Nog tot 13 september is de tentoonstelling ‘Maarschalkerweerd geëxposeerd’ te zien in de Utrechtse Nicolaïkerk. Aan de hand van tal van historische foto’s, archiefstukken, gereedschap en orgeldelen wordt een overzicht gegeven van het leven en werk van Michaël Maarschalkerweerd (1838-1915). Er staat ook een instrument van de Utrechtse orgelbouwer speelbaar opgesteld.
advertentie
De tentoonstelling vindt plaats in het kader van het Michaël Maarschalkerweerd Herdenkingsjaar 2015. Het is een van de vele activiteiten die de gelijknamige stichting dit jaar organiseert rond de herdenking van de de vooraanstaande orgelmaker Michaël Maarschalkerweerd die honderd jaar geleden overleed. De samenstellers van de tentoonstelling wisten een grote verzameling materiaal bij elkaar te krijgen dankzij de medewerking van de orgelmakers Elbertse, Adema, Flentrop en Steendam, het Utrechts Orgelarchief Maarten Vente (waar zich het Maarschalkerweerd-archief bevindt) en vele particulieren en instanties.
Nicolaïkerk
Maarschalkerweerd en de Nicolaïkerk (met zijn Marcussen-orgels) lijken niet logischerwijs aan elkaar gelinkt. Toch was deze Utrechtse kerk geen onbekend terrein voor Maarschalkerweerd die zijn atelier iets verderop had in wat nu de binnenplaats van Museum Catharijneconvent is. In 1886 verhuisde hij namelijk het Peter Gerritsz-orgel uit 1479 van de Nicolaïkerk naar het Rijksmuseum in Amsterdam en bracht het orgel uitgebreid in kaart. De gotische orgelkas zou nog regelmatig als inspiratie dienen voor een aantal van Maarschalkerweerds frontontwerpen.
Veelomvattend
In de zuidbeuk en het zuidertransept is nu alle ruimte gegeven aan een groot aantal vitrines met archiefstukken, boeken en (reproducties van) historisch beeldmateriaal die een veelomvattend beeld geven van Maarschalkerweerd. Niet alleen van hem als orgelmaker, maar ook van zijn leefomgeving, zijn atelier en woonhuis. Bijzonder zijn de twee schilderijen van Maarschalkerweerd en zijn echtgenote. Nog maar kort voor de tentoonstelling werden ze uit privébezit van de nazaten ter beschikking gesteld.
De foto’s en tekeningen geven een goede impressie van het oeuvre van Maarschalkerweerd. Een deel van het materiaal is tot nog toe niet of nauwelijks te zien geweest, waaronder foto’s van verdwenen orgels of ontwerpen die nooit gerealiseerd zijn. Daarnaast zijn er voorwerpen uit zijn atelier, kleine en grotere orgelonderdelen en authentiek pijpwerk te zien. Zo staan er ondermeer een barkermachine, het binnenwerk van een speeltafel en een windlade met pijpwerk van het voormalige orgel van de Dominicuskerk in Utrecht opgesteld. Alle materiaal is voorzien van een uitgebreide beschrijving.
Bespeelbaar orgel
Dankzij de medewerking van de rooms-katholieke parochie van Rheden en Elbertse Orgelmakers staat in het koor van de Nicolaïkerk nu ook een compleet bespeelbaar Maarschalkerweerd-orgel uit 1908 opgesteld. Het eenklaviers orgel was tot 2014 in gebruik in de Sint-Mauritiuskerk te Rheden en werd oorspronkelijk geleverd aan de St. Michaëlkerk in De Bilt.
De dispositie van het mechanische orgel is: Manuaal (C-f3): Prestant 8 (doorlopend, geheel open), Holpijp 8 bas/discant, Gamba 8 (vanaf c0), Salicionaal 4 en Fluit 4. Pedaal (C-d1) aangehangen. Hoewel klein is het een draagkrachtig instrument dat de kerkruimte uitstekend vult.
Het orgel kan ook dagelijks tussen 13.00 uur en 13.30 uur worden bespeeld door ervaren amateur- en professionele organist. Wie een halfuur muziek wil verzorgen kan zich per mail aanmelden bij de cantor-organist van de Nicolaïkerk muziek@kozwanenburg.com en cc naar maarschalkerweerd2015@gmail.com.
Vermeld bij aanmelding naam en telefoonnummer, waar u momenteel organist bent, bij wie u uw orgelopleiding heeft genoten en op welk dag(en) u zou willen spelen. Orgelmuziek staat op de eerste plaats, maar een combinatie met zang of een instrument is ook mogelijk.
Openingstijden
De tentoonstelling in de Nicolaïkerk (Nicolaaskerkhof 8) is iedere dinsdag tot en met zaterdag van 12.00 uur tot 16.30 uur tot 13 september 2015 te bezoeken. Daarna verhuist de expositie naar het Nationaal Orgelmuseum te Elburg, waar het onderdak krijgt in de gotische kapel van het Elburgs Museum.
© 2015 fotografie Philip van den Berg (tentoonstelling en Bart van Buitenen (orgel)
