advertentie
Het orgel van de Hervormde Ursuskerk in Termunten is onlangs in ere hersteld. Na decennia van stilzwijgen werd het orgel door de orgelmakers van Mense Ruiter gerestaureerd. Vrijdag 9 april 2010 wordt het orgel opnieuw in gebruik genomen.
In 1866 vervaardige Nicolaas Anthonie Gerhardus Lohman (Assen) een orgel voor de Doopsgezinde Kerk te Nieuw-Scheemda. Hij was de laatste telg (vierde generatie) van een beroemd orgelmakersgeslacht. Rond 1905 werd het Lohman-orgel hersteld door de orgelmaker Wolter Klaassens Beukema (Groningen). In 1921 werd het instrument, na sluiting van het kerkgebouw, overgeplaatst naar de Doopsgezinde Kerk te Noordbroek. Na de tweede Wereldoorlog werd ook deze kerk gesloten en het aanvankelijk in de kerk achtergebleven orgel raakte in ernstig verval. Het werd uiteindelijk gered door de heer J. Zijlstra (Nieuwolda), die het zorgvuldig demonteerde en in veiligheid bracht in zijn woonhuis.
Nu, zo’n 45 jaren later, prijkt het door Mense Ruiter orgelmakers (Zuidwolde) gerestaureerde Lohman-orgel in de Kerk van Termunten, op de plaats waar in 1739 de Groninger orgelmaker Matthias Amoor een orgel had gebouwd dat bij oorlogsgeweld in 1945 verloren ging.
De restauratie werd in de jaren 2007-2010 in etappes uitgevoerd. Het schilderwerk werd verzorgd door Tico Top (Kruisweg). Adviseur was aanvankelijk Jan Jongepier (Leeuwarden), die het instrument inventariseerde en een restauratieplan opstelde. Om leeftijdsredenen droeg hij de begeleiding bij de restauratie zelf over aan Peter van Dijk.
Het instrument bleef buitengewoon gaaf bewaard. Slechts de orgelbank, de mechaniek van de Forte-constructie en de voetpomp voor de windvoorziening waren in de loop der tijden verdwenen en zijn thans gereconstrueerd. Tevens is een elektrische windmotor toegevoegd.
Het orgelfront
Een eenvoudig drieledig neogotisch front op een onderbouw die op de oorspronkelijke locatie in een balustrade was opgenomen. Er zijn drie vlakke velden. Het middenveld wordt aan de bovenzijde afgesloten met een wimberg, de zijvelden hebben een rechte bovenafsluiting. Oorspronkelijk werd het middenveld bekroond met een ornament, dat helaas spoorloos verdwenen is. In de frontkrans en de bovenlijsten op de zijvelden zijn geometrische figuren uitgezaagd. Bij de pijpvoeten zijn tootlijsten aangebracht. De bovenblinderingen van de zijvelden zijn spitsbogig, het middenveld heeft een geschubde bovenblindering. De boerse vleugelstukken lijken door het Jugendstil te zijn geïnspireerd; ze dateren vermoedelijk circa 1905. De onderbouw heeft aan de voorzijde drie onversierde panelen. Ter weerszijden van de orgelkas is thans wederom een balustrade aangebracht.
Ingebruikname
Het Lohman-orgel wordt op vrijdag 9 april opnieuw in gebruik genomen met een feestelijke bijeenkomst die begint 15.00 uur. Er is koffie en thee vanaf 14.30 uur.
Orgelrestaurateur Jan Veldkamp van Mense Ruiter vertelt over de restauratie en orgeladviseur Peter van Dijk zal uitleg geven over de mogelijkheden van het het orgel met woorden en klanken. Na afloop is er een hapje en een drankje en de mogelijkheid het orgel te bezichtigen. De toegang is gratis. De kerk is gelegen aan het Petrus Muntinghepad in Termunten.
Dispositie
Manuaal
Holpyp 8 B/D – gedekt; bas grenen, c1-h1 eiken, af c2 metaal
Fluit Travers 8 – C-H i.c.m. Holpyp; af c open, eiken
Viola di Gamba 8 D – open, metaal
Praestant 4 B/D – open, metaal; D-a in front
Fluit 4 – C-H grenen, af c metaal; co-f2 gedekt, rest open
Woudfluit 2 B/D – C-H gedekt, hout; af c open, metaal
Pedaal C-c0
Aangehangen
Werktuiglijke registers
Nihil – loze registerknop
Forte-registertrekker – schakelt de Viola di Gamba 8, de Praestant 4 Disc., de Fluit 4 en de Woudfluit 2 tezamen in of uit
Bas/discant-deling h/c’
Magazijnbalg met schepbalg (1866)
Klaviatuur aan de linkerzijde van de kas.
Stemtoonhoogte a=435 Hz
Gelijkzwevende stemming
Winddruk 68 mm waterkolom
Met dank aan Peter van Dijk
© 2010 www.orgelnieuws.nl
© 2010 fotografie kerktermunten.nl
