelinrichting matig was en het hoogst twijfelachtig werd gevonden dat het orgel al in 1905 een zwelkast had, is besloten deze te verwijderen. De rein-pneumatische pedaallade uit 1905 (systeem-Weigle) is gehandhaafd en geheel hersteld.

De speeltafel (een fabrieksspeeltafel van Duitse afkomst uit 1905) is geheel gerestaureerd, het toetsbeleg vernieuwd en de registertrekkers voorzien van nieuwe, gekleurde naamplaatjes.

De windvoorziening is geheel herzien. Een niet-originele magazijnbalg is vervangen door een nieuwe balg.

Voor reconstructie van de dispositie was de terugkeer naar de klanksituatie van Loret het uitgangspunt; echter wel met behoud van toevoegingen uit 1905.

Hoofdwerk: Cornet is gehandhaafd. De Holfluit 4 is gereconstrueerd (was gewijzigd in een Flûte harmonique). De opschuiving van de Prestant en Octaaf zijn ongedaan gemaakt.

Positief: de Viola 8 en Salicet 4 zijn gereconstrueerd naar voorbeeld van Loret-orgels in Utrecht en Lith.

Het pedaalpijpwerk is ongewijzigd gebleven.

Op zondag 30 november vond de inwijding en inspeling van het Loret-orgel plaats. De organisten Clemens Abers, Rob Nederlof en Ad van Sleuwen bespeelden het orgel in werk van C.Ph.E. Bach, Boëly, Saint-Saëns, Langlais, Bossi, Lemmens en Mozart. Het Heuvels Gemengd Koor bracht werk van Stanford ten gehore.

Dispositie

Hoofdwerk C-f3

Bourdon 16

Prestant 8

Bourdon 8

Octaaf 4

Holfluit 4

Cornet IV

Trompet 8

Positief C-f3

Bourdon 8

Viola 8

Salicet 4

Fluit 4

Flageolet 2

Pedaal C-d1

Subbas 16

Fluitbas 8

Fagot 16

Koppels

Hoofdwerk + Positief

Pedaal + Hoofdwerk

Pedaal + Positief