Onder auspiciën van onder meer het Max Reger Institut te Karlsruhe heeft de Italiaanse virtuoos Roberto Marini in 2002 gedurende zestien recitals de complete orgelwerken van Max Reger uitgevoerd. In 1996 had hij al Bach ‘gedaan’. Marini is een leerling van de vermaarde Fernando Germani.
advertentie
Marini voltooide zijn conservatoriumopleiding met een indrukwekkende vertolking van Regers opus 73: ‘Variationen und Fuge über ein Originalthema’. In 1994 ontving hij uit handen van Lionel Rogg de prestigieuze ‘Premier prix de virtuosité d’Orgue’ aan het conservatorium van Genève. Marini is ook jurist. Hij heeft allerlei belangrijke prijzen gewonnen en hij werd gevraagd door onder andere het Max Reger Institut om het werk van Reger uit te voeren. Marini is organist van de kathedraal van Teramo.
Hoe ‘men sich ook wendt of keert’: Reger is een belangrijke orgelcomponist. Wie houdt van grootse romantische orgelkunst, vette harmonieën, een zwelgen in melancholie, een lichte overdaad aan chromatiek, een verzadigde verklanking van schrijnende Weltschmerz en zo meer, komt bij Max volop aan zijn of haar trekken. En o ja, Reger was als groot vereerder van Bach de kunst van de polyfonie meer dan meester.
Tijdeigen
Zijn werk doet het goed op tijdeigen orgels van Sauer of Walcker, zoals in de Marktkirche te Wiesbaden of de Thomaskirche te Leipzig, waar ooit Wilhelm Krumbach de koraalfantasieën geweldig mooi vastlegde (Eurodisc, alleen tweedehands in vinyl verkrijgbaar). Regers werk gedijt echter vaak ook prima op orgels van barokke snit. Jos van der Kooij heeft in Haarlem menigmaal het bewijs geleverd, en in vroeger tijden liet Feike Asma horen hoe zo’n Reger-Passacaglia in Maassluis spannend en kleurrijk tot klinken kon komen.
Liefhebbers zullen ook met weemoed terugdenken aan de onvergetelijke vertolkingen van wijlen Bram Beekman; bijvoorbeeld ‘Hallelujah, Gott zu loben’, live in 1979 in de Rotterdamse Laurens. Zijn leermeester Anton Heiller registreerde onder andere ‘Wachet auf’ in de Dom van Linz voor Erato – wanneer komt die als heruitgave op cd? Ook een buitengewone Reger-plaat is die van Heinz Wunderlich op Organum Classics (Ogm 230117); gespeeld op de grote Sauer van de Dom te Berlijn.
Reger-uitgaven
Complete Reger-uitgaven zijn er genoeg op de markt. ‘Onze’ Cor van Wageningen trouwens heeft inmiddels vijf veelgeprezen cd’s opgenomen met hoogtepunten. Rosalinde Haas maakte (MDG Records) met een opname op de wat kaal en al te strak klinkende Albiez-orgels (gebouwd in 1983-’84) een gedurfde keuze – hoewel er recensenten waren die dit medium ideaal voor (een lineaire benadering van) Reger vonden!
Martin Schmeding heeft met zijn opnamen voor Cybele Records nogal wat prijzen in de wacht gesleept. De (goedkope) Naxos serie is wat wisselend van kwaliteit. Het is altijd een belevenis om Josef Still op zijn Klais in de Dom van Trier te horen, maar de Naxos-opnamen halen het niet bij de voortreffelijk opname van Stills recital op IFO-Records (1999). Recent zijn ook de grammofoonplaten van Kurt Rapf op cd gezet. Rapf voelde Regers muziek heel goed aan, maar de fonografische kwaliteit van deze box is niet echt top.
Marini
En wat heeft Marini te bieden? Een sowieso fraai verzorgde serie op instrumenten in de sfeer van Max Reger. Niet alle echt tijdeigen instrumenten, maar wel voldoen alle bespeelde instrumenten aan het klankideaal van Reger. Dat betekent onder andere veel zachte achtvoets registers waarmee eindeloos gekleurd kan worden. Ook kunnen op deze instrumenten gemakkelijk crescendo’s en decrescendo’s worden gemaakt.
Marini koos voor het Steinmeyer-orgel van de Basilika te Ottobeuren, voor het bekende Sauer-orgel van de Erlöserkirche te Bad Homburg, voor het Link-orgel van de Evangelische Stadtkirche te Giengen-an-der-Brenz, voor het Stahlhuth/Jann-orgel van de St. Martin te Dudelange (Luxemburg), voor het Sauer-orgel van de Moritzkirche te Halle en zo meer. De 17 cd’s zijn alle getooid met een fraaie foto van de grote Max.
Marini komt technisch niets tekort en hij gaat met liefdevolle aandacht om met Regers werk. Prachtig legatospel, mooie lange lijnen en getrouwheid aan Regers partituur kenmerken zijn omgaan met de grote romantische meester. Je hoort Regers muziek op deze orgels ‘thuiskomen’. In sfeervolle werken als bijvoorbeeld Benedictus (op. 59/ 9) worden klankeffecten gerealiseerd die zelfs Piet van Egmond op een mechanisch orgel toch niet gebakken kreeg. Het Stahlhuth/Jann-orgel in de St. Martin van Dudelange verraste me trouwens in positieve zin: Duitse hoogromantiek doet het daar toch beter dan Franse romantiek.
De kwaliteit van Marini’s interpretaties is van een constant hoog niveau. Bij al dat fraais zou ik toch niet landmark recordings als bijvoorbeeld Heinz Wunderlich op Organum Classics en Cor van Wageningen vol. 5 (Doesburg) willen missen. Marini kan wat nuchter en voortvarend overkomen. Krumbach bijvoorbeeld leek zelf weg te zwijmelen bij Regers breed uitgesponnen, larmoyante zwelgen in bespiegelingen over het jammerdal waaruit de ziel wordt geroepen in de koraalfantasie over Freu dich sehr, o meine Seele. Sommige Reger-liefhebbers zullen trouwens de voorkeur geven aan Marini.
Wie een complete Reger wil (losse delen kopen kan ook), kan uitstekend bij Marini terecht. Begrijpelijk dat het Max Reger Institut te Karlsruhe haar naam verbindt aan deze uitvoeringen. Een heel smaakvolle set die eigenlijk nergens tegenvalt en een sfeervolle weergave biedt van alle orgelwerken van de kolos Reger.
Max Reger – Complete Organ Works – Vol. 1-8
Roberto Marini
Playing great organs in Austria, Germany, Luxembourg, Switzerland
Max Reger: complete organ works; Johann Sebastian Bach: keyboard works arranged for the organ by Max Reger
Label: Fugatto (in samenwerking met Max Reger Institut)
Nummer: FUG 041 t/m FUG 048
Speelduur: 17 cd’s
Verkrijgbaar via: fugatto.free.fr
