Waar de orgelwerken van Reger nog steeds regelmatig live te horen zijn, lijken de concertpodia voor Regers orkestwerken inmiddels definitief gesloten. En dat is zonde, want de bekendste daarvan, zoals de variatiereeksen over thema’s van Mozart en Beethoven, behoren tot het beste wat uit de pen van de componist vloeide.
advertentie
Veel minder bekend is de Symphonischer Prolog zu einer Tragödie. Opnamen zijn op de vingers van één hand te tellen en het is zelfs de vraag of het stuk überhaupt vaak op orkestlessenaars heeft gestaan. Organist Heinrich Walther was er in ieder geval zodanig door gegrepen dat hij zich aan een orgeltranscriptie waagde en die samen met twee grote orgelwerken vastlegde op het Kuhn-orgel van de Jesuitenkirche in Heidelberg.
De Symphonischer Prolog is, zoals de naam al doet vermoeden, aanvankelijk bedoeld als opening van een meer delen omvattende compositie. Verder dan deze proloog is het echter niet gekomen. De première in 1909 leidde, mild geformuleerd, niet tot bijster lovende commentaren. Zo sprak één recensent van ‘de apotheose van muzikale lelijkheid’. Een andere criticus stelde zelfs dat Reger hiervoor strafrechtelijk vervolgd diende te worden… Alle kritiek bracht de componist ertoe om de boel drastisch in te korten. Uiteindelijk bleef tweederde van de oorspronkelijke compositie over – nog steeds een flinke brok van zo’n dertig minuten.
Wat betreft omvang en instrumentatie doet het werk sterk denken aan Anton Bruckner of Gustav Mahler. Qua vorm is in feite sprake van een grote sonate waarin een aantal thema’s wordt uit- en doorgewerkt, met halverwege en aan het slot een koraalachtige passage. Het woord tragedie in de titel verwijst overigens niet naar een concrete gebeurtenis of een specifiek werk uit het gelijknamige literaire genre, maar moet gezien worden als aanduiding van een gemoedstoestand. De atmosfeer is dan ook bedrukt, duister, een beetje broeierig.
Dat het bewerken van orkestmuziek een kolfje naar de hand is van Heinrich Walther, bewees hij al eerder met zijn Mendelssohn- en Franck-transcripties. Ook met deze partituur weet de organist van de Saint-Matthieu in Colmar wel raad. De overgang van orkest naar orgel verloopt eigenlijk heel soepel; zowel opbouw als sfeer blijven in de orgelversie goed overeind. Wat betreft de overige werken op de cd: ook in de Phantasie und Fuge d-Moll (Regers laatste grootste orgelwerk) en de machtige Phantasie und Fuge über B-A-C-H toont Walther zich een ware Reger-meester. Zijn voordracht boeit van begin tot eind en de keuze van tempi en registraties laat nauwelijks wensen onvervuld.
De keuze voor het Heidelberger Kuhn-orgel is een schot in de roos. Een modern symfonisch instrument met zowel de warmte van een Walcker als de helderheid van een Hildebrandt. Die combinatie maakt dit orgel welhaast het ideale orgel voor het uitvoeren van Regers ‘krentenbroden’. Verder is de Jesuitenkirche gezegend met een geweldige akoestiek, waardoor alles nog indrukwekkender overkomt. Terzijde: ik ben benieuwd of er in ons land ooit nog eens een dergelijk nieuwbouworgel te bewonderen zal zijn, maar om diverse redenen ben ik bang dat de kans daarop niet erg groot is.
Het bijgesloten booklet biedt veel informatie over de gespeelde muziek. Over de idyllische coverfoto zwijgt het echter. Heinrich Walther liet me desgevraagd weten dat het plaatje is geschoten in de ‘Picos de Europa’, een bergketen in Noord-Spanje. De beeltenis verwijst naar het principe van Form und Farbe en ook naar symmetrie (de naam van de componist). De weidse einder staat symbool voor Regers muzikale horizon. Die reikt, aldus Walther, veel verder dan wij vaak aannemen. Met deze cd zorgt hij in ieder geval voor een waardevolle verbreding van de Reger-discografie.
Max Reger: Symphonischer Prolog zu einer Tragödie – Orgelwerke
Heinrich Walther an der Orgel in der Jesuitenkirche Heidelberg
Phantasie und Fuge d-Moll Op. 135b; Symphonischer Prolog zu einer Tragödie Op. 108 (Orgeltranskription Heinrich Walther, 2010); Phantasie und Fuge über B-A-C-H Op. 46
Label: Organum Classics
Nummer: OGM 141031
Speelduur: 65’43
Booklet: 28 pagina’s (DU/EN)
Prijs: € 19,75
[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” title=”BESTELSERVICE”][/button]
