Gedurfd is het zeker: een concert met drie veeleisende, grote werken van symfonische allure op Nederlands grootste orgel, het Marcussenorgel in de Grote- of St. Laurenskerk te Rotterdam. Jan Hage deed het tijdens een concert op 8 augustus 2006 en we mogen van geluk spreken dat Aart van der Waal er was met zijn opname-apparatuur. Want dit concert is het waard is om herbeluisterd te worden.
advertentie
Jan Hage is een organist die een geweldige speeltechniek paart aan een gezonde dosis creativiteit en eigenzinnigheid. Deze cd is daar een mooi voorbeeld van. Hage opent met de ruim 25 minuten durende Sonate van de jong gestorven Julius Reubke (1834-1858). Het is een programmatisch werk van grote allure. Aan de breed opgezette, vierdelige sonate liggen teksten uit Psalm 94 ten grondslag. Hage geeft op indrukwekkende wijze de verschillende karakters van de afzonderlijke delen weer, waarbij gedrevenheid en verstilling mooi in balans zijn. De opbouw is verwant aan de grootse Fantasie und Fuge über den Choral ‘Ad nos, ad salutarem undam’ van Liszt, het tweede werk op het programma.
Hage kiest voor een voortvarende aanpak die perfect aansluit bij het programmatische karakter. Met bijna 27 minuten is zijn vertolking aan de snelle kant, maar nergens klinkt zijn spel gehaast. Voor het virtuoze passagewerk in de slotfuga’s draait Hage zijn hand niet om – wat een trefzekerheid, wat een spanning!
De weinig gespeelde Deuxième Symphonie van Dupré is het derde en laatste werk van het concert. Ook hier veel virtuositeit, al is het idioom niet te vergelijken met dat van de twee voorgaande Duitse symfonische werken. Enerzijds is de Franse afkomst goed hoorbaar, anderzijds staat dit werk in stilistisch opzicht tamelijk ver af van contemporaine werken van Vierne en Widor. De drie werken vragen zeer veel van de organist en in dit geval ook van de registranten. Joost de Nooijer en Arjan de Vos hebben in die functie een belangrijke bijdrage geleverd aan de bijzonder overtuigende, soms zelfs overrompelende uitvoeringen van Jan Hage.
Het Marcussenorgel (1973) staat al sinds de bouw bloot aan de nodige kritiek: het is geen eenheid, de grondstemmen missen warmte, de klank is in de hogere regionen te dun, het orgel mist potentie, enkele belangrijke registers (zoals een Basson-Hautbois) ontbreken – in al deze kritiek zit zeker een kern van waarheid. Toch is het een van de weinige orgels in ons land waar grote symfonische werken tot hun recht kunnen komen. De grootste beperking lijkt me het ontbreken van een setzer, maar wat niet is kan nog komen. Het is verrassend hoe overtuigend de Duits-romantische werken van Reubke en Liszt onder de handen van Hage tot klinken komen.
Dat het Marcussenorgel geen Duits-romantisch orgel is hoor je onmiddellijk, maar de creatieve en soms excentrieke registraties van Hage doen volledig recht aan het karakter van de muziek. Jan Hage laat het orgel van zijn beste kant horen en speelt bovendien zodanig dat elementen als de nuchtere klank van de fluiten en de droge klank van de strijkers nauwelijks opvallen.
In het boekje vinden we toelichtende teksten van de hand van Jan Hage. Onduidelijk is waarom de teksten die ten grondslag liggen aan de programmatische Sonate van Reubke niet in het Duits zijn weergegeven (wel in het Nederlands en Engels) en waarom de toelichtingen niet de volgorde van het programma volgen. De enige foto die in het boekje staat is helaas kwalitatief onder de maat. De foto’s op de omslag zijn beter gelukt. Verder is de dispositie van het Marcussenorgel afgedrukt en is er aandacht voor de levensloop van Jan Hage.
Samenvattend: een prachtig concert dat het waard is om meer dan eens beluisterd te worden.
Muzikale interpretatie * * * * *
Programmakeuze * * * * *
Keuze van het instrument * * * *
Kwaliteit van de opname * * * * *
Informatie in het boeklet * * * *
Grafische vormgeving (cd en boekje) * * *
Jan Hage Marcussen orgel Grote of St. Laurenskerk te Rotterdam
Label: ToccaTa Records
Nummer: TRR 99014
Speelduur: 70’46
Booklet: 16 pagina’s (N, E)
