Hayo Boerema heeft een begin met gemaakt met het opnemen van het complete oeuvre voor orgel van Messiaen op ‘zijn’ Marcussen-orgel in de Laurens in Rotterdam. Een gewaagde onderneming. Al was het alleen omdat de markt voor zo’n project klein zal zijn. Maar nu deel één uit is, kan ik alleen maar hopen dat het Boerema gegeven zal worden zijn plan te voltooien. Dus als deze bespreking eraan mag bijdragen dat veel lezers van Orgelnieuws deze eersteling zullen kopen: graag!
advertentie
Bij elke grote componist brengt de uitvoering van zijn werken haar eigen moeilijkheden met zich mee. Bij Messiaen zijn die niet alleen van technische aard. Je hebt affiniteit met de klanktaal van Messiaen nodig om de soms extreem langzame delen van zijn orgelcycli in hun innige verstilling in de ruimte te kunnen zetten. Niet voor niets zijn de toccata’s die in bijna elke cyclus voorkomen (op Les Corps Glorieux na) veel geliefder dan Messiaens mystieke mijmeringen bij het dogma van de katholieke kerk.
Eén ding is zeker: de liefde voor Messiaen zit bij Hayo Boerema tot in de vingertoppen. Messiaens cyclus over de geboorte van de Heer opent met een meditatie over de maagd en het kind. De voorslagen waarmee de melodieregels beginnen worden door Boerema zo prachtig getoucheerd, dat ik meteen verkocht was. Elke notenwaarde, hoe lang of hoe kort ook, krijgt van Boerema liefdevolle aandacht. In het bekendste deel uit de cyclus, Dieu parmi nous, zorgde dat er bij mij in elk geval voor dat ik tijdens de uitgebreide inleiding op de eigenlijke toccata geen moment gedacht heb: ‘brand nu maar eens los’. Door de totale rust die Boerema in die inleiding weet te bereiken, is de extase die erop volgt des te groter. Ik heb zelden een vertolking van dit overbekende werk gehoord die me zo meegesleept heeft als deze.
Maar dat heeft ook te maken met het Marcussen-orgel in de Laurenskerk in Rotterdam. Wat een feest als het chamadewerk mee gaat doen. Dat trof me nog meer in het vijfde deel, over de kinderen van God. Wat mij betreft het hoogtepunt van de cd. Geweldig hoe stille en uitbundige vreugde elkaar in dat deel in evenwicht houden. Hoewel, het deel dat erop volgt mag er ook zijn: De engelen. Merkwaardig dat Messiaen ervoor gekozen heeft de engelenzang met een bicinium te verklanken. Maar als je de vulstemmen van het Laurens-orgel hoort tintelen onder de vingers van Hayo Boerema, is er helemaal niets merkwaardigs meer aan en valt alles op zijn plek.
De paar kritische kanttekeningen die ik toch plaats komen niet in mindering op de vijf sterren die deze topproductie verdient. Maar ik ben niet helemaal weg van de opname van Aad van der Waal (Krimpen aan den IJssel). Was dit een Bach-plaat geweest, dan had je me niet gehoord. Maar bij een Messiaen-plaat zou er toch echt wat meer van de ruimte meegenomen moeten worden in de opname. Interpretatief is het eerste deel, zoals gezegd, top, maar de sound is mij hier echt te barok. Het meest stoort me dat in deel vier, Le verbe. Het tweede deel daarvan is een heel lange en heel langzame meditatie waarin de melodie gebracht wordt door een cornet. Hoe prachtig ook door Boerema vertolkt, het klinkt gewoon niet mystiek genoeg en houdt daardoor de aandacht niet vast.
Verder stoort het me dat er in het boekje teveel tik- en stijlfouten (‘zich voortschrijden’) zijn blijven staan. Persoonlijk had ik het ook prettig gevonden als de info in het boekje wat minder objectief geweest was. Die kun je tegenwoordig zo vinden en bevat voor kenners weinig nieuws. Maar naar een essay van Boerema over zijn liefde voor en interpretatie van de werken van Messiaen was ik wel benieuwd geweest. Misschien bij deel twee?
Desondanks, dit belooft een topserie te worden. Ik zou zeggen: heb je al een complete Messiaen, koop deze er dan bij. Heb je die nog niet, begin dan met Boerema, die zijn eersteling besluit met een grootse improvisatie over ‘Puer natus est’.
Olivier Messiaen, volume 1: La Nativité du Seigneur
Hayo Boerema, Marcussen-orgel (1973) Grote of Sint-Laurenskerk Rotterdam
La Nativité du Seigneur: La Vierge et l’Enfant, Les Bergers, Desseins éternels, Le verbe, Les Enfants de Dieu, Les Anges, Jésus accepte la Souffrance, Les Mages, Dieu parmi nous (Olivier Messiaen); Improvisatie ‘Puer Natus est’ (Hayo Boerema)
Label: HAYO
Nummer: HAYO197206
Speelduur: 79’34
Boekje: 28 pagina’s (NL/EN)
Prijs: € 16,00
Bestellen: www.hayoboerema.com
